Euskara derrigorrezkoa edo ezinbestekoa
Osakidetzako langileak bidegurutzean gaude. Nahiz eta hizkuntza eta kalitatea banaezinak izan, euskara ez da derrigorrezkoa. Aldiz, lanpostu finko bat eskuratzeko meritu bat baino ez da izan urteetan, eta horregatik hainbeste gatazka eta eztabaida. Euskara derrigorrezkoa edo hautazkoa nahi dugu?
Irakurle gehienak lehen aukeraren alde egongo dira ziurrenik, baina alferrik ari dira: estaturik ezean, legea aurka daukagu. Horren erakusgarria da Kataluniako hizkuntza-protokoloa, espainiar auzitegiek bertan behera utzi zutena, edo Nafarroako Auzitegi Nagusiaren erabakia. Halere, ezinbestekoa bilaka dezakegu, eguneroko lanaz, historia klinikoa euskaldunduz gero.
Gauza jakina da gure lan hizkuntza gaztelera dela. Historia klinikoa euskara betean hasi gara idazten zenbait medikuk, eta mehatxu horri aurre egiteko, Osakidetzak itzulpenari eman dio lehentasuna, balizko arazoak saihesteko. Euskaratik gaztelerara, eta ez alderantziz. Beharbada ez dute kontuan hartu osasun arloak euskararen normalizazioan egin dezakeen ekarpena, zer esanik ez pazienteen beharrak.
Osasun arloak beste administrazio esparruek ez daukaten berezitasuna dauka, euskara guztiz ezinbestekoa egin dezakeena. Are gehiago, euskara lan-hizkuntza izaten lagundu dezakeena. Pazienteekiko ahozko harremanei buruz ari gara noski, baina baita, eta batez ere, dokumentazio klinikoari eta bere ezaugarriei buruz. Historia kliniko informatizatu eta bateratua bakarra da, pazienteen babeserako ezin alda daitekeena; hots, behin euskaraz idatziz gero, dagoenean geratuko da. Horrenbestez, historia klinikoa euskaraz idazteak euskara ulertzera behartzen du arreta-prozesuan parte hartuko duen edozein osasun-langile, pazientearen segurtasuna bermatzearren. Besteetan ez da horrelakorik gertatzen, eta hizkuntza eskakizunek ez dute erabilera bermatzen.
Ez da proposamen erradikala, egokitua eta mailakatua baizik. Langile erdaldun elebakarrak nagusi diren lan-esparru baterako sortua. Baina etorkizun oparoa izan dezake: dokumentazioa euskaraz landuz gero, langile euskaldunen kopurua eta batezbestekoa gero eta handiagoa delarik, euskara ezinbestekoa bilakatzea
Xede horrekin proposatu ziren euskararen ibilbideak. Horien bitartez arian-arian euskarazko zerbitzua berma daiteke, lehen mailako arretatik arreta espezializatuta, ahozko eta idatzizko harremanetan. Ez da proposamen erradikala, egokitua eta mailakatua baizik. Langile erdaldun elebakarrak nagusi diren lan-esparru baterako sortua. Baina etorkizun oparoa izan dezake: dokumentazioa euskaraz landuz gero, langile euskaldunen kopurua eta batezbestekoa gero eta handiagoa delarik, euskara ezinbestekoa bilakatzea. Aukeran hobe ezinbesteko egitea, lanerako beharrezkoa delako, eta ez derrigorrezkoa, legeak hala dioelako.
Zuzendaritzak ordea, ez du euskara ezinbesteko bilakatu nahi. Horregatik euskaraz idazten dugun apurra gazteleraz jarri nahi du, Itzulbideren bitartez. Bidegurutzean, bide okerra aukeratu du: erakargarria, integratzailea, progresiboa eta oparoa izan daitekeen ezinbestekotasunaren ordez, aukerarik gabeko hautua. Euskararen normalizazio-prozesua astiro eta tentu handiz egin behar dela dioten horiek, bat-batean eta presaz erabaki dute inora ez doan bidezidorra. Euskara aukerazkoa langileentzat, ez derrigorrezkoa ez ezinbestekoa; erabiltzaileentzat ausazkoa, medikuaren arabera.
Osasungintzan, zirkuituek euskara ezinbestekoa egiteko aukera ematen digute, inor behartu barik, inposaketa barik, ekinaren ekinaz. Itzultzaile automatikoak, kontrara, bide hori eteten du eta gatazkara garamatza. Batetik erdaldunak, hizkuntza eskakizunak eurentzat inposaketa direlako. Bestetik euskaldunak, euskara derrigorrezkoa ez denez kalitatezko arretarik
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]
Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.
Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]
Azaroaren 19a komunaren munduko eguna da. Gaur oraindik ere, XXI. mendean, langile askok, hemen, Euskal Herrian bertan, ez daukate haien lanaldietan komuna erabiltzeko eskubidea. Horren adibide dira garraioko langile asko.
Komunak osasun publikoaren giltzarria dira, eta... [+]
“Ibiliz ikasten da ibiltzen, eta kantuan kantatzen”. Horixe izan da aste honetako ikasgaietako bat C2ko taldeetan. Helburua ez zen abesten edo oinez ikastea, gerundioa behar bezala erabiltzea baizik. Zer pentsatua eman dit jarduerak, eta irakasten nola ikasten dugun... [+]
Adimen artifiziala gizakion eremu asko ordezkatzen ari dela badakigu: erosotasuna, abiadura, efizientzia... Mundu kapitalista honen abiadura beharretan, gizakion ahalegina oztopo dela sinetsarazi digute. Gure, klase xumeen, egiteko eta sortzeko aukerak murrizteko erasoak leku... [+]
Azken asteotan, arkitekturan dihardugunontzat ez da posible izan Valentziako klima gertaera gure lan hizketaldira ez ekartzea. Uraren ibilbidea eraikinen estalkietan, estolderietan, plazetan eta parkeetan pentsatu eta diseinatu behar ditugulako. Ongi dakigu giza eskalako ur... [+]
Autoestimuak batzuetan gauza intimoa dirudi. Baina autoestimuak zerikusia baldin badu norberak bere buruaz duen irudiarekin, norbere buruari ematen zaion balioarekin, zerikusia izango dute hartu ditzakeen erabakiek ere. Zer balio du erabakirik hartu ezin duen norbaitek? Eta... [+]