Euskararentzat gu sendabelar
Artikulu hau ez idaztekotan nintzen, nahiz duela hilabete batzuk Estitxu Eizagirrek esan idatzi beharra neukala. Bera izan dut editore eta sudur fineko kazetari ere badenez, ondo antzeman zion gaiari: euskaraz aritzeak dakarren zamaz eta estresaz idatzi beharra daukat. Izpilikuari eskaini behar nizkion ondo bidean lerro hauek baina hurrengo artikuluan beharko du izan, Auzitegi Konstituzionalaren erabaki batek gainezka eginarazi baitio basoari.
Euskara hutsean jardun ahal izatea ezeztatu du auzitegiak eta hautu hori egin dugunon erabakia ere jomugan dagoela sentitzen dut. Izpiliku infusioa prestatu ondoren, barruko erretasuna baretzeko zenbait kontu kontatu beharra daukat. Izan ere, sendabelarrik onena barruko mina eta ezina adieraztea denean, ez hasi bestelako erremedioen bila: sendabelarrei ez eskatu norberak egin beharrekoa egiterik.
Oldarraldi judizialaren sokak korapilo asko dauzka, egunerokoan bizi ditugun korapiloak, urdailean edo eztarrian geratzen zaizkigunak. 2021ean Sendabelarrek dakitena argitaratutakoan astero erantzun behar izaten nion sare sozialetan "¿Y en castellano para cuándo?" galderari. Berriki ere gertatu zait Instagramen "todo esto que haces ¿Por qué no en erderaz también?" galderari erantzun beharra. Dagoeneko ez dut hautua arrazoitzen, euskara ikastera gonbidatzen ditut. Txarrerako hartu ohi didate ordea eta pribatutik epelak bota, nire lengoaiatxo horrekin ez naizela urrutira iritsiko adibidez. Hater-ak egiten, zeinek esan...
Hitzaldi eta ikastaroetan ere ari zait gertatzen. Gazteleraz ere aritu beharko dudala entzutea tokatu zait edo ikastaroaren laburpena gazteleraz egingo al diodan eskatu, ah, eta apunteak elebitan jartzeko, denok ulertzeko.
Nire liburuak neuk itzul ditzakedala ere iradoki didate behin baino gehiagotan. Alaine Agirrerekin iazko irailean Twiterren aritu nintzen honetaz, komentario horrek eragiten digun azkura eta haserreaz. Gaztelaniaz, ingelesez edo frantsesez idazten duen idazle bati ez liokete inoiz galdera hori egingo. Balio handirik gabeko hizkuntza batean ari garela sentiarazten digute behin eta berriro eta itzulpena, noski, hizkuntza menderatzailera egin behar genukeela. Itzultzearen kontra ez nago, esan gabe doa, kontua da hemen arrakastaren neurria gaztelerara itzuli izanak adierazten duela, antza.
Bagera Donostiako Euskaltzaleen Elkartean eta Natul Azpeitiko euskara taldean militantzian eta Euskalgintzaren Kontseiluan lanean aritu ondoren ideiak garbi samar dauzkat. Gaur egun ez ditut gauzak euskararen alde egiten, euskaraz baizik eta horretxek sortzen die askori ulertu ezina. Euskaldun bat baino gehiagok ere esan izan baitit gazteleraz arituta jende gehiagorengana iritsiko nintzatekeela eta hala diru gehiago irabazi (SIC).
3.500 aleko bigarren edizioa salduz doalarik eta aurtengo lehen sei hilabeteetan 24 hitzaldi zein tailer eman ondoren, hemen euskaraz bagarela erakusteak niretzat ez du preziorik. Hori jakinda poz hartzen duzuenon pozak ematen dit niri poz eta hori dut ene aberastasun preziatuena. Eta kitto!
Otsailean, neguaren erdigunean gauden honetan, lehentasuna gorputza ondo ureztatua edukitzea da. Intxaurrondoa egiten ari den bezala: sustraiak neguan biltegi gisa erabiltzen ditu, sustrai motz eta lodiak behar ditu, ura eta lurreko mantenugaiak biltzeko.
Txerri-hiltze sasoia da negua. Hotzak beroarena errazago kenduko dio. Guri ere txerriez hitz egiten dugunean beroarena behinik kenduko baligute!
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Gaur egun Lur planetan bizi diren intsekturik handienek 30 cm inguruko tamaina izan dezakete, gizaki baten seiren bat, gutxi gorabehera. Horien artean daude tximeleta eta sits erraldoiak edo kakalardo potoloak. Halako izaki harrigarrien aurrean nola bada erreparatu lau... [+]
Lapurdiko hezegunea funtsezkoa da biodibertsitatearen biziraupenerako. Proposamena eremuan zabaldu dute eta Errobi inguruko sistema hidrauliko osoa barnean izango luke; Baionako, Angeluko, Basusarriko, Milafrangako eta Uztaritzeko Aturri ibaiaren ibaiadarrak, esaterako. Bost... [+]
Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]
Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]
Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Sudurrak egia dio. Zaila da sudurra engainatzea. Usaimena saihestea ezinezkoa da. Sudurretik garunerako lotura bidearen ikerketa zirraragarria, liluragarria, zoragarria da makina bat ikerlarirentzat. Usainaren eta memoriaren arteko zubia azkarrena ez bada, bizkorrenetakoa bai... [+]
Duela 180 milioi urte Pangea kontinentea zatitu zenerako ikasia zuen aingirak Thetis itsasoa zeharkatzen. Ordudanik kontinenteak mugituz joan dira, eta aingira espezieak ezberdinduz. Jatorrizko arbaso beretik bereizi diren 20 aingira espezieen artean, gurea da, ibai-aingira edo... [+]
Oporlekuekin soilik lotuko dituzte askok Balear Uharteak, baina agroekologiaren eta kontsumoaren bueltan mugimendu bizia dute Mallorca irlan: Associació de Varietats Locals de Mallorca (tokiko hazi barietateen elkartea) da horren adibide. Abenduaren hasieran, elkarte... [+]
Muturreko lehorte eta euriteak normaltasun berria bilakatu zaizkigu. Areagotzen dituzten kalte ekonomiko eta ekosistemikoen artean, laborantzak pairaturikoak ez dira txikienak. Bereziki, lehorte garaietan zaluegi idortzen diren edota eurite handietan ur guzia xurgatu ezin duten... [+]