Ez dira gure heroiak
Oihartzun gutxi izan duen arren, iaz New Yorketik heldu zaigun albiste bat ekarri nahi nizueke gaurkoan. Sims ginekologoaren estatua bat kendu dute Central Park-etik, aktibisten aldarrikapenari kasu eginez.
Sims doktorea ginekologia modernoaren sortzaile eta aita gisa ezagutzen da, besteak beste, 1855ean emakumeentzako lehenengo ospitalea sortu zuelako New Yorken, eta egun ginekologoek erabiltzen dituzten hainbat tresna eta metodoren sortzailea izan zelako.
Ginekologiaren aita honen lorpenak, ordea, emakume beltz esklabuekin egin zituen esperimentu kirurgikoen emaitza dira. Emakume hauen baimenik eta onespenik gabe, anestesiarik gabe. Eta ez da kasu bakarra.
Ginekologiaren historia, esklabu anonimo eta emakume pobreen gorputzen gainean idatzia izan da. Eta gainera, bibisekzioak egin dituzten sadiko bezala deitzera ausartzen ez garen, eta ginekologiaren heroiak diren gizon horien izenen aitortza daramagu gure gorputzetan, gure aluetan. Skenne, Fallopio, Bartolino.
“Ez da gure heroia” (#NotOurHero) diote New Yorketik, eta emakume aktibista hauen aldarrikapenak neure eginez, horrelako pertsonaiek espazio publikoan dituzten aitortza espazio guztiak kentzeko aldarrikapen feminista dakart gaurkoan. Ez dira gure heroiak. Ez dugu emakume pobreen gorputzen gainean biolentziaz idatzitako historiarik nahi. Gure gorputz eta aluetatik kanpo behar ditugu gizon horiek guztiak.
Baina are gehiago, geure hitzez eta esanahiz bete behar ditugu gorputzak. Uterodun gorputzen erreprodukzio organoari (eta bakarrik horri) “umetoki” deitzea ere bada biolentzia. Gorputz-esperientzia eta prozesuen autogestioa eta autonomia, hauek geure hitzetan izendatzea ere badelako. Geuretik gorpuztea, sentitzea eta esatea. Gizonik eta legerik gabe, zilegi diren izen propio horietatik, horientzat eta horietara izendatzea. Has gaitezen!
Albiste hau Klitto-k plazaratu du. CC-BY-SA lizentziari esker ekarri dugu gurera.
Irailaren 9ra gibelatu dute Kanboko kontseiluan gertatu kalapiten harira, hiru auzipetuen epaiketa. 2024eko apirilean Kanboko kontseilu denboran Marienia ez hunki kolektiboko kideek burutu zuten ekintzan, Christian Devèze auzapeza erori zen bultzada batean. Hautetsien... [+]
Oinarrizko maia komunitateko U Yich Lu’um [Lurraren fruitu] organizazioko kide da, eta hizkuntza biziberritzea helburu duen Yúnyum erakundekoa. Bestalde, antropologoa da, hezkuntza prozesuen bideratzaile, eta emakumearen eskubideen aldeko aktibista eta militante... [+]
Bost hilabete pasatxo beteko ditu Eusko Jaurlaritzak martxan jarritako Euskadiko Osasun Itunaren Mahaiak, eta martxorako bukatuta nahi zuten eztabaida prozesuaren helmuga bileraz bilera urruntzen doa. Ezarritako metodologiak, mahaira deitutako erakundeen zerrendak, kanpoan... [+]
Zer jakin behar dut? Norekin erlazionatu behar dut? Non bizi behar dut? Ardura horiekin gabiltza gizakiok gure gizarteen baitan bizitza on baten ideia bizitzeko bidean. Ondo erantzuten ez badakigu, bazterretan geratuko garen beldurrez.
Joan den astean, kanpoan geratzearen... [+]
Gure lurraldeetan eta bizitzetan sortzen diren behar, desio eta ekimenen inguruan gero eta gehiago entzuten dugu harreman eta proiektu publiko-komunitarioak landu beharraz, eta pozgarria da benetan, merkaturik gabeko gizarte antolaketarako ezinbesteko eredua baita. Baina... [+]
Elkarrizketa berritu dugu fakultateko idazkaritzan, auskalogarrenez: urruti daude, euren matrikula egiteko, ikasleak bakarrik etortzen ziren garaiak. Aspaldixko aldatu zen joera, eta gurasoek –nabarmenago amek– gero eta paper aktiboagoa hartzen dute seme-alaben... [+]
Silogismo baten argumentuak hiru proposizio ditu, eta horietatik azkena nahitaez ondorioztatzen da beste bietatik. Logika deduktibo horrekin aztertu daiteke, nire aburuz, Nafarroan gertatzen ari den Aroztegiako gatazka sozioekologiko luze eta traumatikoa.
Tesia: Baztango... [+]
Berriki landu ditut klasean Etxahun Barkoxeren kobla eder eta hunkigarriak. Gaizo gizona! “Edertasunez praube” sortu zelako hasi zitzaizkion etxeko nahigabeak, baina hamazazpi urtetan zen pulunpaka sartu zorigaitzaren itsasoan, maite zuen Marie Rospide doterik gabeko... [+]
Poloniar ikerlari talde batek Sevillako Italica aztarnategiko Txorien Etxea aztertu du, eta eraikinaren zoruko mosaikoak erromatar garaiko hegazti-bilduma xeheena dela ondorioztatu du.
Txorien etxean 33 hegazti daude mosaikoetan xehetasun handiz irudikatuta. Beste... [+]
Judea, K.o II. mendea. Erromatar probintziako giro nahasi betean, Gadalias eta Saulosen kontrako epaiketa egin zuten, iruzurra eta zerga-saihestea leporatuta. Epaiketaren berri grekeraz idatzitako 133 lerroko papiro batean jaso zuten (argazkian). Dokumentu nabateoa zela... [+]
Silicon Valleyko enpresa teknologiko handienei zaplazteko ederra eman die DeepSeek-ek. Adimen Artifizialeko chatbot txinatar merke eta berriak zalantzan jarri du AEBen nagusitasuna arlo horretan, eta erakutsi du ez dela milaka milioi diru behar modelo aurreratu eta efizienteak... [+]