Cristina Rodríguez Ruiz epaileak ez die utzi haurrari euskarazko izena jartzen bere gurasoei
Guraso arabar batzuek beren haurrari Hazia izena jarri nahi izan diote, baina epaile batek ez die utzi, bere kabuz hartutako erabakiz. Zia izen atzerritarra inposatu eta hala erregistratu die haurra, argudiatuz, Hazia izenak gaztelaniaz sémen ere esan nahi duela eta "zia"-k, latinez, "hazia". Cristina Rodríguez Ruiz da epailea. Euskaltzaindiak jakinarazi du prest dagoela txosten bat idazteko Hazia haurra bere izenarekin erregistratzea ahalbidetzen laguntzeko. Euskarazko izenen debekua ohikoa izan da mendeetan Euskal Herrian, nahiz eta garaiotan oso ezohikoa izan, hain modu agerikoan, behintzat.
Familia batek jakinarazi du urriaren 22an jaio zen haurrari ez diotela beraiek aukeratutako euskarazko izena jartzen utzi. Kontatu dutenez, gurasoak erregistroan bere izena erregistratzen saiatu ziren "haur guztiekin egiten den moduan". Hasieran esan zieten ez zegoela Euskaltzaindiaren zerrendan eta ezin zutela jarri. Gurasoek Euskaltzaindiara jo eta ez zegoela arazorik erantzun zieten –Euskaltzaindiak ere hori berretsi du–, horren ostean ere Rodríguez Ruiz epaileak ezezkoan jarraitu zuen, ezin ziotela haurrari Hazia izena jarri.
Hauxe izan da Rodríguez Ruiz epailearen argudioa: Euskaltzaindiak ez duela "Hazia" izen propiotzat hartzen, ez dela Espainiako inongo erregistro zibiletan agertzen eta ez dela frogatu euskara ez den beste hizkuntzaren batean izen hori existitzen denik. Gainera, bere hitzetan, pertsona bati Hazia izena jartzea bere "duintasunaren aurkakoa" litzateke, hazia hitzak esanahi sexuala ere bai baitu. "Hazia hitzak konnotazio sexuala du eta bota aditzarekin lotuta joan ohi den substantiboa da", esatera iritsi da epailea, El Diarion Iker Rioja kazetariak jaso duenez –epailearen izenaz informatu duen kazetari bakarretakoa–.
Gurasoek ez zuten atzera egin eta ez zuten inongo dokumenturik sinatu. Hala, administraziotik mehatxu egin zieten "ordu gutxi batzuk barru neskatoa ez badago erregistratuta, epaileak erabakiko du bere izena". Hala, Rodríguez Ruiz epaileak euskarazko izena beharrean, "Zia" jarri dio, bere hitzetan, fonetikoki eta semantikoki "Hazia"-rekin baliokidea delakoan, "ez du konnotazio negatiborik" eta zenbait lekutan izen propio bezala erregistratuta baitago.
Gurasoek haserrez hartu dute erabaki euskarafoboa eta prentsan zabaldu dute gertatzen ari zaiena. Argi utzi dute haurraren izena Hazia dela eta borrokan jarraituko dutela. Helegitea jarri diote erabakiari.
Euskaldunen aurkako erasoak
Euskarazko izenen debekua ez da atzo goizekoa. Berriako kazetari Amagoia Gurrutxagak erreskatatu bezala, testigantza ugari dago erakusten duena euskarazko izenak jazarriak izan direla, hizkuntza eta hiztunen aurkako jokabidearekin.
Rodríguez Ruiz epailearen debekua bete-betean etorri da, Gernikako erabaki euskarafoboaren urteurren egunean. 1949ko azaroan 2 hartan, duela 73 urte, azpiko dokumentuan ikus daitekeenez, alkate frankistak euskarazko izenak debekatu bakarrik ez, hilarrietan idatzita bazeuden, harriak aldatzeko agintzera iritsi zen.
Euskararen debekua izeneko Wikipediako artikuluan irakur daitekeenez, Erdi Aroan euskal izenak erabiltzen zirela dokumentatuta dago, baina Gaztelak Nafarroako konkistatu ondoren, kristautasuna guztiz nagusitu eta santuen erdal izenak inposatu zitzaizkien euskaldunei, bestelako izenak debekatuz eta hori parrokietako erregistroen bitartez kontrolatuz.
1871 urtean legez jaso zuten Espainiako Estatuan, Erregistro Zibilaren Legearen bidez, euskal jatorriko abizen guztiak gaztelaniazko grafiaz idatzi behar zirela eta euskal izenak guztiz debekatuta zeudela. Zenbait hamarkada geroago Sabino Aranak batetik, eta Luis Eleizaldek bestetik, euskal onomastika sortzeko ahalegin handia egin zuten. Euskarazko izen horiek, ordea, berehala debekatu zituen Eliza Katolikoak eta 1936ko gerraren ondoren, euskal izenak guztiz debekatu zituzten. Kalean euskal izenak erabiltzea ere isuna jartzeko arrazoia izan zitekeen, azpiko bideo honetan lekuko batek adierazten duen bezala.
Frantziako errepublikan mendeetan debekatu dituzte euskarazko izenak, eta gaur egun Ipar Euskal Herrian ezin dira abizenak frantses grafiatik euskal grafiara aldatu.
Euskaltzaindiaren prestutasuna Haziaren alde
Ostegun arratsaldean Euskaltzaindiak oharra igorri du hedabideetara. Bertan zehazten dute Euskararen Akademiak Hazia izenari buruzko azalpenak eman zizkiola familiari eta adierazi ziotela haurrari Hazia izena jartzeko eragozpenik ez zuela ikusten hizkuntza aldetik, "izen arrunt batetik eratorritako beste izen batzuekin (Amets, Haizea, Lizar, Nahia, Zeru, Zuhaitz…) gertatzen den moduan".
Horrez gain, Euskaltzaindiak jakinarazi du datozen egunetan txosten bat idatzi eta familiaren esku jartzeko prest dagoela, izen horren inguruko auzia bideratzeko erabil dezaten.
Euskararen kontrako epaien oldarrialdien, azkenengoetako bat izan da Gipuzkoako entitate publiko bat, Kabia, kinkan jarri duena, ezarritako hizkuntza eskakizunen kontrako epai batekin. Bertako langileak egonkortzeko prozesuan ezarritako euskara eskakizunak, euskararen... [+]
ELA, LAB eta Kontseiluak elkarretaratzea egin dute, Administrazioarekiko Auzietarako epaitegi batek Kabia organismoari emandako ebazpenaren aurka protestatzeko. Euskara maila bermatzeko ahalegina “hutsaren hurrengoa” bilakatzeko arriskua dagoela salatu dute.
Donostiako Decathlon saltoki handiak errotulazioak euskaraz ez dauzkalako kexa jarri du kontsumitzaile batek Behatokian. Saltokiaren erantzuna (gaztelaniaz) esanguratsua da: Erkidegoko legeak ez du jasotzen inongo inposiziorik karteldegia euskaraz jartzeari buruz. Alegia, lege... [+]
Kabia organismoaren zaharren egoitzetan 54 plaza egonkortzeko 2022an onartutako lan-eskaintza bertan behera utzi du Donostiako epaile Gonzalo Pérez Sanzek. Gipuzkoako Aldundiaren erakundeak jarritako hizkuntza eskakizuna gehiegizkoa eta baztertzailea dela dio epaileak.
Donostiako auzitegiak Gipuzkoako Foru Aldundiko aterpetxeetako garbitzaileen lanpostuen prozesuaren harira sententzia eman du: lanpostu guztietarako hizkuntza eskakizuna ezartzea “proportzioz kanpokoa eta diskriminatzailea” dela dio. CCOO sindikatuak eman du... [+]
Euskal Herriko lurralde batzuetan euskara ofiziala da, besteetan meridianoaren arabera ofiziala ala ukatua eta, aitzitik, ipar aldera bagoaz, toleratua (ez ofiziala).
Azken boladan, epaitegi batzuk ebatzi dute funtzionario publikoek ez dutela euskara ezagutzarik izan behar eta,... [+]
Realeko futbol taldeko entrenatzaile Imanol Alguacilek, Nizan, Europako Ligako partiduaren aurretik eskainitako prentsaurrekoan euskarazko hedabideei euskaraz erantzuten ari zela, hainbat kazetariren kexa entzun behar izan du. Duela astebete antzeko egoera gertatu zen... [+]
Amurrioko Udalak alde bakarrez dirulaguntza kendu zion eskualdeko euskarazko komunikabide bakarrari, eta ehunka herritarrek eta entitatek eskatu zioten dirulaguntza berrezartzeko. Aiaraldea Komunikabidea saiatu da udalarekin biltzen, baina udalak elkartzeari uko egin dionez,... [+]
Filosofiako laugarren mailan, EHUn, nahitaez ikasgairen bat gaztelaniaz hautatu behar dute ikasleek, ez baitago nahikoa ikasgai euskaraz. Gaztelaniazko ikasleek ez dute arazo hori, eta bitxia da, euskarazko ikasle gehiago dagoelako gaztelaniazkoak baino. Beste karrera batzuetan... [+]
Irailaren 18koa da azken sententzia: Donostiako udaltzaingorako lanpostu deialdiaren euskara eskakizuna atzera bota du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. Euskalgintzaren Kontseiluak eta Donostiako Bagera Euskaltzaleen elkarteak elkarretaratzea deitu dute Donostian, Alderdi... [+]
EAEko Auzitegi Nagusiak atzera bota du Donostiako bi udaltzain postutarako euskarazko B2 profila eskatzen zuen lan deialdia. "Euskaldunen eskubideak urratzen dituen" epai berri honen aurrean, hainbat eragilek salatu du "euskaldunen aurkako oldarraldiak"... [+]
Euskaraz deklaratzea ukatu dio epaileak, eta erabaki du ez parte hartzea bere aurkako epaiketan. Auzitegi kanpoan babesa ematera joandako hamarnaka euskaltzaleren aurrean desobedientziarako deia egin du Torrek. Guztira 3.268 euro ordaintzera zigortu dute.
2021ean EAEko udaltzain laguntzaileentzako lan-poltsa bateratua osatu zuten. EAEko Auzitegi Nagusiak atzera bota du orduan ezarritako hizkuntza eskakizuna, B2 maila, alegia. Hizkuntza eskakizuna “neurrigabea” dela argudiatu du. Kontseiluak adierazi du EAEko udaltzain... [+]