Euskal Herriaren lehen atlas kartografikoa osatu dute
Ramon Oleagak eta Jose Mari Esparzak egina, 300 mapa dakartza Imago Vasconiae izeneko bildumak eta Interneten ere kontsultagarri dago. Euskal Herriaren historiaren bilakaera irudikatzeko eta "ikerketarako jatorrizko materiala izateko" ezinbesteko tresna sortu dute egileek.
Herrialde orok du bere atlas kartografikoa eta orain Euskal Herriak ere bai. Ostegunean aurkeztu dute Bilbon, Laboral Kutxaren egoitzan Imago Vasconiae. Euskal Herria: kartografia historikoaren atlasa lana.
Bilbon aurkezturikoa ez da edozein liburu, ezta "obra arrunt bat" ere: "Azpiegitura zientifiko eta kultural bat" da
Jose Mari Esparza idazleak eta Ramon Oleaga ikerlariak egina, eta Txalaparta argitaletxearen eskutik eta Laboral Kutxaren finantzazioari esker argitaratua, Euskal Herriaren historiako 300 mapa biltzen ditu atlasak, eta lurraldea irudikatzeaz gain "gu ere irudikatzen gaitu", azaldu dute egileek.
Izan ere, Bilbon aurkezturikoa ez da edozein liburu, ezta "obra arrunt bat" ere, hitzaurrea idatzi duen Joseba Agirreazkuenaga EHUko katedradunak aurkezpenean azaldu duen moduan: "Azpiegitura zientifiko eta kultural bat", esan du historialariak. Hala, horren bidez, ikerketarako jatorrizko materiala eskuragai jarri dute egileek, mapen inguruko euren esperientzia eta "ezagutza kritikoa" baliatuta.
Urte eta ordu askotako lanaren emaitza da Imago Vasconiae atlasa, bi egileek kartografiarekiko duten grinaren ondorio. Liburutegietako katalogoak, museoen bildumak eta beste argitalpenak arakatu dituzte, eta 800 plano eta mapako corpusaren artean aukeraketa xehea egin dute. Hala, mapa bakoitzak bere azalpena, egiletza, data eta testuinguru historikoa dakartza lau hizkuntzatan: euskaraz, gaztelaniaz, frantsesez eta ingelesez.
"Euskal Herria globaltasunean hartuko duen obra baten falta sumatzen zen"
Arro azaldu dira Esparza eta Oleaga, ez baita egunero herri baten lehen atlas kartografikoa aurkezten. Oleagaren aburuz, "beharrezkoa" zen halako zerbait: "Kartografia historikoaren arloan, gure herrian behin behineko katalogoak argitaratu izan dira –azaldu du ikerlariak–, baina Euskal Herria globaltasunean hartuko duen obra baten falta sumatzen zen". Esparzak, bere aldetik, azaldu du atlasak lagunduko duela "Baskoniak histoan izan duen bilakaera ulertzen".
Denetariko mapak ageri dira atlasean, duela 13.660 urte harrian egindakoa den eta Europa mendebaldeko zaharrena den "Abauntzeko mapa" deiturikotik hasi –haitzulo horretan aurkitu zen 1993an– eta gaur egun arte. Tartean dira mapa geologikoak, "Wasconia" hitza ageri den mapamundia, Europako herrien mapa, eta euskararen ulermenari buruzko mapak ere bai, ARGIAk 2017. urtean "Egia eredua"-ren harira argitaraturikoa esaterako.
Atlasa paperean argitaratu dute zorro batean gordeta, 440 orrialde ditu, eta 1.000 aleko edizio bat egin dute, ale bakoitza 250 eurotan dago salgai. Hala ere, mapak kontsultatu nahi dituenak badu aukera www.imagovasconiae.eus webgunean.
Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.
Bilbo, 1954. Hiriko Alfer eta Gaizkileen Auzitegia homosexualen aurka jazartzen hasi zen, erregimen frankistak izen bereko legea (Ley de Vagos y Maleantes, 1933) espresuki horretarako egokitu ondoren. Frankismoak homosexualen aurka egiten zuen lehenago ere, eta 1970ean legea... [+]
Fusilamenduak, elektrodoak eta poltsa, hobi komunak, kolpismoa, jazarpena, drogak, Galindo, umiliazioak, gerra zikina, Intxaurrondo, narkotrafikoa, estoldak, hizkuntza inposaketa, Altsasu, inpunitatea… Guardia Zibilaren lorratza iluna da Euskal Herrian, baita Espainiako... [+]
Deportazioaren Memoriarako Euskal Koordinakundeak aintzat hartu nahi ditu Hego Euskal Herrian jaio eta bizi ziren, eta 1940tik 1945era Bigarren Mundu Gerra zela eta deportazioa pairatu zuten herritarrak. Anton Gandarias Lekuona izango da haren lehendakaria, 1945ean naziek... [+]
Guardia Zibilaren historia bat - Hemendik alde egiteko arrazoiak izenburupean, datorren astean argitaratuko dugun 305. LARRUN aldizkariaren pasarte batzuk dira ondorengoak, erakunde armatuaren sorrera garaietan girotutakoak.
Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]
Eskultura grekoerromatarrek bere garaian zuten itxurak ez du zerikusirik gaurkoarekin. Erabilitako materiala ez zuten bistan uzten. Orain badakigu kolore biziz margotzen zituztela eta jantziak eta apaingarriak ere eransten zizkietela. Bada, Cecilie Brøns Harvard... [+]
Japonia, XV. mendea. Espioitzan eta hilketa ezkutuetan espezializatutako eliteko talde militarra sortu zen. Edo horixe uste du behintzat Stephen Turnbull historialari britainiarrak. Beste aditu batzuen ustez, askoz lehenago sortu ziren ninjak, duela 2.300-2.500 urte inguru. Eta... [+]
Aranzadi Zientzia Elkarteko Etnografia Sailaren zuzendari berria da Maite Errarte Zurutuza (Beasain, 1995), urrian Fermin Leizaolaren lekukoa hartu ondoren. Kultura materiala aztertzen jarraitzeko beharra azpimarratu du, gizartearen memoria eta bizimodu aldaketak erregistratzeko... [+]
Gogora Institutuak 1936ko Gerrako biktimen inguruan egindako txostenean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" ageri direla salatu du Intxorta 1937 elkarteak, eta izen horiek kentzeko eskatu du. Maria Jesus San Jose... [+]
Familiak eskatu bezala, aurten Angel oroitzeko ekitaldia lore-eskaintza txiki bat izan da, Martin Azpilikueta kalean oroitarazten duen plakaren ondoan. 21 urte geroago, Angel jada biktima-estatus ofizialarekin gogoratzen dute.
Atapuercako aztarnategian hominido zahar baten aurpegi-hezur zatiak aurkitu dituzte. Homo affinis erectus bezala sailkatu dute giza-espezieen artean, eta gure arbasoek Afrikatik kanpora egindako lehen migrazioei buruzko teoriak irauli ditzake, adituen arabera.
Chão de Lamas-eko zilarrezko objektu sorta 1913an topatu zuten Coimbran (Portugal). Objektu horien artean zeltiar jatorriko zilarrezko bi ilargi zeuden. Bi ilargiak apaingarri hutsak zirela uste izan dute orain arte. Baina, berriki, adituek ilargietan egin zituzten motibo... [+]