Horrela iragarri digu Hezkuntza Sailak seme Martinek ez daukala aukeratutako goi mailako hezkuntza-zikloa egiterik.

Ezkaintza Ezabatua.

Ez nau harritu D ereduko plazarik ez izatea lanbide-heziketako Arabako instituturik handienean. Ezin harritu: Araba osoan zazpi goi mailako ziklo baino ezin dira euskaraz ikasi, guztiak ere Gasteizen. Laudion? Zero. Amurrion? Zero. Murgian? Zero. Guardian? Zero. Gasteizen, zazpi hezkuntza publikoan, gehi kristau-eskola batean eskaintzen den bakarra, zortzi. Horixe da lanbide-heziketako goi mailako zikloen D ereduko eskaintza.

A ereduan? Hezkuntza publikoan 30 ziklo, pribatuan beste zortzi. 38, guztira.

B ereduan? Hezkuntza publikoan bederatzi, eta pribatuan beste bi, hamaika dira Araban egin daitezkeen goi mailako zikloak. D ereduan ez bezala, A eta B ereduak herrialde osoan daude aukeran.

Ez pentsa gero, erdi mailako zikloetan gauzak askoz hobeto daudenik: D ereduko lau (hiru publikoan, bat pribatuan), guztiak ere Gasteizen. A ereduan 27 eta B ereduan hamaika (bakar bana pribatuan). Gasteizetik kanpora, ezin lanbide-heziketa euskara hutsean ikasi.

Datu horiek guztiak Eusko Jaurlaritzarenak dira: 2019-20 ikasturtean Araban benetan eman izan diren zikloak zerrendatu ditu aurtengo matrikulazio-garaian, eta horixe da erakutsi digun panorama.

Seguruenera izango da nor edo nor, pazientzia kontua dela usteko duena. Hezkuntza Saila apurka-apurka joango dela lanbide-heziketako euskarazko eskaintza indartuz. Denbora-kontua baino ez dela lanbide-heziketan ere euskarazko eskaintza sendoa eskura izatea. Uste ustela.

Jaurlaritzaren datuetara jo behar berriro ere:

2012-13 ikasturtean, Arabako erdi mailako lanbide-heziketako ikasleen % 8,93k ikasten zuen D ereduan, eta goi mailakoen % 11,88k.

2018-19an (aurtengo daturik ez baitut aurkitu), erdi mailakoen % 5,90 zegoen D ereduan, eta goi mailakoen % 10,60.

Onartu beharra dago: pixka bat mucho bada, euskarak asko egin du atzera Arabako lanbide-heziketan. Bigarren hezkuntzan ez, ostera: urte-tarte berean, DBHko D eredua % 41.78 izatetik % 51,33 izatera igaro da, eta batxilergoa % 45,24tik % 48,53ra.

Harrigarria? Ez benetan: Hezkuntza Sailak urteak eman ditu lanbide-heziketan Ezkaintza Ezabatzen. Sustatu beharrean, zangotraban. Matrikulazio-sistema, esaterako, propio diseinaturik dago A ereduko taldeak sor daitezen, D ereduko taldeen kaltetan. Ahaztuta, nonbait, hizkuntza-ereduz ez aldatzeko eskubidea duten ikasleen matrikulazioaz ari garela. Onargarria irudituko litzaiguke DBH D ereduan egin duen ikaslea behartzea batxilergoa A ereduan egitera? Bada, hain justu horixe da lanbide-heziketa hautatzen duten asko eta askorekin Hezkuntza Saila egiten ari dena: ereduz aldatzera behartu. Jakina: D eredukoek daukate ereduz aldatu beharra, A eredukoek beti izango baitute zikloa gaztelania hutsean egiteko aukera.

Etorkizun laburrean ez dirudi egoera aldatuko denik. Lanbide-heziketan euskarak duen egoeraren jakitun, Hezkuntza Sailak hurrengo ikasturteko lanen plangintza eskatu zigunean, beste mordoxka baten artean hauxe proposatu genion Gasteizko Iralekook: lanbide-heziketako Arabako ikastetxe publiko guztietara joan, euskararen egoeraren diagnosia egin eta hurrengo ikasturteetan D ereduko eskaintza handitzeko plangintza osatzea.

Beharbada irakurriko zuten guk idatziz egindako proposamena. Beharbada ez. Zelan jakin, zuzeneko erantzunik eman ez badigute?

Dakigun bakarra da Irale ere Ezkaintza Ezabatua dela Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailarentzat.

Batean zein bestean, galtzailea euskara.