Pixkanaka-pixkanaka betetzen joan zen Izarrako kultur etxeko kristalezko gela, honen inguruan haur eta helduak beraien artean jolasean ari ziren bitartean. Haurren soinu eta oihuen artean igaro zen ia bi ordu iraun zuen esperientzien eta hausnarketen elkarbanatzea.

Maider, Xabi, Nel, Duna, Ana, Lorena, Udane, Unai, Mireia eta Jaione izan dira Ehgameko kideokin batera saio hau prestatzen aritu ziren familia “anitzen” protagonistak. Eta dantzaz, marrazkiz edota hitzez adierazi zituzten beren esperientziak. Amatasun bolleroak, bi bikote maritxu eta bolleren arteko bi haurren tribu-hazkuntza, haur bat erditu zuen gizon trans* baten esperientziak, ama bollerek beraien haurra erregistratzeko zailtasunak... Hamaika hizpide larunbat arratsalde interesgarri zein parte-hartzaile honetan.

Ama bollera izatearen zailtasun, zalantza eta pozak adierazteko dantza batekin hasi zen saioa. Bertaratutakoek, kristalezko paretetan barna ikusi ahal izan zuten dantza eder bezain zirraragarria. Dantzaren ostean, elkarrizketarako momentua etorri zen. Pantailan agertzen zihoazen irudien bitartez bideratu zen solasaldia eta bertaratutakoen zalantza eta iritziak entzuteko aukera ere izan zen.

Familia bera zer den edo nola ulertzen den/dugun izan genuen solasaldiko lehenengo ideia. Bertaratutako lau pertsonen (bi bikote) artean martxan hasitako hazkuntza eta hezkuntza prozesua eta nola ez duten hazkuntzagatik beren bizitza asko aldatu behar izan. Azken batean, lau heldu daude prozesuan inplikatuta, eta horrek, aukera ematen du askotan hazkuntzagatik gustuko hainbat bizimodu edo aisialdiko ekintza alde batera utzi behar ez izatea.

Hitzen balioaren inguruan ere aritu ginen. Bahituta dauden hitz batzuk berreskuratu behar genituzkeela, berresanahituz, esanahi zabalagoak emanez. Esate baterako, familia hitza. Edota berriak asmatu edo konkistatu behar al dira? Ezkontzaren aferarekin antzeko zerbait gertatu zen. Sare afektiboak baliagarri al zaigu hitz berri gisa? Aita bezalako hitzaren rol zehatza ere agertu zen. Gizon baten papera hazkuntzan aita gisa izendatzen al da? Nork izendatuko du? Aita izan behar al da nahi eta nahi ez? Esaterako, aito bai izan baikenuen saioan bere aitotasunaz harro baino harroago.

Bikote heterosexual bat ez den bikote edo bestelako harreman konposizioek bizi duten segurtasun-gabezia juridikoaz ere aritu ginen eta nola egiturazko indarkeria horrek, bata bestearen atzetik, oztopoak besterik ez dituen jartzen, adibidez, haur bat erregistratzerako momentuan.

Ama izatea

Ama izatearen iruditeriaz ere aritu ginen eta nola gaur egungo jendarte eredu honetan feminitatearen eredu gorena den. Dena egiteko gai dena eta nola ideia honek zaintzen feminizazioa betikotzen duen. Gainera, honek, eredu heterosexualean, zaintza eta hazkuntzaren ideia nuklearizatu egiten du. Non geratzen dira sare afektiboak? Ezin ote ditugu bada sare afektiboetan zaintza eta hazkuntza lanak elkarbanatu eta komunitatearen ideia indartu?

Titia ematen agertzen zen gizon trans baten irudia ere proiektatu zen. Eta bertaratutakoei irudi horrek zer sentiarazten zien galdetzerakoan, samurtasuna, maitasuna edota edertasuna bezalako hitzak bota zituzten. Nelek, irudi hau lehenago ikustearen beharra adierazi zuen, erreferente faltak bakardadean uzten zaituelako. Horren harira, aipatu zen nola ama zishetero batek badaukan irudi bat gure iruditegian, badauzka hasiko duen ibilbide berri horretarako hamarnaka gomendio, nahiz eta gomendio eta iruditeria hau ere hertsatzailea izan daitekeen, ez da amatasunaren aurrean erabateko hutsune batekin aurkitzen. Baita aipatu zen ere nola ama bollera izatea gela huts batetara sartzea bezala den, non ez daukazun erreferentziarik ez eta tresnarik ere amatasun horri heltzeko. Aita trans baten kasuan, ordea, gela hutsa bera ere ez da existitzen. Ez dagoelako ezer, hutsa besterik ez.

Horregatik guztiagatik, iruditeriak zabaldu eta elkar-lagundu eta elkar-babesteko, hazkuntza modu ezberdin hauen inguruan kolektiboki pentsatzearen beharra azpimarratu zen.

Lotura genetikoaren inguruan ere aritu ginen eta nola horren garrantziaren gainetik hazkuntzaren garrantzia azpimarratu behar den.

Eskolako ereduak

Eskoletako egoeraren inguruan hitz egiteko aukera ere izan genuen. Parte hartu zuen bollera bikote baten alaba gazteak aipatzen zuen eskolan familia eredu bakarra dagoela eta ez dela dagoen aniztasun guztia erakusten. Honekin lotuta eta harremanen heterosexualizazioarekin jarraituta, eskoletan sexu heziketan dabiltzanak berandu heltzen direla sentitzen dutela komentatu zen, izan ere sexu heziketa egitera doazenean, jada heterosexualizatutako nerabeei benetako aniztasunaren inguruan hitz-egin behar zaielako.

Honen harira, bertaratutakoen artean eskolan gaiarekiko mutilen jarrerak kezka sorrarazten duela komentatu zen. Baina aldiz, neskak gero eta gehiago direla ahalduntze prozesuetan sartuta daudenak. Honi, beste batek erantzun zuen esanaz, irmo mantendu behar garela jarrera erreakzionarioen aurrean, izan ere, feminismoaren urteetako lanaren ondoriozko erreakzioa dela eta horretan jarraitu behar dela.

Ama eta alabaren arteko elkarrizketa zintzo batez gozatzeko aukera era izan genuen eta eskolan ama lesbianak izatearen ondorioz bizitakoak kontatzeko aukera izan zuen. Adierazgarria izan zen nola eskolako kide batek esan ziolako enteratu zela bere ama lesbiana zela. Berarentzat, bere ama beste emakume batekin zegoen eta punto.

Azkenik, militantzia eta hazkuntza edota amatasuna eta militantzia lesbofeminista uztartzeko zailtasunak, erritmo ezberdinak edota aukerak ere aipatu ziren eta horrelako uztartzeen ondorioz sortuta esperientzia interesgarriak aurkeztu ziren. Esaterako, Maternidades Bibollo sarearen sortzaileetako bat bertan egon zen, sarea aurkeztuz eta bertatik publikatutako Rucu Rucu fanzinea elkarbanatuz.

Momentu zinez interesgarri bezain hunkigarriak utzi zituen topaketa honek. Aukera polita izan zen familiaren iruditeria zabaldu eta jendarte-antolakuntza ezberdin bat amesteko. Sortu zen giro, gogo eta indarrak ikusirik, ez da lehenengo topaketa ezta azkena ere izango.

* Ehgam berramestuz ekimena