Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak ate joka dauzkagula, alderdiek euskarari (euskaldunoi) zer eskainiko zain gaude Plazara! Taldean, eta alde onekin batera alde txarrak ere nabarmentzeko asmotan, kritika eraikitzailea burutzea xede dugula. EAEko Legebiltzarrean nagusi den alderdiaren (EAJ-PNV) azken egitarauari erreparatuko diogu lehenik, hots, 2016ko bozetarako aurkeztutakoari, hurrengoaren zain.
Programan euskarari dagokion atala irakurrita, atera dugun inpresio orokorra da kontinuista dela; orain arte abian jarritako hizkuntza-ereduak eta arlokako planak eta, ongi baloratzen direla –autokonplazentzia dosia ez da txikia–, eta horietan sakontzera eta eragitera gonbidatzen duela.
Alde onei dagokienez, aitortzen da hizkuntza-berdintasunetik urrun samar gaudela oraindik, eta hori lortu arte segi eta segi egin behar dela. Alde txar nagusia: zehaztasunik eza.
Zer da euskara? Honela dio programak: “Euskadiko berezko hizkuntza da euskara, eta ez euskaldunok dugun bakarra izateagatik, euskaldunok bakarrik dugulako baino. Euskadiko beste hizkuntza batekin bizi da: gaztelera.” Aitortzen da bizikidetza hori ez dela berdinen artekoa: “Bizikidetza hori erabat desorekatuta dago egun egoera gehienetan”, eta EAJk hobetu nahi omen du bizikidetza desorekatu hori: “…bizikidetza hori hobetu beharra dago, berdintasun, integrazio eta armonia gehiago lortze xedez,…gizarte kohesio gehiago izango duen etorkizun bati begira”.
"Ez da inon aipatzen zergatik dagoen desorekatuta. Ez da aipatzen mende luzeetako euskararen zapalkuntza, ez eta gaztelaniaren inposizioa ere"
Haatik, ez da inon aipatzen zergatik dagoen desorekatuta. Ez da aipatzen mende luzeetako euskararen zapalkuntza, ez eta gaztelaniaren inposizioa ere (bertako elite zibil eta erlijiosoen konplizitatearekin gehienetan); orduan, memoria historiko-linguistikoa bazterrera utzita, justizia eta erreparazio historikorako lekurik ez dago, eta euskararen aldeko diskriminazio positiborako ere ez.
Baieztatu dugu gorago, 30 urteotako bilakaerari buruz autokonplazientea dela:
“Euskararen suspertze prozesua eredugarria da eta erreferentziakoa nazioarte mailan, bai unibertsitatearen eta ikerkuntzaren foroetan zein era guztietako foro politiko eta sozialetan. Zalantzarik gabe, ezagutzen den berreskuratze eta indartze prozesurik aurreratuen artean dago”.
Gainera, orain arte egindako hizkuntza-politikaren balorazio oso positiboa egiten da: “…hobekuntza nabaritu du hiru hamarkadotan garatutako berdintasun politiken gaineko jarrerei dagokienez, hezkuntza, nagusien euskalduntze, komunikabide, administrazio alorretan bereziki, eta gizartearen aldetiko erabileran oro har, IKTak eta esparru sozio-ekonomikoa barne”.
Eta gizartearen oniritzia jaso omen du hizkuntza-politika horrek: “Hizkuntza politiken multzoa 80. hamarkadaren hasieran…aukeratutako bidearen ondorioz legitimatu du herritar elebidunez osatu gizarte elebidunaren gehiengo handi batek, bi hizkuntza ofizialen artean berdintasun baldintzetan euskararen erabilera normalizatuaz. Asko aurreratu da eginkizun horretan, halere, amaitu barik dago, hortaz, jarraitasuna eskatzen du, progresibitatea, aniztasun soziolinguistikoaren arreta eta lankidetza publiko-pribatua oinarri”.
"Guri beste galdera hauek jaulkitzen zaizkigu barru-barrutik: euskal hiztuna zer da? Elebiduna zer da, euskaran duen gaitasunari dagokionez?"
Zer zehaztasun maila dago programan? Ezer gutxi. Salbuespena datu hauxe da: “2017-2020 eperako euskararen agenda berri baten planteamendua abiapuntutzat hartuta, 25 urtetik beherako herritarren %75 euskal hiztuna edo elebiduna izatea nahi dugu”.
Guri beste galdera hauek jaulkitzen zaizkigu barru-barrutik: euskal hiztuna zer da? Elebiduna zer da, euskaran duen gaitasunari dagokionez?
Programa horrek emandako ikuspegiari kontrajarririk, euskararen irakaskuntzari buruzko datuek zer esaten digute? Duela gutxi irakurri dugu Berria egunkarian: “Euskarazko C1 mailako azterketa librera 2.000 lagun aurkeztu dira, EGAra baino nabarmen gutxiago, eta %23k eskuratu dute titulua. Gainerako mailetako probetan ere gehienek ez dute pasatu azterketa” (Garikoitz Goikoetxea. 2020-02-15).”
Aztergai dugun EAJren programa honi darion ikuspegi nagusia da poliki bada ere bagoazela aurrera, eta asalduak eta kezkek ez dute hor lekurik.
Musean galtzaile porrokatuak legez, beti txikira ordagoka gabiltzan pertzepzioa dugu, eta programa honi gorago esan bezala: autokonplazientea, memoria historiko-linguistikoaren ahazle, kontinuista, eta zehaztasunik gabea irizten diogu, eta euskarak behar dituen neurri ausart eta askotarikoetatik urrun, ametsezko hizkuntza-berdintasunetik mila legoatara.
Plazara! ekimena
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Euskadiko Selekzioa lortzea, ezbairik gabe, lorpen historikoa izan da. Baina horretan geratzen bada, euskaldun askorentzat –ni barne, nafarra bainaiz– egunik ilunena eta tristeena izango da. Lehenengo egunetako poza eta berotasuna gozatu ondoren, itzul gaitezen... [+]
Entzumen eta hizkuntza irakasleak (EHI) eta logopedak eskola publikoan zein kontzertatuetan lan egiten duten irakasle espezialistak dira. Horien funtzioen artean hizkuntzan eta komunikazioan zailtasunak dituzten ikasleei arreta zuzena ematea da, baina baita komunikazio sistema... [+]
PAIk sortutako biktimak ez dira bakarrik PAIren Legeak eragindako egonkortze prozesuari esker funtzionarizatutako irakasleak, baizik askoz gehiago. Batzuei nolabaiteko ikusgarritasun mediatikoa eman zaie Steilasek jarritako errekurtsoaren ondorioz; gehienak, alabaina, ikusezinak... [+]
Azken asteotan Castejón-Soria trenbidea berreskuratzeko eta Tuterako tren-geltokia gaur egun dagoen tokian mantentzeko edo, Nafarroako Erriberako hiriburuan Abiadura Handiko Trenaren ustezko geralekuak aitzakiatzat hartuta, hirigunetik kanpo beste bat egiteko... [+]
Gerra Urte, Gezur Urte!
Horrela dio esaldiak eta horrela berresten du errealitateak.
Munduan eta Europan dagoen gerra-egoera, horren gorakada etengabea eta horrek Euskal Herrian izan dituen eta izango dituen balizko ondorioak aurreikusita, joan den abenduan hainbat... [+]
Laga hondartzaren ezaugarri naturalen leheneratzea duela hiru hamarkada abiatu zen, eta aurrera darrai etenik gabe, erlojuz kontrako lehengoratze mailakatuan.
Laga (Bizkaia) gune aparta da, natura eta gizarte ikuspegitik oso esanguratsua. Kostaldeko legeak eta Urdaibaiko... [+]
Hainbeste urte borrokan horren atzetik ibili ondoren, 34 urte, hain zuzen, oso pozik gaude orain egun batzuk, abenduaren 28an Inuzente egunean, Iruñean, Nazioarteko Euskal Pilota Federazioak antolatu zuen batzarrean hartu zen erabakiagatik. Zeren ondo bidean,... [+]
Jar gaitezen 2025erako proposamen politiko gisa, Espainiako Auzitegi Kolonialaren (AN) epai guztiak berrikusten hasteko eta makila bakoitzak bere belari eusteko.
Unionismoarekin lerrokatutako alderdi, sindikatu eta gizarte-erakunde gehienek, eta ez bakarrik horrela... [+]
2023ko otsailean irakurri nuen berria prentsan, eta triste geratu nintzen, ezustean harrapatu eta zer pentsatua eman baitzidan. Azpeitiko Jostaldi Kirolak Erdikaleko denda itxi egingo zuten, 48 urteko ibilbidearen ondoren.
Denboran atzera bidaiatu arazi zidan horrek. Makina... [+]
Datorren larunbaterako, urtarrilaren 11rako, Sare Herritarrak euskal presoen eskubideen aldeko manifestazioa deitu du, beste urte batez, Bilbon. Aukera paregabea da gure herriarentzat elkarbizitzaren bidean aurrera egiteko, hainbat hamarkadatan liskar bortitzetan murgilduta egon... [+]
Urtarrilaren 20rako bidea. Donald Trump urtarrilaren 20an izendatuko dute AEBetako presidente. Demokraten aldeko elite ekonomikoak hainbat aldiz saiatu dira Trump hiltzen. Lortuko al dute helburua urtarrilaren 20a baino lehen? Hortaz gain, guda fase berri garratzagora eraman... [+]
Iratzarri ginelarik, kulturalki eta administratiboki, paisaiak hiru abiadurako deserri bat erakusten zuen.
Kulturari dagokionez, hori baieztatzeko –berriro– aukera eduki nuen joan den azaroaren 14an, Ortzaizeko Menta liburu-denda goxoan. Hara bildu ginen... [+]
Elurrak lurra ezkutatzen du, baita laketu nahian dabiltzanen izakiek utzitako arrastoak ere. Elurraren edertasunaren azpian denbora dago, urteak, belaunaldiak, efemerideak, hitzorduak; baina denborak aurrera egiten duenean esan gabeko hitzak agertzen dira lehenago edo geroago... [+]
Munduarenak ere egin du, sinbolo bat delako aspaldi, zeren eta historian lehenago ere egin dira genozidioak eta egingo dira gehiago (zorte txarra, aizu, han jaiotzea egokitu zaizu), baina Palestinarenak ezaugarri bereziak ditu: