Euskara derrigorrezkoa edo ezinbestekoa
Osakidetzako langileak bidegurutzean gaude. Nahiz eta hizkuntza eta kalitatea banaezinak izan, euskara ez da derrigorrezkoa. Aldiz, lanpostu finko bat eskuratzeko meritu bat baino ez da izan urteetan, eta horregatik hainbeste gatazka eta eztabaida. Euskara derrigorrezkoa edo hautazkoa nahi dugu?
Irakurle gehienak lehen aukeraren alde egongo dira ziurrenik, baina alferrik ari dira: estaturik ezean, legea aurka daukagu. Horren erakusgarria da Kataluniako hizkuntza-protokoloa, espainiar auzitegiek bertan behera utzi zutena, edo Nafarroako Auzitegi Nagusiaren erabakia. Halere, ezinbestekoa bilaka dezakegu, eguneroko lanaz, historia klinikoa euskaldunduz gero.
Gauza jakina da gure lan hizkuntza gaztelera dela. Historia klinikoa euskara betean hasi gara idazten zenbait medikuk, eta mehatxu horri aurre egiteko, Osakidetzak itzulpenari eman dio lehentasuna, balizko arazoak saihesteko. Euskaratik gaztelerara, eta ez alderantziz. Beharbada ez dute kontuan hartu osasun arloak euskararen normalizazioan egin dezakeen ekarpena, zer esanik ez pazienteen beharrak.
Osasun arloak beste administrazio esparruek ez daukaten berezitasuna dauka, euskara guztiz ezinbestekoa egin dezakeena. Are gehiago, euskara lan-hizkuntza izaten lagundu dezakeena. Pazienteekiko ahozko harremanei buruz ari gara noski, baina baita, eta batez ere, dokumentazio klinikoari eta bere ezaugarriei buruz. Historia kliniko informatizatu eta bateratua bakarra da, pazienteen babeserako ezin alda daitekeena; hots, behin euskaraz idatziz gero, dagoenean geratuko da. Horrenbestez, historia klinikoa euskaraz idazteak euskara ulertzera behartzen du arreta-prozesuan parte hartuko duen edozein osasun-langile, pazientearen segurtasuna bermatzearren. Besteetan ez da horrelakorik gertatzen, eta hizkuntza eskakizunek ez dute erabilera bermatzen.
Ez da proposamen erradikala, egokitua eta mailakatua baizik. Langile erdaldun elebakarrak nagusi diren lan-esparru baterako sortua. Baina etorkizun oparoa izan dezake: dokumentazioa euskaraz landuz gero, langile euskaldunen kopurua eta batezbestekoa gero eta handiagoa delarik, euskara ezinbestekoa bilakatzea
Xede horrekin proposatu ziren euskararen ibilbideak. Horien bitartez arian-arian euskarazko zerbitzua berma daiteke, lehen mailako arretatik arreta espezializatuta, ahozko eta idatzizko harremanetan. Ez da proposamen erradikala, egokitua eta mailakatua baizik. Langile erdaldun elebakarrak nagusi diren lan-esparru baterako sortua. Baina etorkizun oparoa izan dezake: dokumentazioa euskaraz landuz gero, langile euskaldunen kopurua eta batezbestekoa gero eta handiagoa delarik, euskara ezinbestekoa bilakatzea. Aukeran hobe ezinbesteko egitea, lanerako beharrezkoa delako, eta ez derrigorrezkoa, legeak hala dioelako.
Zuzendaritzak ordea, ez du euskara ezinbesteko bilakatu nahi. Horregatik euskaraz idazten dugun apurra gazteleraz jarri nahi du, Itzulbideren bitartez. Bidegurutzean, bide okerra aukeratu du: erakargarria, integratzailea, progresiboa eta oparoa izan daitekeen ezinbestekotasunaren ordez, aukerarik gabeko hautua. Euskararen normalizazio-prozesua astiro eta tentu handiz egin behar dela dioten horiek, bat-batean eta presaz erabaki dute inora ez doan bidezidorra. Euskara aukerazkoa langileentzat, ez derrigorrezkoa ez ezinbestekoa; erabiltzaileentzat ausazkoa, medikuaren arabera.
Osasungintzan, zirkuituek euskara ezinbestekoa egiteko aukera ematen digute, inor behartu barik, inposaketa barik, ekinaren ekinaz. Itzultzaile automatikoak, kontrara, bide hori eteten du eta gatazkara garamatza. Batetik erdaldunak, hizkuntza eskakizunak eurentzat inposaketa direlako. Bestetik euskaldunak, euskara derrigorrezkoa ez denez kalitatezko arretarik
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Gerra Urte, Gezur Urte!
Horrela dio esaldiak eta horrela berresten du errealitateak.
Munduan eta Europan dagoen gerra-egoera, horren gorakada etengabea eta horrek Euskal Herrian izan dituen eta izango dituen balizko ondorioak aurreikusita, joan den abenduan hainbat... [+]
Laga hondartzaren ezaugarri naturalen leheneratzea duela hiru hamarkada abiatu zen, eta aurrera darrai etenik gabe, erlojuz kontrako lehengoratze mailakatuan.
Laga (Bizkaia) gune aparta da, natura eta gizarte ikuspegitik oso esanguratsua. Kostaldeko legeak eta Urdaibaiko... [+]
Hainbeste urte borrokan horren atzetik ibili ondoren, 34 urte, hain zuzen, oso pozik gaude orain egun batzuk, abenduaren 28an Inuzente egunean, Iruñean, Nazioarteko Euskal Pilota Federazioak antolatu zuen batzarrean hartu zen erabakiagatik. Zeren ondo bidean,... [+]
Jar gaitezen 2025erako proposamen politiko gisa, Espainiako Auzitegi Kolonialaren (AN) epai guztiak berrikusten hasteko eta makila bakoitzak bere belari eusteko.
Unionismoarekin lerrokatutako alderdi, sindikatu eta gizarte-erakunde gehienek, eta ez bakarrik horrela... [+]
2023ko otsailean irakurri nuen berria prentsan, eta triste geratu nintzen, ezustean harrapatu eta zer pentsatua eman baitzidan. Azpeitiko Jostaldi Kirolak Erdikaleko denda itxi egingo zuten, 48 urteko ibilbidearen ondoren.
Denboran atzera bidaiatu arazi zidan horrek. Makina... [+]
Datorren larunbaterako, urtarrilaren 11rako, Sare Herritarrak euskal presoen eskubideen aldeko manifestazioa deitu du, beste urte batez, Bilbon. Aukera paregabea da gure herriarentzat elkarbizitzaren bidean aurrera egiteko, hainbat hamarkadatan liskar bortitzetan murgilduta egon... [+]
Urtarrilaren 20rako bidea. Donald Trump urtarrilaren 20an izendatuko dute AEBetako presidente. Demokraten aldeko elite ekonomikoak hainbat aldiz saiatu dira Trump hiltzen. Lortuko al dute helburua urtarrilaren 20a baino lehen? Hortaz gain, guda fase berri garratzagora eraman... [+]
Iratzarri ginelarik, kulturalki eta administratiboki, paisaiak hiru abiadurako deserri bat erakusten zuen.
Kulturari dagokionez, hori baieztatzeko –berriro– aukera eduki nuen joan den azaroaren 14an, Ortzaizeko Menta liburu-denda goxoan. Hara bildu ginen... [+]
Elurrak lurra ezkutatzen du, baita laketu nahian dabiltzanen izakiek utzitako arrastoak ere. Elurraren edertasunaren azpian denbora dago, urteak, belaunaldiak, efemerideak, hitzorduak; baina denborak aurrera egiten duenean esan gabeko hitzak agertzen dira lehenago edo geroago... [+]
Munduarenak ere egin du, sinbolo bat delako aspaldi, zeren eta historian lehenago ere egin dira genozidioak eta egingo dira gehiago (zorte txarra, aizu, han jaiotzea egokitu zaizu), baina Palestinarenak ezaugarri bereziak ditu:
- Aspaldikoa da, XIX. mendearen hondarrean... [+]
Usaian bezala, agertu ziren baratze zokotik, Mercedesa pasaiaren erdian berean aparkaturik, errotak ez zikintzeko belar eta istiletan, eta jin ziren atarirainoko bidexkan gaindi, triki-traka, plater handi bat eskutan. Usaian bezala, ageri zen la bûche prestatu zutela... [+]
Udazkena amaitzen den ber, Euskararen Egunean, euskararen urtaroan edo Durangoko Azokan beleak agertzen dira. Euskararen erabileraren inkesta soziolinguistikoen emaitzez jakitun, "politically correct" ariketak ez du inor harritzen jada. Ttattarrik gabe, cool eta irria... [+]
2025erako teknologia aurreikuspenen azterketa arina egin dut. Urtero bezala, medioetan 2025ean teknologiak ekarriko duenaz hitz egiterakoan diskurtsoa oso antzekoa da. Teknologiaz idazten dugun askok badugu etorriko denarekiko gehiago jakiteko larritasuna, berria aurreratzeko... [+]
Gabonetan liburu berri bat utzi dute mesanotxean. Etxearen filosofia eta poztasunari buruzkoa, Emanuele Cocciak berriki idatzia. Coccia, filosofo italiarra, ezaguna egin da landareekin ditugun loturak ezagutarazten planeta osasungarri bat eraikitzeko bidean, eta esanguratsua da... [+]