Euskal Herriaren lehen atlas kartografikoa osatu dute
Ramon Oleagak eta Jose Mari Esparzak egina, 300 mapa dakartza Imago Vasconiae izeneko bildumak eta Interneten ere kontsultagarri dago. Euskal Herriaren historiaren bilakaera irudikatzeko eta "ikerketarako jatorrizko materiala izateko" ezinbesteko tresna sortu dute egileek.
Herrialde orok du bere atlas kartografikoa eta orain Euskal Herriak ere bai. Ostegunean aurkeztu dute Bilbon, Laboral Kutxaren egoitzan Imago Vasconiae. Euskal Herria: kartografia historikoaren atlasa lana.
Bilbon aurkezturikoa ez da edozein liburu, ezta "obra arrunt bat" ere: "Azpiegitura zientifiko eta kultural bat" da
Jose Mari Esparza idazleak eta Ramon Oleaga ikerlariak egina, eta Txalaparta argitaletxearen eskutik eta Laboral Kutxaren finantzazioari esker argitaratua, Euskal Herriaren historiako 300 mapa biltzen ditu atlasak, eta lurraldea irudikatzeaz gain "gu ere irudikatzen gaitu", azaldu dute egileek.
Izan ere, Bilbon aurkezturikoa ez da edozein liburu, ezta "obra arrunt bat" ere, hitzaurrea idatzi duen Joseba Agirreazkuenaga EHUko katedradunak aurkezpenean azaldu duen moduan: "Azpiegitura zientifiko eta kultural bat", esan du historialariak. Hala, horren bidez, ikerketarako jatorrizko materiala eskuragai jarri dute egileek, mapen inguruko euren esperientzia eta "ezagutza kritikoa" baliatuta.
Urte eta ordu askotako lanaren emaitza da Imago Vasconiae atlasa, bi egileek kartografiarekiko duten grinaren ondorio. Liburutegietako katalogoak, museoen bildumak eta beste argitalpenak arakatu dituzte, eta 800 plano eta mapako corpusaren artean aukeraketa xehea egin dute. Hala, mapa bakoitzak bere azalpena, egiletza, data eta testuinguru historikoa dakartza lau hizkuntzatan: euskaraz, gaztelaniaz, frantsesez eta ingelesez.
"Euskal Herria globaltasunean hartuko duen obra baten falta sumatzen zen"
Arro azaldu dira Esparza eta Oleaga, ez baita egunero herri baten lehen atlas kartografikoa aurkezten. Oleagaren aburuz, "beharrezkoa" zen halako zerbait: "Kartografia historikoaren arloan, gure herrian behin behineko katalogoak argitaratu izan dira –azaldu du ikerlariak–, baina Euskal Herria globaltasunean hartuko duen obra baten falta sumatzen zen". Esparzak, bere aldetik, azaldu du atlasak lagunduko duela "Baskoniak histoan izan duen bilakaera ulertzen".
Denetariko mapak ageri dira atlasean, duela 13.660 urte harrian egindakoa den eta Europa mendebaldeko zaharrena den "Abauntzeko mapa" deiturikotik hasi –haitzulo horretan aurkitu zen 1993an– eta gaur egun arte. Tartean dira mapa geologikoak, "Wasconia" hitza ageri den mapamundia, Europako herrien mapa, eta euskararen ulermenari buruzko mapak ere bai, ARGIAk 2017. urtean "Egia eredua"-ren harira argitaraturikoa esaterako.
Atlasa paperean argitaratu dute zorro batean gordeta, 440 orrialde ditu, eta 1.000 aleko edizio bat egin dute, ale bakoitza 250 eurotan dago salgai. Hala ere, mapak kontsultatu nahi dituenak badu aukera www.imagovasconiae.eus webgunean.
Urtarrilaren 29an, gaur egungo mundu berekoi honetan ohituta ez gauden zerbait gertatu zen Laudioko Guardian lantegiaren atarian. Zuzendaritzak hango labea itzaltzeko asmoa erakutsi zuen, eta horri aurre egiteko, langileek atea blokeatu zuten pankarten bidez. Baina ez zeuden... [+]
Washington (AEB), 1930eko ekainaren 17an. AEBetako Kongresuak Muga-Zergen Legea onartu zuen. Smoot-Hawley Legea ere esaten zaio Reed Smoot senatariak eta Willis Hawley diputatuak bultzatu zutelako.
Legeak 900 produktu ingururako inportazio zerga-mugak %40 eta %60 artean igo... [+]
Vienako Simmering auzoan kirol-zelai bat berritzeko lanetan ari zirela, 150 gorpu dituen hobi komuna topatu zuten 2024ko urrian. Erromatar legionarioak zirela ondorioztatu dute, eta K.o. 100 urte inguruan hil zirela. Edo, hobe esanda, hil zituztela.
Gorpuak edozein... [+]
1945ean Neuengammeko nazien kontzentrazio esparruan hil zen Jean Iribarne gamerearraren diru-zorroa berreskuratu eta bere senideei eman diete. Ipar Euskal Herrian gutxienez 350 herritar deportatu zituzten erresistentzian parte hartzeagatik, eta ia erdia ez ziren bizirik atera.
Gipuzkoako sorrera prozesuari buruzko bere doktore tesia aitzindaria izan zen, lurralde historikoen bilakaera ulertzeko. Deustuko Unibertsitateko irakaslea, historialari askorentzat eredu izan da bere lan egiteko eta irakasteko modua. Igande honetan hil da Elena Barrena Osoro... [+]
Gure amak beti esaten du: “Ez dut sekula ulertu zergatik gertatu zen Lehen Mundu Gerra”. Ez dio batere zentzurik harrapatzen. Ez du ulertzen zergatik inplikatu ziren Europako potentzia zaharrak halako basakeria batean eta ez zaio buruan sartzen nola konbentzitu... [+]
Maki gerrillari antifrankistek Euskal Herrian ez zuten presentzia bereziki nabarmena izan, baina batzuk pasatu ziren, baita erregimenaren errepresio bortitza pairatu ere. Guardia Zibilak hiru hil zituen Ibaetan 1947an eta bat Zubietan 1948an, ahaztuta badaude ere.
Orain arte uste izan dugu Erdi Aroan eta inprenta zabaldu baino lehen liburuak kopiatzeaz arduratu zirenak gizonezkoak zirela, zehazki, monasterioetako monjeak.
Baina Bergengo (Norvegia) unibertsitateko ikerlari talde batek ondorioztatu du emakumeak ere kopista... [+]
Florentzia, 1886. Carlo Collodi Le avventure de Pinocchio eleberri ezagunaren egileak zera idatzi zuen pizzari buruz: “Labean txigortutako ogi orea, gainean eskura dagoen edozer gauzaz egindako saltsa duena”. Pizza hark “zikinkeria konplexu tankera” zuela... [+]
Gerra Hotza bultzatu zuten politiken alboan egon ziren ere bakearen aldeko ildoak. Ez zuten Ekialdea eta Mendebaldea batzeko moduko berregituraketa politiko berririk ekarri, baina errealitate berriak josi zituzten Europako Mendebaldea eta Ekialdearen artean. Horietako... [+]
Ereserkiek, kanta-modalitate zehatz, eder eta arriskutsu horiek, komunitate bati zuzentzea izan ohi dute helburu. “Ene aberri eta sasoiko lagunok”, hasten da Sarrionandiaren poema ezaguna. Ereserki bat da, jakina: horra nori zuzentzen zaion tonu solemnean, handitxo... [+]
Lineal A duela 4.800-4.500 urte erabilitako idazkera minoikoa da. Berriki, Kretako Knossos jauregi ezagunean, bolizko objektu berezi bat aurkitu dute, ziurrenik zeremonia-zetro gisa erabiliko zutena. Objektuak bi idazkun ditu; bata, kirtenean, laburragoa da eta aurkitutako... [+]
Londres, 1944. Dorothy izeneko emakume bati argazkiak atera zizkioten Waterloo zubian soldatze lanak egiten ari zela. Dorothyri buruz izena beste daturik ez daukagu, baina duela hamar urte arte hori ere ez genekien. Argazki sorta 2015ean topatu zuen Christine Wall... [+]
Nafarroako Erriberako Andosilla herrian, sorpresa ugari ematen ari den indusketa arkeologikoa egiten ari dira Aranzadiko arkeologoak eta herritar boluntario taldeak. Resako aztarnategian orain arte oso ezezaguna zaigun Goi Erdi Aroko gizarteak hobeto ulertzeko aztarnak aurkitu... [+]