Euskara ardatz duen hezkuntza sistema


2023ko azaroaren 20an - 12:30
Azken eguneraketa: 14:42

Hezkuntzari buruzko legeak hizkuntza ofizialen ezagutza nahikoa bermatu behar badu (B2 maila DBH amaieran) eta behin ikusita indarreko egungo ereduek ezagutza hori bermatzen ez dutela, hainbat ikerketak –doktorego tesiek, hezkuntza txostenek…– erakutsi duten bezala, pentsatzekoa da atzera pauso larria dakarrela lege akordioari emendakina jartzeak ereduen sistema iraunarazteko. Batetik, ez duelako gizarte kohesioaren aurrerabiderik errazten, eta bestetik, hizkuntza plangintza ituntzeko oinarrizko printzipioa alboratu egiten duelako, hots: hezkuntza jauziaren eraldaketa sostengatzen duen marko teorikoari zein ikerketa aurrekariei muzin egiten die. Ereduak iraunarazteko saiakerak ataka estuan jartzen du hizkuntza politika ituntzeko aukera, eta hezkuntzatik hasitako bidearen proiekzio estrategikoa argi ilunez betetzen du.

Hizkuntza ereduen afera argitzeko, kontua da zeri ematen zaion lehentasuna: legeak ezartzen duen ikasleen hizkuntza-ezagutzaren helburuak bermatzeari, edota helburu horiek lortzeko orain dela 40 urte hitzartutako eredu sistema agortuari. Eztabaidak gaia desbideratu baino ez du egiten, ondorioa bistakoa denean: ereduak iraunarazita ez da lortuko bi hizkuntza ofizialen ezagutza eraginkor eta nahikorik Hezkuntza Legeak aurreikusitako hezkuntza amaierako helburuetan.

Hargatik, legeak ezartzen dituen helburuak erdiesteko bidean, haragoko beste urrats bat ematea beharrezkoa zaigu. Eta hizkuntza uztarketako eredu orokor inklusibo baterako jauzia egiteko premia dago, non ikastetxe bakoitzak, duen testuinguru soziolinguistikoa eta artatzen duen ikasleriaren ezaugarrien arabera, premia gorrienean dagoen hizkuntzaren erabilera indartzeko neurri eraginkorrenak hartu beharko dituen, ikasleriaren eskola ibilbidea zehaztu eta bere euskalduntze ahalmen mugetara iristeko. Tokian tokikoari lotura eginez eta ikastetxez Ikastetxe egin beharreko hezkuntza zereginari jarraiki.

Eskola zeregin horretan ulertzen da Ikastetxeko Hizkuntza proiektuen zentraltasuna eta derrigortasuna Hezkuntza Zerbitzua eskaintzen duten ikastetxe guztientzat. Diru publikoa jasotzen duten ikastetxeek, betebehar soziala baitute hizkuntza helburuei dagokienean: helburu horiek erdiestea, euskal hezkuntza sistemaren lehen mailako gizarte erronka da.

Euskara ardatz duen hezkuntza sistema lehenik zehazten da euskara hizkuntza propiotzat aintzat hartzen duen lege hitzarmenean. Hau da, hizkuntza ofizialetako bat hizkuntza propioa da eta gainera diglosia egoeran dago; eta hizkuntza gutxituak bizi duen minorizazio egoerari inguruko hizkuntzen kultur eta hizkuntza aniztasuna gaineratzen zaizkio, eskola testuinguru garaikidea oso egoera konplexuan kokatzen duelarik.

Honezkero esan dezakegu errealitate sozialak egungo ereduen sistema gainditzen duela, eta ereduen sistematik harago, eraldaketa marko teoriko berria zertzen da, hau da: euskara ardatz duen esparru eleaniztuna da hizkuntzen ikas-irakaskuntzaren XXI. mendeko marko berria. Eta horrek ondorio pedagogikoak ditu ikastetxeko hizkuntzak artatzeko orduan.

Argi adierazita dago, beraz, hiru hizkuntzak direla irakas-hizkuntza, baina euskara dela gure hezkuntza sistemaren hizkuntza nagusia. Horretan datza euskararen ardaztasuna. Haatik, hizkuntza gutxituaren presentzia eta erabilera areagotzeko, hezkuntza-eremu guztiak eta ikaskuntza-baliabide guztiak dira beharrezkoak, egoera zaurgarriagoan aurkitzen den ikastetxe edota ikasleriari euskara gehiago emateko.

Egungo eskolak, hiztun gaituak sortzeko bidean, beharrezkoa du euskararen nagusitasuna izango duen ikas eredu indartua: egungo D ereduak, D eredu indartuak bihurtu; B ereduak, D ereduetara bihurtu; eta A ereduak desagerrarazi. Bide hori hizkuntzen didaktikan eta estrategia soziolinguistikoetan beharrezko aldaketak eraginez egin beharko da, eraldaketa prozesala gauzatuta.

Horrez gain, hiztun gaituak izateko beste alderdi eta gaitasunak gehiago landu beharko dira, bai hizkuntzarekiko jarreran, atxikimenduan, begirunean eta motibazio kulturalean. Jakinda, motibazio kulturala hizkuntza gaitasun osoa bereganatzeko balio motibatzaile nagusietako bat dugula, erreferentziazko mundu kulturala mundu ikuskera baten erregai sinboliko beharrezkoa baita.

Eskola paradigma berriaren diseinuak, gutxienez, hiru alderdi hauek aintzat hartu beharko ditu: bat, berezko hizkuntzaren ezagutza eta gaitasun nahikoa, eroso bizi ahal izateko gutxieneko hizkuntza gaitasuna bermatuta eskola aldiaren amaieran; bi, curriculum berriaren dimentsio kulturalaren garapena eta transmisiorako ahalmena, hizkuntza irakasteaz gain, zentzu mundu bat jariatzeko ahalmena eskolatik ere landuta; eta hiru, arrazoibide soziolinguistikoa lantzea, hizkuntza egoera konplexu batean bizi garenez gero, bertako hizkuntzaren hiztun gisa kokatzeko baliabide nahikoak eskolatik eskainita.

Jexux Larrañaga Arriola

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Irakurleen gutunak
Izan, badira salbuespen legeak, bai horixe!

Sare Herritarrak antolatuta, pasa den urtarrilaren 11n Bilboko kaleak bete zituen manifestazio jendetsuaren ondoren, berriz sortu da eztabaida, euskal presoei salbuespen legeriarik aplikatzen ote zaion. Gure iritzia azaltzen saiatuko gara.

Espetxe politikan aldaketa nabarmena... [+]


Zedarriak, armagintza, zoru etikoa eta langileok

Duela gutxi think tank izateko jaioa omen den Zedarriak bere 6. txostena aurkeztu zuen. Beren web orrialdean azaltzen dutenaren arabera, zedarriak ebidentea ez den bidea topatzeko erreferentziak dira. Hots, hiru probintzietako jendarteari bidea markatzeko ekimena. Agerraldi... [+]


Asko gara, etorri gurekin euskal eskola publikora

Heldu zaigu EAEn 2025-26 ikasturterako ikastetxeetan matrikula egiteko garaia, eta etxe askotan etxeko txikienak urrats berria emango du hemendik gutxira, irailean, eskolaratzea, alegia. Euskal Eskola Publikoaz Harro Topaguneko kideok apustu sendoa egiten dugu eskola publikoaren... [+]


Kuotak, ikastoletan

Araba, Bizkai eta Gipuzkoarako Hezkuntza Lege berria onartu zenetik, aurrerantzean hezkuntza doakoa izango dela behin eta berriro entzuten/irakurtzen ari gara. Eragile desberdinei entzun diegu, baita Hezkuntza Sailari ere, eta hedabideei eskaintzen dizkiegun elkarrizketatan... [+]


2025-02-20 | Manex Gurrutxaga
EH Bilduren barne kongresuaz: behin betiko integraziorako bidea

Hilabetearen hasieran egin zuen EH Bilduk III. Kongresua, Iruñean. “Ez ohiko ondorioak” ateratzeko balio duen “ohiko kongresua” omen da, edo horrela jaso dute behintzat Zutunik ponentzian, zuzendaritzak proposatu eta militantziak aho batez onartu... [+]


Eta hemen gaude berriro, erlijioa eskolan

Otsailaren 3an hasi da gure umeak eta gaztetxoak eskoletan aurre-matrikulatzeko garaia, eta urtero bezala gogoratu nahi genizueke zergatik ez zaigun ideia ona iruditzen erlijioan matrikulatzea. Iaz artikula bukatzen genuen esanez “askori idazki hau ezaguna egingo zaizue,... [+]


Pantailen erabileraren inguruko hausnarketak

Tranbia txiki Arratia Institutuko Guraso Elkartetik pantailen erabileraren inguruko hausnarketa bultzatu nahi dugu ikas komunitatean.

Azkenaldian kezka handia dago ume eta nerabeengan pantailek duten eragina dela eta. Ardura hori etxeko erabileratik eskola eta institutuetako... [+]


Guggenheim Urdaibai: nork nori entzun eta zertarako?

2021ean hasi ginen Guggenheim Urdaibai proiektuaren inguruko lehen oihartzunak entzuten…Bai ala bai egingo zela esan zigun orduko Unai Rementeria ahaldun nagusiak. Bere esanak indartzeko, 40 milioi euro utzi zituen “blindatuta” museoak eraikitzen zirenerako... [+]


Labrazaren defentsan
"(Oiongo osoko bilkuraren) helburua argia da, legez legitimatzea tramitazioan irregulartasun nabarmenak dituzten megaproiektu energetikoak"

Joan den asteazkenean egun gogorra eta desatsegina bizi izan genuen, ez bakarrik Labrazarentzat, baita zentral eoliko,... [+]


Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Atzoko filosofoen oraina hausnartuz

Epistemologia, edo ezagutzaren teoria, filosofiaren arlo nagusietako bat da, eta historian zehar garrantzizko eztabaidak izan dira gure ezagutzaren mugen eta oinarrien inguruan. Honen baitan bi korriente indartsu topatzen dira, ezagutzara iristeko bide ezberdinak proposatzen... [+]


Erakundeen erantzukizuna haurrak babestean

Getxoko Epaitegiak Europa ikastetxeko 4 urteko haurren kasua artxibatu izanaren berri izan dugu aste honetan. Horrek zera galdetzera garamatza: instantzia judizialak,  polizialak… prest al daude haurren eskaerei erantzuteko? Benetan babesten al dira gure adingabeak... [+]


EITBko Euskara Batzordearen adierazpena

Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]


Kaldereroak: ‘blackface’ bat donostiar erara?

Ni ez dut nahi nire alaba ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Nik ez dut nahi nire alabaren eskolako haur ijitoak ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Ijito izatea ez delako mozorro bat. Ijito izatea ez delako urtean behin egiten den festa bat, arropa exotikoekin eta aurpegia ikatzez... [+]


Lanaldia astean 37,5 ordu baino are gehiago laburtzearen erronka

Lan aste laburragoak ezartzeko politika orokorra ekarriko du 2025 urteak, enpresentzako kontratazio berrietarako kostu txikiak eta lan harremanetarako aldaketa norabide eraginkorra ekarriz.

Espainiako gobernu akordioa betetzeko helburuarekin, lanaldia astean 37,5 ordutara... [+]


Eguneraketa berriak daude