Stablishmentak ez du nahi bloke aurrerakoiak gobernuan izatea, herritarren gehiengoak pauso bat ematen badu (instituzioek ekarpena egin dezakete horretan), pauso horiek egonkorrak bihurtzen direlako. Gehiengoek bihurtzen dute pauso bat atzeraezin, tabu bat errauts. Urte batzuetako lanketaren ondotik etorri daiteke estigma handi baten suntsipena Nafarroan, herritarren jarrera aldatuz badoa: euskarari, eta euskaldunei, arnasa hartzen uztea; eta ondorioz, aukera gehiago zabaltzea euskalduntzeari.

Oposizioaren bandera hondakinak izan ziren Gipuzkoan 2011-15eko agintaldian; euskara eta Euskal Herria Nafarroan, legegintzaldi honetan. Soziologia erabat ezberdina daukate Gipuzkoak eta Nafarroak, bistan dena. Lehenengoan elkarri mutur joka aritu zirenak (EH Bildu-EAJ) lubakia konpartitzen dute bigarrenean (Geroa Bai-EH Bildu-Ahal Dugu-Ezkerra). Dena den, garbi dago herrialde bakoitzean oposizioak desgasterako gai nagusi bat baliatu duela, eta antzekotasun handiak topa daitezkeela atez-atekoaren aurkako mezuen eta euskara-Euskal Herriaren aurkako erretolikan.

Inposizioa. Gipuzkoan kontzeptu gakoa izan zen, eta ez soilik hitz hutsal gisa baliatuta, baizik eta ezker independentista ispilu aurrean jarri eta bere diskurtsoarekin egin zitzaiolako aurre: erabakitze eskubidea. Zeren eta, nola jokatuko dute instituzio nafarrek, uneren batean, faxistak herri galdeketak planteatzen hasten badira? Berez agerikoa izan zitekeen galdera, ez zen hain begibistakoa: zein zen salatzen den inposizioa? Birziklatzeko beharra? Beraz… zein zen aldarrikatzen den eskubidea? Ez birziklatzeko aukera izatea? Hori da inposizioa?

Nafarroan faxistek ere inposizio kontzeptua darabilte. Elebakartasuna da demokrazia, eta elebitasuna diskriminazioa. Begibistan argudioak ez hanka eta ez buru ez izan arren, presente izan behar da diskurtso hauek oso ondo konektatzen dutela norbanako batekin pribilegio bat galdu behar duela sentitzen duenean: uneren batean beste hizkuntza bat ikasteko beharraren aurrean topatu daitekeelako (egoera ez da horretara iritsi oraindik ezta urrutitik ere), edo egunero bere hondakinak sailkatzen aritu beharko dela ikusten duelako. Etorkinak aldi berean lana kentzera eta laguntzetatik bizitzera datozela defendatzeko kapaza den pertsonarekin gertatzen den bezala, gatazkaren erroa pribilegioetan dago.

Horregatik izan zen hondakinen gaia, eta da euskararena, hain suharbera, norbanakoari eragiten diolako. Indibiduoaren berekoikeria sakonenarekin konektatzen du. Gatazka giroa kalean nabaritzen da, bizilagunen artean, lagun giroan. Baziren gatazka armatuenaren urte gordinenetan elkarrekin poteatzen zuten koadrilak, pentsamolde ezberdineko adiskidez osatuak; atez atekoaren ondoren bada elkar hitz egiteari utzi dionik. Eztabaidak erraietatik ateratzen dira, jendea sutzen da. Badaude hizkuntza nafarrean idatzita dauden mezuak ezabatzen dituzten nafarrak, euren buruari egiten ari diren kaltea ulertzeko gai ez direnak; atez atekoaren aurka jo eta su protestatu eta orain egunero ehundaka kamioi eta ehundaka zabor tona irentsi behar dituzten goierritarren antzera.

Giro horren adierazle dira balkoiak, guduzelai garaikide berriak, zabor poltsa urdinak edo errege koro gorriak, Olaztiko erraustegiaren ondorioz minbizia sortu eta mediku ona ala euskalduna nahi ote duen planteatuko duen supremazistaren bizitoki, arraina astean hiru aldiz jan ezingo duen erdaldun diskriminatuaren bazkaleku.

Katixima asko behar da garuna papereztatzeko, eta badaude, bai Gipuzkoan zein Nafarroan, fronteko lehen lerroan paper zahar bera jokatzen duten bi berri paper: Diario Vasco eta Diario de Navarra. Gipuzkoan berdin zion zein izango zen batailarako gaia, Diario Vasco hor izango zen bere funtzioa betetzeko: bere jabe dirudun, eskuindar eta espainiarren interesak defendatzea ezkerreko gobernu independentista kanporatzen saiatzeko. Diario de Navarrak berdin-berdin egingo du laukotearekin euskara eta Euskal Herriarekin zerikusi daukaten gaiak desitxuratu eta portadan jarriz, egunero, eguna joan eta eguna etorri; eta ezin da ahantzi egunkari horiek jende askoren goizeroko gosaria direla.

Agian Gipuzkoa Buru Batzarrak formakuntza tailer batzuk emango zizkion gai honen bueltan Nafarroa Buru Batzarrari. Espero baietz, pozoia daukanak antidotoa izan dezake eta. Bestalde, oposizioa geroz eta gehiago mugitzen ari da eskuin muturrerantz, eta horrek jaso dezakeen babesa murriztu eta erradikalizatu dezake. Aurtengo manifestazioan faxistek iaz baino jende gutxiago bildu arren, ez da gutxietsi behar datorren urtean zehar lortu dezaketena.

Nafarroan herri mugimendua indartzen eta zabaltzen ari da: Altsasuko gazteen inguruan sortu den dinamika, pentsionistak, emakumeak, gaztetxeak, euskalgintza…

Atzera kontuak aurrera egin ahala, hilabeteak iraungo dituen eztanda bat entzungo dugu atzekoz aurrera: hasieran baxuagoa, amaieran harrabots jasangaitza. Kalearen bermeaz eta instituzioetako ekarpenaz lortuko da ematen den pauso bakoitza atzeraezina izatea.

Iritzi hau ZuZeu agerkariak argitaratu du eta CC-By-SA lizentziari esker ekarri dugu ARGIAra.