Euskararen geografia berria, hainbat mapa esanguratsutan
Soziolinguistika Klusterrak antolatze dituen Txillardegi-Hausnartu Soziolinguistika Sarietan, lanen aurkezpen ekitaldia egin zen abenduaren 14an. 2023ko bigarren saria irabazi duenak, Garikoitz Goikoetxea euskara teknikariak, bere lanaren aurkezpen gehigarri bat egin Twitterren "Euskararen geografia berria" aurkeztuz, eta bereziki interesgarria iritzirik, hona ekarri dugu. Euskararen edo euskaldunen banaketen mapa berrikuntza behar dugu; eta egon dira saiakerak azken urteetan, hala nola Beñat Agirrek 2016an egin zuen orduko datuekin osatutako mapa interaktiboa, Sustatun ere jaso genuena.
Goikoetxearen txio haritik, honako azalpen eta datuak beraz.
1. Euskaldunak udalerriz udalerri. Hiriguneek garrantzi berezia dute, gero eta handiagoa. Datua: euskaldunen erdiak baino gehiago 23 udalerritan bizi dira.
2. Baina udalerri horietako askotan, euskaldunen kopurua handia izan arren, dentsitatea apala da: euskaldunen %62 bizi dira euskaldunak gutxiengoa diren herrietan.
3. Ezagutzaren bilakaera: dentsitate apalagokoak gora, batik bat eskolaren bidez (Lapurdi salbuespen; Nafarroa hegoaldean mugatuago); dentsitate handikoak behera, batez ere migrazioen ondorio.
4. Norantz doa ezagutzaren geografia? 2-55 urteko biztanleria kontuan hartuta, joerak: EAEren aldea handitzen, eta Bizkai-Araba pisua irabazten (Iparraldean daturik ez)
5. Ezagutza baino gehiago ari da aurrera egiten ulermena: euskara ulertzen dutenak gehiengoa eremu askotan. Nola atera horri etekina?
Ezagutzatik harago, gaitasuna, Iñaki Iurrebasoren ekarpenari tiraka [honetaz ere jardun dugu berriki Sustatun]. Gaitasunaren continuumak badu irakurketa geografiko bat ere: gune batzuetako inbutua eta besteetako orubeak
6. Erabilera trinkoa (euskaraz egiten dutenak erdaraz adina edo gehiago) %10 azpitik lurralde-eremu zabalean. Gune euskaldunen garrantzia: 3-4 guneek biztanleriaren %18, euskaldunen %38, erabileraren %58.
7. Erabilera kopurutan: ehuneko apalagoko eremuek ere pisu adierazgarria (%40). Donostiaren pisu esanguratsua. Aldatzen ari da erabilera-moldea: testuinguru nahasietan gero eta gehiago.
[Zazpigarren mapa mapa ondoren, 2016ko argazki hari erreparatuko diogu, dentsitateak eta erabilerak batuz Beñat Agirrek egin zuen mapa hura ekarriz hona. Goikoetxearen mapa honen bertsio moduko bat baita hura, 2016ko datuekin; ikus estekan eta irudian behean]
[Goikoetxearen harira itzulita...]
8. Nondik eragin? Ikuspegi nazionalarekin, lekuan lekura egokitutako hizkuntza-plangintza behar dugu. Zonifikazioa: ez eskubideetan, noski, baina bai plangintzan. Hiriguneetatik harago, eskualdeak helduleku interesgarria dira.
Lan osoa irakurgai izango da otsail-martxoan BAT soziolinguistika aldizkarian. Nahi izatera, hementxe aurkezpeneko bideoa ikusgai:
Ekintza sorta ugariko bi eguneko egitaraua eduki dute bertaratu diren irakurleek: besteak beste, liburu azoka, ikuskizunak, tailerrak eta mahai-inguruak izan dituzte. Maider Elcano koordinatzailearen ustez, Biltzarraren indarra idazleei eta sortzaileei lekua ematen dien... [+]
Ostegunetik igandera bitarte egindako topagunean 3.000 lagunetik gora bildu dituela esan du Ernaik. Larunbat iluntzean egin dute jardunaldietako ekitaldi politiko nagusia, gazte antolakundeko bozeramaile Amaiur Egurrolak hitza hartuta. Aberri Egunaren harira EH Bilduk... [+]
Gora Aiaraldeko Jai Euskaldunak dinamika jarri du martxan aurten ere Aiaraldeko Euskalgintzaren Kontseiluak, Udal eta elkarteekin elkarlanean. Jaien testuinguruan euskararen presentzia eta erabilera sustatzea dute helburu. Iaz abiatutako bidetik jarraitu nahi dute aurten ere,... [+]
Antton Kurutxarri, Euskararen Erakunde Publikoko presidente ordearen hitzetan, Jean Marc Huart Bordeleko Akademiako errektore berriak euskararen gaia "ondo menderatzen du"
Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]
Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]
Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]
Maiatzaren 17an Erriberako lehenengo Euskararen Eguna eginen da Arguedasen, sortu berri den eta eskualdeko hamaika elkarte eta eragile biltzen dituen Erriberan Euskaraz sareak antolatuta
Ansorena´tar Joseba Eneko.
Edonori orto zer den galdetuz gero, goizaldea erantzungo, D´Artagnanen mosketero laguna edo ipurtzuloa, agian. Baina orto- aurrizkiak zuzen adierazten du eta maiz erabiltzen dugu: ortodoxia, ortopedia, ortodontzia... Orduan (datorrena... [+]
Euskaraldiaren laugarren edizioaren bezperatan egon gara Goiatz Urkijorekin. Hirugarrenean apalaldia sumatu zuten; bigarrena pandemia betean egin izanak ez zuen askorik lagundu. Aurtengoa herrikoiagoa eta ilusionagarriagoa izatea dute helburu. Oraingoz pozik daude tokian tokiko... [+]
Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]
"Eskatu txanda eta egingo dugu bat zurekin", esan dio estudioetatik ari den esatari prestu eta animatuak Bilboko kaleetan dabilen berriemaile gazteari. Aurkezlea entzuleei zuzendu zaie segituan. "Bien bitartean, Iruñera goaz...". Han zabaldu dute linea... [+]
Goizez Nafarroako zubirik esanguratsuenak jendez beteko ditu Sorionekuak dinamikak. Arratsalderako mobilizazio herritarra deitu dute Iruñeko Kostarapea parketik Alde Zaharreko Takonera parkeraino.
EAEko udal legearen euskararen arloko zenbait artikuluren aurkako epaia eman zuen Justizia Auzitegi Nagusiak 2023an, eta orain Gorenak berretsi du. Eusko Jaurlaritzak ez du garaiz aurkeztu epaiaren aurka egin zezakeen helegitea.