Ezti ihintzez egindako ihintz eztia
Zein da zuretzat zuhaitzik gozoena? Janari gozoenak ematen dituena? Erleentzako eztigai, lore gehien eskaintzen duena? Ez ba! Ezkur jendearen artekoak dira zuhaitzik gozoenak.
Haritza (Quercus robur) eta artea (Quercus ilex) dira gurean gozo gehien sortzen duten zuhaitzak eta hara zer lanak ematen dizkieten erleei. Eztia loreetan bildutako nektarrarekin egiten dute erleek. Lore sasoi nagusia udaberria da; egutegiari ezikusiarena egin eta uda erdian eguna dezente moztu den arte luzatzen dena. Hor buru-hegal aritzen dira eultzeko erreserbak besteak beste eztiz osatzen.
Uda erditik atzera, beste abaraskako eztia izan ohi da. Loreak bakandu ez ezik ia desagertu dira eta hurrengo negu amaierako sasoi berria urrun dago, oso urrun! Tarte hori laburtu eta goxatuko duen ihintza etorriko da. Uda erdian hasten dira ihintz handiak; eguna dezente laburtu da, tenperaturak beherako joera ez du utziko eta hezetasuna ugaritu egingo da. Emaitza ihintz latzak, eta haien eraginez hezeberak diren landareen sufrimendua: tomateak (Solanum lycopersicum), mahatsondoak (Vitis vinifera) eta abar.
Erleen uda eta udazken ataria goxatuko duena beste ihintz bat izango da, ordea. Ezti ihintza. Haritzak eta arteak sasoi horretan zenbaezina den intsektu mordoaren bisita izango dute. Bisitak ez dira onez-onezkoak. Zorri, kotxinila eta abar jatera datoz eta han, hemen, harago, ziztada eta koskadizo ugari egingo dizkiete. Intsektua elikatu denean hor uzten du zauria, eta hura jario eta jario, zuhaitzak izerdia dario nonahitik. Ba erleek izerdi hori jasoko dute. Izerdi hori hostoetan-eta geratzen denean, gozoa denez, lika antzeko ispilu bat sortzen du, ihintza balitz bezala, eta gozoa denez “ezti ihintza” esaten zaio. Janaria sortzeko lehengai nektarra erabili beharrean ezti ihintza erabiliko dute, eta harekin eultzean ez dute eztia egingo, ihintz eztia egingo dute. Ezti ihintzez ihintz eztia egingo dute.
Ihintz eztia ez da ezti arrunta bezalakoa. Ilunagoa da eta biziagoa, indartsuagoa; osagaietan ere zuhaitz horien loreen eztia baino aberatsagoa omen da: aminoazido eta mineral gehiago ditu.
Uda amaieran, Curculio elephas izeneko gurgurioak ezkurrei erasotzen die; ezkurrari eusten dion ezkur-azalean arrautza jarri eta handik sortzen den harrak zulatu egingo du. Zauri horretatik ere jarioa dario, ezti ihintza, eta erleek ederki jasoko dute. Intsektu koskarik gabe, eguraldi gorabeherak tarteko ezkurra bera eta azalaren arteko haustura bati egozten diote zenbaitzuek jarioa. Batera edo bestera, ezkur eztitsua. Eta ihintz ezti gehiago negurako.
Erleak lagundu nahi dituzula? Bai, loreak jarri, noski, baina ezkurrak erein. Agendan jaso datorren negurako lana.
Sendabelarrak non bildu galdetuz idazten didate eta bide bazterrei erreparatzeko esan ohi diet. Erromantizismoak kalte egin digu bizitzako esparru askotan eta hemen ere bai, sendabelarrak ez baitaude mendi tontorretik gertu dauden bide zidorretan (bakarrik), ezta kostatik bertan... [+]
Apirilak asaba zaharrengana garamatza. Apirila urte osoaren gakoa izango da. Lurrak antolatzea, ongarriketa osatzea, haziak plantatzea, pardak, makilak, sareak, lokarriak atontzea… Hamaikatxo lan bada, sasoi berrirako urratsik handiena, gero uda eta udazkena azkurriz eta... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]