Ez-gatazka baten inguruko gatazka historiografikoa
Iskanbila mediatiko batek aurtengo Aste Santuko oporrak astindu ditu, Euskal Herrian bizi izan dugun azken indarkeria zikloaren kontura. Horren ondorioz, zoritxarrez, bertan behera utzi behar izan dute azkenaldiko ikerketa eta memoria ekimen garrantzitsuenetako bat. Gizartearen eta ikerketaren gainetik interes elektoralistak nagusitu dira berriz ere.
Horrelako gai gatazkatsuetan, eztabaida ez da soilik termino historiografikoetan gertatzen, ertz ugari ditu eta. Alde bateko zein besteko memoria elkarteek aitortza eta justizia nahi dituzte; alderdi politikoek eta erakunde publikoek, bestalde, beren interes propioak dituzte; eta gainera indarkeriaren inguruko hausnarketa etikoak daude.
Giro nahasi honen aurrean historialariok zer egin beharko genuke? Ataka zailean gaude. Alde batetik, pasioak eta interes pertsonalak nagusitzen diren eztabaida betean, zorroztasun zientifikoa ekartzen saiatu beharko ginateke; ahaztu gabe gizartearen kontraesanek akademia objektiboaren autoritatea ere gurutzatzen dutela. Bestalde, ez genuke iraganeko gertakarien kronika hutsa egitera mugatu beharko. Gertakari horiei azalpena eta interpretazioa eman behar diegu, horien inguruko galderak egin, arrazoiak eta jatorria aztertzeko. Bide batez, orain artean egon den eztabaida historiografiko serioena –eta ia bakarra– Emilio Majuelok eta Antonio Riverak Segle XXI aldizkari katalanean izandakoa da.
Kasu honetan, Arantzadi Zientzia Elkartearen lan txukunaren aldeko aldarria egin nahiko nuke. Ikerketa horietan nazioartean erabili ohi diren metodologiak eta kategoriak erabiltzen ari ziren. Gainera, hasiera batean, udalerri horietako zinegotzi guziak babesten ari ziren prozesua. Goikoek egindako salaketak zapuztu du prozesua. Halaber, azpimarratuko nuke webgune horiek abiapuntu bat baino ez zirela, udalerri horietako bakoitzean zer gertatu den jakiteko hurbilpen bat, inolako interpretazio historikorik egiten ez zutenak. Interpretazioak, aitortza ekitaldiak edo justizia ekimenak beranduago, hurrengo urrats batean, etortzekoak ziren.
Gauza oso larriak leporatu dizkiote Arantzadiren lan taldeari. Besteak beste, biktimak eta borreroak berdintzea eta terrorismoa zuritzea. Alabaina, neurgailu berarekin epaituko bagenu bestelako ikerketa talde eta profesionalen lana, frankismoa zein estatu-indarkeria zuritzen dituztela esaten ahalko genuke. Ezberdintasuna zigorgabetasunean eta erakunde publikoen babesean dago; batzuei mesedeak eta besteei egurra.
Euskal Herriak bizi izan duen indarkeriaren inguruko kontakizun bakarra ezarri nahi dute. Baina alferrik dabiltza; ezinezkoa delako, etorkizuneko kontakizun edo narrazioak gizartea bera bezain dibertsoak izanen direlako.
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea bermatzeko... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
Lazkaon 1960-70ko hamarkadan galdu ziren inauteriak berreskuratzeko asmotan dabiltzala irakurri dugu azken asteetan. Festa haietatik abiatuta herriko hainbat talde elkartu eta otsailaren 28an plazaratuko dira inauteriak ospatzera. Xehetasun gehiago jakin nahian Oin Arin dantza... [+]
Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]
Tafallan, nekazal giroko etxe batean sortu zen 1951. urtean. “Neolitikoan bezala bizi ginen, animaliez eta soroez inguratuta”. Nerabe zelarik, 'Luzuriaga’ lantegian hasi zen lanean. Bertan, hogei urtez aritu zen. Lantegian ekintzaile sindikala izan zen;... [+]
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
Eraispenaren aldeko elkarteek manifestazioa antolatu dute larunbatean Iruñean. Irrintzi Plazan manifestazioaren deitzailea den Koldo Amatriarekin hitz egin dugu.