Euskal Herriko tomate agroekologikoek %38,6 CO2 gutxiago isurtzen dute Almeriako tomateek baino
EHNE Bizkaiak bultzatutako azterketaren emaitzek baieztatu dute eredu agroekologikoan ekoiztuak diren tomateek berotegi efektuko gasen isurketan, eta batez ere energia kontsumoan, inpaktu txikiagoa dutela eredu agroindustrialean ekoiztuak diren tomateekin alderatuta. Honetan, berebiziko garrantzia dute bertakoa izateak eta tokiko merkaturatze bideetan kontsumitzeak, eraldaketa eta garraio faseetan ezberdintasun nabarmenak baitaude.
Nekazaritza da klima aldaketa bultzatzen duten Berotegi-Efektuko Gasen (BEG) isurketen erantzule nagusietakoa. Elikadura Sistemek beraien osotasunean (ekoizpenetik xahuketara) BEG isurketa globalen %21-37a eragiten dute. Haatik, eredu agroekologikoek BEG isuriak %40 murriztu ditzakete eta lurzorutik karbonoa bahitzeko aukerak eskaini.
Baieztapen horietatik abiatuta, EHNE Bizkaiarekin azterketa lan bat egin berri dugu, sasoiz kanpo jaten ditugun elikagai agroindustrialek sortutako karbono aztarna, gure inguruan modu agroekologikoan ekoiztuak izan diren elikagaien aztarnarekin alderatzeko. Horretarako, Euskal Herrian sasoiz kanpo asko kontsumitzen den elikagai preziatu bat aukeratu dugu, tomatea –kontsumitzen dugun tomatearen %80a baino gehiago inportatutakoa da–. Azterlan horretan, tomatearen bizi-zikloan –hasi ekoizpenetik, eraldaketa eta garraioa barne– kontsumitzen den energia eta karbono-isurketa kantitateak neurtu ditugu.
Hauexek jasotako emaitza esanguratsuenak:
Bertako tomate agroekologikoek Almeriakoek baino %46 energia ez-berriztagarri gutxiago kontsumitzen dute
• Euskal Herriko tomate agroekologikoek %38,6 CO2 gutxiago isurtzen dute Almeriako tomateekin alderatuta, eta %46,2 energia ez-berriztagarri gutxiago kontsumitzen dute. Bi kasuetan ekoizpena eta garraioa dira CO2 isuri handiena sortzen duten kate-begiak. Ontziratze eta logistika fasean dago bi ereduen arteko alderik handiena, izan ere, tomate agroekologikoetan CO2 isuriak eta energia ez-berriztagarriaren kontsumoa Almeriakoetan baino %91 baxuago dira. Ezberdintasun hauek salmenta ereduarekin lotuta daude, Euskal Herrian ekoitzitako tomateak salmenta zuzenaren bidez merkaturatzen baitira, eta ontzi berrerabilgarriak izanik, karbono aztarna izugarri murrizten da.
Ekoizpen hidroponikoek, nahiz eta Euskal Herrian kokatu, gastu energetikoa eta karbono-aztarna Almeriako ereduak baino nabarmen handiagoak dituzte
• Garraioari dagokionez, tokiko tomate agroekologikoetan %60 murrizten dira BEG isuriak. Almeriakoetan kamioiek 950 km egiten dituzte EAEra iristeko, eta beste 20 km furgonetaz txikizkako merkatura iristeko. Eredu agroekologikoan berriz, 43 km egiten dira tomateak inguruko kontsumo taldeetan banatzeko. Alta, azpimarratu behar da tomate-denboraldia zabaldu nahi duten ekoizpen hidroponikoko proiektuek (berogailudun negutegiekin), nahiz eta Euskal Herrian kokatu, gastu energetikoa eta karbono-aztarna Almeriako ereduak baino nabarmen handiagoak dituztela.
• Ekoizpen fasean alde gutxiago dago bi ereduen artean. Agroekologikoan CO2 isurketak %6,6 murritzagoak dira Almeriako ekoizpenarekin alderatuta, eta energia ez-berriztagarriaren kontsumoa %14 murritzagoa da. Horrek zerikusia du Almeriako negutegien energia erabileraren eraginkortasunarekin, hektareako ekoizten den tomate kilogramo kopurua oso handia baita.
Beraz, Elikadura Sistemari lotutako BEG isuriak murrizteko helburua badugu, erabaki politikoek sasoiko elikagai agroekologikoen kontsumoa sustatu beharko lukete, eta zuzeneko salmentarako bideak indartu.
Zentzu horretan, Amaia Barredo Elikadura sailburuak aurkeztu berri duen agintaldi-programak zalantza asko sortzen dizkigu; izan ere, sektorearen belaunaldien arteko erreleboa bultzatzea aurreikusten duen arren, programan indarra hartzen duten proiektuak berotegiko laborantzaren aldeko apustua eta teknologia berrietan oinarritutako elikadura industria sustatzeko ekintzailetza-zentroen garapena dira.
Getarian (Gipuzkoa) itsasoratu berri dute Euskal Herriko lehen itsas zabaleko arrain haztegia. 50 metroko diametroa eta 40 metroko sakonera duten bi kaiola jarri dituzte, eta itsasoko baldintzetara ongi egokitzen badira, aurtengo udan 50 hegalabur (atun gorri gisa ere ezaguna,... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Atun latatan aurkitu diren merkurio kopuruekin asaldatuta dabiltza herritarrak. Bloom erakundeak Europan egindako ikerketa baten arabera, Carrefour, Intermarché, Mercadona, Aldi... supermerkatu guztiek merkaturatzen dute atuna kutsaturik. Arrantza industrialak berehala... [+]
Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]
Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.
Bi ordu edo bi ordu eta erdiz haur eta gazte andana hartzen ditu jantokiaren tarteak eskoletan. Jateko, jolasteko eta elkarbizitzeko espazio horretan jantokiko arduradunak esku hartzeko dituen mugez, jarraitzen diren irizpideez, begiraleen rolaz eta duten formazioaz arituko... [+]
Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]
Hego Euskal Herrian energia berriztagarrien makroproiektuen zaparradari zenbakiak jarri dizkiogu erreportaje honetan. Datuek marrazten duten mapan, Nafarroak gori-gori jarraituko du eta Araban daude kontzentratuta EAEn enpresek egin nahi dituzten energia zentralen %75,4. Hori... [+]
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]
Zer da zuretzat sukaldea? Niretzat, suaren tokia, sua dagoen aldea. Etxearen bihotza da, lapikokoa mimoz eta maitasunez prestatzeko lekua. Gero, mahai inguruan jateko, dastatzeko, partekatzeko eta disfrutatzeko tokia. Sasoikoa jateko sukaldera sartuko gara.
Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]
'Nafarroako Intxaurra' marka kolektibo berriak Lizarraldeako, Erdialdeko eta Goi Erriberako zortzi ekoizle biltzen ditu. Kanpaina honetan 200 bat tona intxaur merkaturatuko dituzte, Nafarroan ekoizten den intxaur kopuruaren %46 inguru.
Aurtengo udan ez dugu gure hondartzetan marmoka gehiegirik ikusi. Baina ehunka pertsona izan dira Kantauriko postuetan artatuak, Galiziatik Euskal Herrira. Marmokak? Ez. Karabela portugaldarrak orduan? Ezta ere. Oraingoan, arrain baten eztenak izan dira ur-ertzean hankutsik... [+]