Aurten, Legebiltzarrak POBREZIAren AURKAKO NAZIOARTEKO EGUNA, urriaren 17a, DBEaren erreforma izapidetzeko aukeratu du. Urtea amaitu baino lehen, Eusko Legebiltzarrak Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren Legea (GDBESL) bozkatuko du. Eusko Jaurlaritzak Euskadin pobreziaren aurkako borrokan aurrerapauso berritzaile gisa saldu nahi digu lege hori, baina ez da horrelakorik. Gaur egungoaren legea, 2008koaren lege kontinuista da, eta aldaketa negatibo gehiago sartzen ditu positiboak baino; beraz, Eusko Jaurlaritzak ez duela pobreziarekin amaitu nahi esaten badugu ez da demagogia egitea, egia hutsa baizik.

Azken 33 urteotan, Euskadin etengabe izan ditugu pobreentzako politikak bideratzeko legeak eta erregelamenduak. Azken datu ofizialek (2020ko Pobreziari eta Gizarte Desberdintasunei buruzko Inkestak eskaintzen dituenak) pobreentzako politiken porrotaren irudi garbia ematen dute. Pobrezia-arriskuan zeuden pertsonak 182.150 ziren, biztanleriaren % 8,4. Horietatik, DBEaren (Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta) sistematik kanpo gelditzen zirenak 54.197 ziren, hau da, pobrezia-arriskuan zeuden biztanleen % 29,8. DBEak estaltzen zituen 127.953 pertsonetatik, pobreziatik ateratzen ez zirenak 67.306 ziren, bere ardurapean dauden pertsona guztien % 52,6. Laburbilduz, datu ofizialek (PGDI inkesta Eusko Jaurlaritzak bi urtean behin egiten duen inkesta da) agerian uzten dute pobreziaren aurka borrokatzeko gutxieneko errenta bermatuen politikek 3 hamarkada baino gehiagotan izandako porrota; izan ere, pobrezia-arriskuan dauden biztanleen % 30 estaldurarik gabe uzten dituzte, eta prestazioak jasotzen dituztenen % 53 ez dituzte hortik ateratzen.

Porrot horren arrazoiak agerikoak dira, eta labur bi izan daitezke: baldintza eta betebehar ugari daude, eta horrek ezinezkoa egiten du jende pobrearen ia herenak DBEa eskuratzea; halaber, aurrekontuko diru-kopurua eskasa da, eta horrek eragotzi egiten du DBE jasotzen dutenen erdiak baino gehiagok pobre izateari uztea.

Eusko Jaurlaritzak DSBEaren erreforma berria diseinatu izan balu pobreziarekin amaitzeko benetako borondate politikoarekin, honako neurri hauek sartuko zituzkeen GDBESLren artikuluen artean: errolda- eta egoitza-urteak 3tik 1era murriztea; DBEaren titular izateko urteak 23tik 18ra jaistea; bizikidetza-unitateetan oinarritutako familia-ereduarekin amaitzea, eta DBE diru-sarrera erlatiboa indibiduala bihurtzea; Gizarte-Larrialdietarako Prestazioak (GLL) eskubide subjektibo izaera ematea, DBEa eta EPOa diren bezala, gisa balio duten pertsonak ematea, ezin zaiela legez ukatu baldintzak betetzen dituzten pertsonei, beti aurrekontuan jasotako diru urria agortu denean; aurrekontuaren diru-kopurua nabarmen handitzea, DBEaren zenbatekoa, gutxienez, pertsona bakoitzeko pobrezia erlatiboaren atalasea (EAEn dagoen batez besteko diru-sarreren % 60) estaltzera iritsiko dela bermatuz; eta, gaur egun funtzionatzen duenaz guztiz bestelakoa den kudeaketa-eredu bat ezartzea, Lanbide-ren helburua jende txiroa sistematik kanporatzea bait da, jende txiroa ia beti benetako aporofobiarekin tratatzen dena.

Zer aurkitzen dugu Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren Legean, egungo Eusko Jaurlaritza osatzen duten EAJk eta PSEk duten gehiengo osoari esker onartuko dena, hain kategoriko bihurtzen gaituena, EUSKO JAURLARITZAK EZ DU POBREZIAREKIN AMAITU NAHI esatean?

• Lehenik eta behin, lege-kontinuismoa, lehen kritikatu ditugun betekizun eta betebehar guztiak mantentzeari dagokionez.
• Bigarrenik, 2008ko legean, 2011ko erreforman eta 2012ko aurrekontuetan sartu ziren lege-murrizketei eustea, baldintzak okertu eta DBE eta EPO prestazioen zenbatekoak jaitsi baitzituzten.
• Hirugarrenik, DBE eta EPO prestazioen zenbatekoa hobetzeko borondaterik eza, ezta Eusko Jaurlaritzak Gizarte Segurantzak ordaintzen duen Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarrera (BGD) sortzeagatik urtero aurreztuko duen 180 milioi euroraino ere.
• Laugarrenik, Lanbideren Ikuskapen Kidego berria sortu da, LANBIDEREN BENETAKO POLIZIA BERRIA, jasotzaileak zaintzeko eta kontrolatzeko, nahiz eta Lanbiden iruzurra ez den % 1era iristen, eta bere eginkizunen artean dagokion zigorrak proposatzea ere baduen.

Argilan-ESK-k defendatzen du, diru-sarrerak bermatzeko errenta aldatzeko lege berri honen aurka egiteko, Eusko Legebiltzarreko ezkerreko taldeek osoko zuzenketa bat planteatzea eta gizarte-mugimendu eta erakunde sindikal guztiek erretiratzea eskatzea, eta, horren ordez, benetan pobreziarekin amaitzeko lege bat proposatzea.

Bea Uriarte eta Iñaki Uribarri

ARGILAN-ESK