Faxisten izenak hildako biktimen zerrendetan mantenduko ditu Gogorak
Gogora Institutuak 1936ko Gerrako biktimen inguruan egindako txostenean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" ageri direla salatu du Intxorta 1937 elkarteak, eta izen horiek kentzeko eskatu du. Maria Jesus San Jose sailburuak erantzun du ez dutela halakorik egingo, zerrendak "araudia betetzen" duelako.
Gogorak ez ditu kenduko bere txostenetik faxisten aldean borrokatu eta hil zirenen izenak, talde memorialistek kentzeko eskatu duten arren. Eusko Jaurlaritzako Justizia eta Giza Eskubideen sailburu Maria San Josek esan du zerrendak "aplikatu beharreko araudiari erantzuten" diola eta Memoria Demokratikoaren legea betetzen duela.
EH Bilduk Eusko Legebiltzarrean egindako galdera bati erantzun dio sailburuak. Bere esanetan, Gogoraren webgunean jasotzen diren zerrendek alde bateko zein besteko hildakoak "diskriminatzeko" aukera ematen dute eta, hildako bakoitzaren fitxan "diziplina historikoaren araberako kalifikazioa" jasotzen da. Hortaz, San Josek esan du Gogorak ez duela bere datu-basean "aldaketarik aurreikusten".
Aitzitik, Intxorta 1937 elkarteak hedabide honetara bidali duen ohar batean gezurtatu egin ditu sailburuaren hitzak. Kolpistek Debagoienan hildako biktima batzuen argazkiak jarri ditu froga moduan; errepublikarrek eragindako hildako biktimekin nahasita daudela dio: "Guretzat hau frankismoaren biktimak iraintzea da". Haien senideek irudiak webgunetik kentzeko exijitu diote Gogorari.
Abiadore faxistak eta errekete "kuneteroak"
Intxorta 1937k otsailean salatu zuen Gerra Zibileko hildakoak Euskadin txostenean faxisten izenak agertzen direla. "Kontraste historiografiko" bat egin ondoren, 1936ko Gerran matxinatuen aldean hildakoen artean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" daudela ikusi zuen. Horietako asko "euskal probintzien konkistan" parte hartzeagatik goraipatu zituen frankismoak.
Hainbat adibide jarri zituen: Ekkard Hefter hegazkin-pilotu naziaren kasua, Mussolinik bidalitako dozenaka abiadore faxisten fitxak, edota Nafarroan "kunetero" edo hiltzaile bezala ezagun egin ziren erreketeenak.
Gainera, zerrenda berean, parez pare daude matxinatuen aldean borrokatzera derrigortu eta frontean hildako herritar askoren izenak: "Haietako batzuek aurre egin zioten kolpe militarrari, eta, preso hartu eta gero, behartu zituzten matxinoen bandoan borrokatzera", azaldu zuen talde memorialistak; hildako haietako batzuen senideak ere izan ziren agerraldian, euren harridura adierazteko.
Zerrenda berean, faxisten parez pare daude matxinatuen aldean borrokatzera derrigortu eta frontean hildako herritar askoren izenak: "Haietako batzuek aurre egin zioten kolpe militarrari, eta, preso hartu eta gero, behartu zituzten matxinoen bandoan borrokatzera"
Oroibidea eredu
Intxorta 1937ren ustez "akats historiko larria" da faxisten izenak zerrendan agertzea, eta, Nafarroan Oroibidearekin hartutako jarrerari erreparatzeko eskatu zuten. Memoria historikoko plataforma publiko horrek ez ditu bere webgunean frankisten izenak aintzat hartzen, Nafarroako Parlamentuak hala erabakita. Hain zuzen, lan horri aitortza egin genion 2025eko Argia Sarietan, Interneteko saria eskuratu baitzuen web orrialdeak.
EH Bilduko legebiltzarkide Eraitz Saez de Egilazek Jaurlaritzako sailburuari galdetu dio ea bat datorren Oroibidea dela-eta "Nafarroako erakundeek hartu duten jarrera eta asmoekin". Baina San Josek bere erantzunean ez du Oroibidearen inguruko aipamen zehatzik egiten, eta soilik esaten du Gogoraren txostena "ikerketa-lan sakon baten emaitza izateaz gain", Zuzendaritza Kontseiluko kideen "adostasunaren emaitza" izan dela.
Zentzu horretan, Intxorta 1937k esan du euren ustez ikerlariei ez zitzaiela behar besteko denbora eman "lan sakon" hori egiteko, eta horregatik, ez direla "gaia urteetan landu" duten talde memorialistekin "eta gutxiago biktimen senideekin" harremanetan jarri, ikerketa aurrera eramateko.
Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.
Fusilamenduak, elektrodoak eta poltsa, hobi komunak, kolpismoa, jazarpena, drogak, Galindo, umiliazioak, gerra zikina, Intxaurrondo, narkotrafikoa, estoldak, hizkuntza inposaketa, Altsasu, inpunitatea… Guardia Zibilaren lorratza iluna da Euskal Herrian, baita Espainiako... [+]
Familiak eskatu bezala, aurten Angel oroitzeko ekitaldia lore-eskaintza txiki bat izan da, Martin Azpilikueta kalean oroitarazten duen plakaren ondoan. 21 urte geroago, Angel jada biktima-estatus ofizialarekin gogoratzen dute.
Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea bermatzeko... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
Lazkaon 1960-70ko hamarkadan galdu ziren inauteriak berreskuratzeko asmotan dabiltzala irakurri dugu azken asteetan. Festa haietatik abiatuta herriko hainbat talde elkartu eta otsailaren 28an plazaratuko dira inauteriak ospatzera. Xehetasun gehiago jakin nahian Oin Arin dantza... [+]
Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]