Euskal Herriko lehen sektorearen lidergoaz, zergatik ez? (eta lll)
Egunotan Forondako aireportua notizia da Txinatik eta Rusiatik hegazkinak iristen ari direlako Gasteizera, aurpegirako maskarak eta osasun tresnak banatzeko Euskal Herrian eta baita Estatu osoan ere. Baina, Forondako aireportua urte guztian egoten da zabalik; oro har, gauez aritzen da lanean. Antonov hegazkin erraldoiek urte osoan jarduten dute munduko edozein muturretik Euskal Herrira, batez ere, elikagaiak ekartzen. Daukan tamainarengatik, Euskal Herri osoan aukera hori eskaintzen duen aireportu bakarra da Forondakoa, gero, elikagaiak Gasteiztik Madrilera, Kataluniara… garraiatzeko. Elikagaiak eta koronabirusa (lll)
Dagoeneko, koronabirusaren aferak elikagaien inguruan bizpahiru irakaspen eman dizkigula pentsatzen dut. Lehena, elikagaiak albistearen epizentroan ipini ditu. Ohartaraziz elikagaiak, eta horrenbestez lehen sektorea, oso garrantzitsuak direla edozein ekonomiatan eta gizartetan. Lehen sektore indartsua edukitzea ezinbestekoa baita edozein gizartearentzat.
Bigarrenik, agerian geratu da elikagaien munduan gertatzen den zentzugabekeria. Momentu honetan osasun kontrolen aldetik seguruenak diren elikagaiak eta Nazio Batuen helburuekin bat egiten dutenak, hau da, tokian tokiko produktuak merkaturatzeko arazoak daudela ikusten ari gara. Kontrara, “sistemak” distribuzio handiena ezarri digu jarraitu beharreko eredu gisa. Nahiz eta janariak erosteko “derrigorrez” egin behar ditugun ilara luze horietan denbora dugun pentsatzeko elikagaiak munduko beste muturretik gurera ekartzean zenbat plastiko, zenbat kutsadura… sortzen duten beren ibilbidean.
"Forondako aireportua elikadura burujabetzaren aireportua eta elikagai ekonomia berri baten hasierarako aukera"
Hirugarrenik, botere publikoen eta elikagaien distribuzio handi horien arteko erlazioa ere agerian geratu da. Hau da, enpresa horiek Europatik, bertotik… dirulaguntza publiko asko eskuratu arren, botere publikoek ez dute inongo autoritate hierarkikorik, momentu honetan ere ez, enpresa horiei bertoko produkzioaren aldeko apustua egin dezaten exijitzeko. Testuinguru honetan, egia da distribuzio handiko enpresa batzuk prest agertu direla, Eusko Jaurlaritzaren babesarekin, produktu batzuk merkaturatzeko. Baina, apustua, noski, Nazio Batuek ezarritako politikei kasu egin eta tokian ekoiztutako elikagaiek izan behar duten balioa prezio duin bat ordainduta islatu behar da.
Bestalde, krisi garai hauetan ikusten ari gara, ospitale pribatuen kudeaketa esku publikoetara pasatzeko aukera dagoela eta gizartearen gehiengoak normaltzat eta esango nuke beharrezkotzat ere jotzen duela aukera hori lantzea. Elikagaiekin, ordea, aginte publikotik ez da “jokatzen” gizarteak derrigorrezko duen sektore eta izaera estrategikoa izan behar duen aktibitate moduan. Ez, betiko politikarekin jarraitzen dugu, kasu honetan Europak ezarri eta markatutako politikekin eta mezuekin jarraitzen dugu. Inongo gogoetarik egin gabe.
"Nazio Batuek ezarritako politikei kasu egin eta tokian ekoiztutako elikagaiek izan behar duten balioa prezio duin bat ordainduta islatu behar da"
Forondako aireportua elikadura burujabetzaren aireportua eta elikagai ekonomia berri baten hasierarako aukera.Lehen sektorean betikoa egitea hauxe da: hain garrantzitsua den faktore publikoa elikagaien ekonomiatik eta merkatuetatik ateratzea. Faktore publiko hori elikagaien merkatuan desagerturik baitago. Nahiz eta, agian, momentu honetan zaharren egoitzetan dauden adinekoei laguntzeko modurik egokiena bertako kalitatezko produktuak eskaintzea izan. Bertako produktuak desagerturik baitaude zaharren egoitzetan. Esate baterako, Pazko igandean, Aberri Egunean, Euskal Herriko zaharren egoitzetan, ospitaleetan, lanean ari diren langileei, edota, ertzainei, suhiltzaileei… Euskal Herriko bildotsa eskaini izan bagenie, zer gertatuko zen? Agian, zartada batean gaur egun artzainek bildotsak merkaturatzeko dituzten arazoak desagertuko ziratekeen.
Bai, elikagaien merkatuan semaforoak ipini behar dira trafikoa erregulatzeko. Merkatu sozial baten ikusmoldeaz aritzeak era guztietako soluzioak ekar ditzake, baita ekonomikoak ere. Baina horretarako, faktore publikoak elikagaien merkatuan erantsita joan behar du. Horretarako, elikadura burujabetzaren gogoeta aktibatu beharra daukagu. Zeren, ospitaleetan aurpegia estaltzeko maskarekin gertatzen den antzera, zertifikazio eta kontrol batzuk bete arren, elikagaien munduan ere kalitate gradu desberdinak daude. Eta hori tokiko produktuarentzat aukera itzela da.
Pentsatzen dut koronabirusaren krisi honek, irakurketa asko eskatzen dituela politikoen aldetik eta politikagintzaren aldetik, baita elikagaien inguruan eta lehen sektoreko eragileen aldetik ere. Elikagai bat milaka kilometrotik Euskal Herrira ekartzea oso garestia ateratzen zaio, ez soilik erosten duen enpresariari, gizarte osoari ere bai, eta zer esanik ez naturari. Elikagaiak egiten duen bidean hamaika kalte eraginez.
Eta azken gogoeta moduan, hurrengo hau esango nuke: Euskal Herriko erakunde publikoek aurrekontuetan % 0,7 ezartzen dute urtero “hirugarren munduari” laguntza eskaintzeko. Agian, hirugarren munduari laguntzeko modurik egokiena hango ekoizpen lokalari prezio duinak ordainduta Europan elikagaiak merkaturatzen laguntzea izango litzateke. Horrela, ekonomian % 0,7 faktore publiko hori modu horretan txertatuz gero, ekonomiak eta merkatuak berbideratu egingo lukete bere eragin soziala eta baita ekonomikoa ere. Bai, ekonomikoa ere bai. Zeren, ez bailitzateke izango eragin sozialaz jaio den lehen proiektua eta ekonomiak eta merkatuak oso bideragarri bihurtzen dutena. Euskal Herrian ere badauzkagu-eta horrelako adibideak.
Hasi gaitezen ekonomia berri eta etorkizundun bat lantzen lehen sektorean, zerbaitegatik deitzen da –eta hala, lehen sektorea. Geure aurrean daukagu egoerak eskatzen digun ekonomia berrian hasteko aukera. Ekingo al diogu?
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Jakina da lan ikuskariak falta ditugula geurean. Hala ere, azken egunotan datu argigarriak ematea lortu dute: lan ikuskaritzaren arabera, EAEko enpresen %64ak ez du ordutegien kontrolean legedia betetzen. Era berean, lehendakariordeak gaitzetsi du, absentismoaren eta oinarrizko... [+]
Martxoaren 8a hurbiltzen ari zaigu, eta urtero bezala, instituzioek haien diskurtsoak berdintasun politika eta feminismoz josten dituzte, eta enpresek borroka egun hau “emazteen egunera” murrizten dute, emakumeei bideratutako merkatu estereotipatu oso bati bidea... [+]
Trumpen itzulera pizgarri izan da sendotuz doan eskuin muturreko erreakzionarioen mugimenduarentzat. Izan ere, historikoki, faxismoaren gorakada krisi ekonomikoekin lotuta egon da, baita sistemaren zilegitasun politiko eta ideologikoaren krisiarekin ere. Gaur egun, geldialdi... [+]
Batzuendako, dirutza izatea ez da nahikoa, eta euren ego hauskorrek diruaren txintxina ez ezik, protagonismoa ere eskatzen dute. Aberats okituak izatea nahikoa izango ez balitz bezala. Beti gehiago behar dute, anbizioa deritzote antsia horri, baina botere gosea eta nabarmendu... [+]
Bi neska komisarian, urduri, hiru urtetik gora luzatu den jazarpen egoera salatzen. Izendatzen. Tipo berbera agertzen zaielako nonahi. Presentzia arraro berbera neskek parte hartzen duten ekitaldi kulturaletako atarietan, bietako baten amaren etxepean, bestea korrika egitera... [+]
Iragan urtarrilaren hondarrean, Bretainiako lurraldeko bi hizkuntza gutxituei buruzko azken inkesta soziolinguistikoaren emaitzak publiko egin zituzten bertako arduradunek. Haiek berek aitortu zuten harriturik gertatu zirela emaitzak ikustean. Hain zuzen ere, egoerak eta... [+]
Silicon Valley-ko oligarkia AEBetako gobernura iritsi berritan lehertu da adimen artifizialaren (AA) burbuila. Txip aurreratuen erraldoia den Nvidia-k urtarrilaren amaieran izandako %16,8ko balio galera, egun bakar batean inoiz izan den burtsa balio galerarik handiena da... [+]
Gizakiok berezkoa dugu parte garela sentitzeko beharra. Parte izateko modu hori jasotako hezkuntza, ingurua... formateatzen joaten da.
Identitateak ezinegon asko sortzen du gizakiongan. Batzuetan, banaketak ere eragiten ditu, ezin dugulako jasan beste baten identitatearen... [+]
Fermin Muguruza jarraitzen duzu sareetan. Madrilgo kontzertuko bideo bat ikusi duzu bere kontuan: dantzari batek “Kongo askatu!” oihukatu du, bandera esku artean. Haren profila bilatu duzu: @c.kumaaa. Bilboko manifestazioaren deialdia zabaldu du. Ez zara joango,... [+]
Sare Herritarrak antolatuta, pasa den urtarrilaren 11n Bilboko kaleak bete zituen manifestazio jendetsuaren ondoren, berriz sortu da eztabaida, euskal presoei salbuespen legeriarik aplikatzen ote zaion. Gure iritzia azaltzen saiatuko gara.
Espetxe politikan aldaketa nabarmena... [+]
Duela gutxi think tank izateko jaioa omen den Zedarriak bere 6. txostena aurkeztu zuen. Beren web orrialdean azaltzen dutenaren arabera, zedarriak ebidentea ez den bidea topatzeko erreferentziak dira. Hots, hiru probintzietako jendarteari bidea markatzeko ekimena. Agerraldi... [+]
Heldu zaigu EAEn 2025-26 ikasturterako ikastetxeetan matrikula egiteko garaia, eta etxe askotan etxeko txikienak urrats berria emango du hemendik gutxira, irailean, eskolaratzea, alegia. Euskal Eskola Publikoaz Harro Topaguneko kideok apustu sendoa egiten dugu eskola publikoaren... [+]
Araba, Bizkai eta Gipuzkoarako Hezkuntza Lege berria onartu zenetik, aurrerantzean hezkuntza doakoa izango dela behin eta berriro entzuten/irakurtzen ari gara. Eragile desberdinei entzun diegu, baita Hezkuntza Sailari ere, eta hedabideei eskaintzen dizkiegun elkarrizketatan... [+]
Hilabetearen hasieran egin zuen EH Bilduk III. Kongresua, Iruñean. “Ez ohiko ondorioak” ateratzeko balio duen “ohiko kongresua” omen da, edo horrela jaso dute behintzat Zutunik ponentzian, zuzendaritzak proposatu eta militantziak aho batez onartu... [+]