Ezezkoa Evo Moralesi: porrotaren zenbait gako
Boliviako erreferendumaren kontaketak aurrera jarraitzen du eta badirudi Evo Moralesek ez duela konstituzioa aldatzeko babesik lortuko. Oraingoz, ezezkoa da nagusi, bozen %54,3. Bide hori jarraitzekotan 2019ko hautagaien zerrendatik at legoke Boliviako presidentea.
Oraindik bozen %80 besterik zenbatu ez badute ere, gobernuak onartua du porrota, nahiz eta Alvaro Marcelo García Linera presidenteordeak azaldu duen emaitza aldatzeko tartea dagoela: “Oraindik inork ez du irabazi, ezta galdu ere”. Bitartean, oposizioak berean dihardu, ospakizunetan.
Inkesten arabera ezezkoa da nagusi, tarte txikiarekin. Moris enpresak kaleraturiko datuek %51 ematen diote ezezkoari; baiezkoak bozen %49 lortuko luke. Ipsoren galdeketan, bestalde, %52,3 erdietsi du ezezkoak. Emaitza horietan atzerriko bozak eta zenbait komunitate leudeke zenbatzeke.
Moralesen hegemonia kolokan
Zenbait irakurketa egiteko parada eskaintzen dute emaitzek. Evo Moralesek eta MASek (Movimiento al Socialismo) hegemonia galdu dute. Agintaldiko azken urteetan, Moralesen erabakien aurka azaldu dira herrialdeko zenbait eragile: ikasleak, esne-sektoreko langileak, zama astunen garraiolariak, koka ekoizleak… Euren aburuz, MASi hertsiki loturiko sektoreen alde jardun du gobernuak; horren harira protestak egin izan dituzte.
Erreferendumerako diseinaturiko kanpainak ere zenbait kritika piztu ditu. 2006an ekindako aldaketa prozesua amaitu nahi zuen Evo Moralesek, eta konstituzioaren erreforma gauzatu behar zuen horretarako. Baina zenbait herritarrek ez dute diskurtso hori sinetsi; batzuen iritziz, botereari eustea da MASen helburu bakarra. Kanpaina prozesu luze horretan zehar, gainera, ustelkeria kasuak agertu dira; horiek presidentearen irudia zikindu dute.
Bestetik, Venezuelako presidente Nicolas Maduroren iritziz AEBen eskua dago emaitza horien atzean: “Latinoamerikako burgesiak eta Ipar Amerikako inperioak, elkarlanean, Moralesen gobernuaren aurkako kanpaina zikin bat eraman dute aurrera”.
Cochabamba, Moralesen indar-gune
Cochabambako behartsuenen sostenguari eustea ez da nahikoa izan Evo Moralesentzat. Presidenteak departamendu hartan eman zituen lehen urratsak politikan, eta bertakoek estimu handia diote. Beren aburuz, presidenteak duintasuna eman dio herriari.
Cochabamban nabaria da aldaketa. 1990 eta 2006 urte bitartean, eremu arriskutsua zen droga-trafikoaren eraginez; liskar bortitzak pizten ziren armada eta koka-hosto ekoizleen artean. Arazo horri aurre egin nahian, Evo Moralesek garapen plan bat diseinatu zuen, azpiegiturak, elektrifikazioa, oinarrizko zerbitzuak, hezkuntza eta osasungintza hobetzeko urratsak emanez. Ordutik, herritarrek ez dute koka-hosto ekoizpenarekiko hainbesteko dependentziarik.
Ifrentzu gisa, Evo Moralesek erabat galdu du goi- eta erdi-klaseko herritarren babesa, zenbait pribilegio galdu baitute gisako neurrien eraginez. “Behartsuenei balio handiagoa ematen zaien une honetan, zuri moduan ere diskriminaturik senti zaitezke”, dio Cochabambako emakume zuri anonimo batek.
Luis Arce Boliviako presidenteak armadaren "mugimendu irregularrak" salatu ditu. Komandante ohi bat La Paz hiriburuan dagoen Quemado jauregia hartzen saiatu da hainbat ibilgailurekin, baina inork ez dio babesik eman eta azkenean atxilotu egin dute.
Maiatzean Elena Quispe Tincuta (El Alto, La Paz, Bolivia, 1998) eta Cecilia Llusco Alaña (El Alto, La Paz, Bolivia, 1985) txolita eskalatzaileak Hego Euskal Herriko hiriburuetan izan ziren Cholitas dokumentala aurkezten Alboan, Entreculturas eta Oxfam GKEen ekimenez... [+]
Adriana Guzmán Arroyo herri-hezitzaile aymara eta Boliviako feminismo komunitario antipatriarkaleko erreferentearekin batu eta kolonialismoa, arrazismoa, estraktibismoa, nahitaezko heterosexualitatea, familia, komunitatea, Estatua eta pribilegioak izan ditugu mintzagai,... [+]
Berreskuratzeko gaitasuna galtzen ari da Amazonia, deforestazioak eta degradazioak larriki kaltetuta. Egungo egoeran, planetaren birika berdea deitu izan denaren zati handi batean karbono gehiago isurtzen da airera, xurgatzeko gai dena baino. Berehalako neurriak eskatu ditu... [+]
Asteburuan aurrekaria ezarri dute Bolivian estatu kolpea ematen saiatzen direnentzat, hamar urteko espetxe zigorra ezarriz Jeanine Añez senatari ohiaren, Williams Kaliman Indar Armatuetako komandante ohiaren eta Yuri Calderon Poliziako komandante ohiaren aurka.
Bolivian izan dira Garabide elkarteko hiru kide, plan estrategikoa prestatzeko lehen saioetan, eta euskararen biziberritzearen gakoak azaldu dizkiete ketxua komunitateko kideei.
Igandean eman du epaia Boliviako Regina Santa Cruz epaileak. Sei hilabetez prebentziozko espetxealdia bete beharko du presidente ohiak 2019ko estatu kolpean sedizio, terrorismo eta konspirazio delituak egotzita.
Astelehen arratsaldean Argentina eta Bolivia arteko muga oinez zeharkatu du, estatu kolpearen ondorioz herrialdetik ihes egin zuenetik lehenbiziko aldiz. Bolivian sartu aurretik ekitaldia egin dute Moralesek eta Argentinako presidente Alberto Fernándezek elkarrekin... [+]
Boliviako Estatu Plurinazionalean urriaren 18ko hauteskundeetan sektore herrikoiek egin zuten indar, antolaketa eta mobilizazio erakustaldiak eskuinaren balizko iruzurra eginezin bilakatu zuen. Izan ere, hori zen eskuinaren aukera bakarra: bigarren bueltara joatea MASen kontrako... [+]
Boliviako Unitel telebistak egindako kontaketa azkarraren arabera, Evo Moralesen MAS alderdiko Luis Arcek irabazi izango lituzke hauteskundeak, botoen %52,4rekin. Bigarren geratutako Carlos Mesak %31,5 aterako lituzke. Datu hauek ez dira ofizialak, baina urtebetez presidente... [+]
Animoak pil-pilean daude Bolivian, Evo Moralesen aurkako kolpetik urtebetera. Presidentetzarako hauteskundeak egingo dituzte igandean, urriak 18. Inkesten arabera, Moralesen MAS alderdiko Luis Arce Catacora hautagaia da faboritoa.
Gobernu kolpistaren fiskaltzak 33 lider sindikalen aurka prozesu penala abiatzeko eskaerak jaso dituela jakinarazi du. Aurreko astean dinamitaz eraso zieten La Pazen bi sindikaturen egoitzei. Urriaren 18rako daude aurreikusiak hauteskundeak Bolivian.