2008ko finantza-krisiak eztanda egin ondoren, sistema neoliberalaren erantzun argia harrapakari-grinarekin jarraitzea izan zen, desjabetze estrategiaren bidez irabaziak areagotuta.

Langile klaseak gero eta zanpatuago zeuden bitartean, sistema kapitalistak lan-baldintzak are gehiago prekarizatzea erabaki zuen; hala, gizarte-babeseko sistemak erasotzeari ekin zion, Bigarren Mundu Gerraren amaieran herritar xeheen borroka gogorren ondoren lortutakoak, hain zuzen.

Finantza-kapitalak eragindako krisialdi horretan, langile publikook gure aurkako kanpaina bortitza jasan genuen: pribilegiatuak ginen, insolidarioak, alferrak, eta abar. Lan-eskubideak eta lan-duintasuna pribilegio bihurtu zituzten. Kanpaina horrek, gainera, ezkutatu egiten zuen, hala nola, soldataren %5eko murrizketa (oraindik berreskuratu gabea, kasu askotan), langile publikoen behin-behinekotasun tasa %25etik gorakoa zela eta badela, eta zerbitzu publiko asko enpresen edo erakunde pribatuen bidez eskaintzen zirela hainbat formularen bidez (kanporatzeak, azpikontratazioak, kontzertu ekonomikoak, erakunde pribatuekiko lankidetza-hitzarmenak). Diskurtso nagusiaren arabera, kudeaketa pribatua "eraginkorragoa" zen. Horrek, praktikan, zerbitzu publikoak gehiago suntsitu zituen, eta oso feminizatuta dagoen sektore baten lan-baldintzak prekarizatu zituen gainera. Ondorioz, soldata-arrakala eta pobreziaren feminizazioa areagotu ziren.

Gure bizitzetan SARS-Cov-2 delakoa agertzeak eta eragin duen pandemiak "heroi" bihurtu gaitu zenbait sektoretako langileak; osasun-arloko langileak bereziki, baina baita bestelakoak ere (polizia eta militarrak, esaterako).

Nolatan ez gara "heroiak" izango, administrazio publikoa ez bada gai larrialdi horri aurre egiteko, iraganeko pribatizazioen ondorioz langile, baliabide eta aurreikuspen falta dagoelako?

Langileek segurtasun-neurrien falta pairatzen zuten, azpikontratatutako milaka langile ziurgabetasunean bizi ziren, arduradun publikoek sektore publikoaren ahalegina "eskertzen" zuten, pertsonak hiltzen edo ZIUn sartzen ari ziren. Eta egoera horretan, hainbat arduradun politikok "koma ekonomikoaz" hitz egiten zuten; beste behin ere, haien etekinak gure bizitzaren gainetik jartzen zituzten.

Egoera horren aurrean, ESK-k aldarrikatu egiten du erdigunean jarri behar dela bizitza, eta baita hori posible egiten duten sektoreak ere, etengabe ikusezin bihurtzen direnak. Nagusiki emakumeek osatutako kolektiboak dira, gutxietsiak eta prekarizatuak, funtsezkoak direnak krisialdi honi eta etorriko direnei aurre egiteko; izan ere, honakoa ez da COVID-19ak eragindako krisia, sistema kapitalista eta heteropatriarkalak eragindako krisia baizik.

Beraz, horren aurrean, defenda dezagun guztiona dena, berreskuratu dezagun zerbitzu publikoen duintasuna eta, beraz, langile publikoak, lan-baldintzak hobetuta eta prekarietatea eta behin-behinekotasuna ezabatuta.

Ezinbestekoa da sektore guztiak zuzenean kudeatzea (adinekoen egoitzak, etxez etxeko laguntza, gizarte-zerbitzuak, eta abar) eta zerbitzu pribatuak, berriz ere, publiko bihurtzea (garbiketa, eskola-jantokiak, premiazko osasun-laguntza, larrialdiak, eta abar).

ESKren ustez, bada garaia zerbitzu publikoak orain arte baztertutako sektoreetara zabaltzeko; zaintza lanen sektorera adibidez, eremu pribatuko lana delako eta emakumeentzako zama gehigarria delako. Hori gabe, ezinezkoa izango da gizon eta emakumeen arteko berdintasun erreala lortzea.

* Isabel Castro Garcia eta Felix Irizar Prieto, ESK sindikatuko Nazio Koordinakundeko kideak.