Euskal Herriko biztanle guztiei jaten emateko adina arrain arrantzatzen da Bizkaiko golkoan
Gaindegiaren azken azterketaren arabera, euskal herritarren gehiengoak bertako arrain fresko gutxiago kontsumitzen du. 2008 eta 2019 artean, 7,4 kilo gutxitu da Euskal Herriko biztanle baikotzaren urteko kontsumoa.
Gaindegiaren azken azterketaren arabera, “Bizkaiko golko osoa euskal herritarren elikagai kontsumoa asetzeko eremu naturala dela ulertuz gero, egun baxuran zein alturan arrantzatutakoa aski da Euskal Herriko arrain kontsumotik eratorritako beharrak asetzeko”.
Naizek jaso duen erreportaje batean, Bizkaiko golkoaren “hornidura-gaitasun handia” azpimarratu dute, hainbat espezieri dagokionez. Hala nola, berdela, sardina, antxoa, legatza, txitxarroa, lupia eta hegaluzea ugariak dira gure itsasoan. Zapoa, txipiroia eta urraburua, berriz, urritasun egoeran aurkitzen dira, euskaldunon kontsumo ohiturei erreparatu ezkero.
Halaxe adierazi du Imanol Esnaola Gaindegiako koordinatzaile nagusiak Naiz komunikabideari: “Egungo merkatuko joerak, gizarte kontsumista honetakoak, aldatu egin beharko dira, bertako sektoreak merkatuan bere lekua izatea nahi baldin badugu. Ezin dugu jarraitu kanpotik datorrena lehenesten, bitartean bertakoa akabatzen ari baldin bagara”. Esnaolaren iritziz, Bizkaiko golkoa “emankorra” da, baina elikadura ohiturak ez dira urok eskaintzen dutenera egokitzen. Horren ordez, prezio aldetik lehiakorragoak diren urruneko produktuek aurrea hartzen diete euskal uretan arrantzatutakoei. “Ez daitezke gaur egun bezain eskuragarriak izan, horrek eramaten gaituelako bertako arraina ahaztu eta urrunekoa arrantzatzera, edo bertako flota gutxietsi eta ur handitako flotak gorestea”, dio Esnaolak.
Arrain freskoa behera
Gaindegiak erauzitako ondorioen arabera, euskal herritarren elikadura ohiturak aldatzen ari dira. 2008 eta 2019 artean, 7,4 kilo gutxitu da biztanle baikotzaren urteko kontsumoa. Horren baitan, arrain freskoaren kontsumoak jasan du apaltzea, izan ere, hamaika urtean lau kilo murriztu baita. Beheranzko joera hori, ordea, 2013tik aurrera jazo da. Orduan, azken hamaika urteetako arrain kontsumo handiena izan zen. Biztanle bakoitzak, bataz beste, 36 kilo arrain kontsumitu zituen urtean. Kopuru horretatik 19 kilo arrain freskoarenak ziren. 36 kilo horiek 26 izatera pasa dira 2019rako, eta hamar kiloko jaitsiera hori arrain freskoari dagokio %60an, hain zuzen ere. Dena den, harrapatutako arrain masa, orotara, ez da txikitu azken hamarkadetan.
Inportazioak gora
Urruneko itsasoetako produktuak nagusitzen ari dira Euskal Herriko erosketetan. 2019an Amerikatik 26.340 tona iritsi ziren Hego Euskal Herrira. Espainiako Estatuko Industria, Merkataritza eta Turismo Ministerioko datuek diotenez, prozesatutako 5.700 tona arrain iritsi ziren AEBetatik, Ekuadorretik 990 tona krustazeo bidali zituzten, eta arrain lehor zein gazituari dagokionez, Groenlandiatik 900 tona heldu ziren; Kanadatik, aldiz, 560 tona.
Ordaindu ezinik
Pandemiaren erdian elikagai freskoen prezioek gora egin dute orokorrean. Gaindegiak horren inguruan ere hainbat datu aurkeztu ditu. Aurtengo maiatzean, adibidez, iaz baino %2,1 eta %4,8 garestiago saldu da arraina Ipar eta Hego Euskal Herrian, hurrenez hurren. Saltokietan prezioa igo den bitartean, enkantean ez du joera bera izan, eta antxoaren sasoia bete-betean zela nabarmendu zen. Kiloa eurotik behera saldu zen enkantean; saltokietako prezioa, berriz, kopuru hori boskoiztera ere iritsi zen. Horrek “mendebaldeko gizartearen paradoxa” azaleratzen duela azpimarratu du Esnaolak, hots, kalitate txarreko edo proteina eskaseko elikagaiak gero eta merkeagoak diren bitartean, diru baliabide gutxirekin dabiltzanek “geroz eta osasun egoera txarragoa” dutela.
Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.
Bi ordu edo bi ordu eta erdiz haur eta gazte andana hartzen ditu jantokiaren tarteak eskoletan. Jateko, jolasteko eta elkarbizitzeko espazio horretan jantokiko arduradunak esku hartzeko dituen mugez, jarraitzen diren irizpideez, begiraleen rolaz eta duten formazioaz arituko... [+]
Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]
Hego Euskal Herrian energia berriztagarrien makroproiektuen zaparradari zenbakiak jarri dizkiogu erreportaje honetan. Datuek marrazten duten mapan, Nafarroak gori-gori jarraituko du eta Araban daude kontzentratuta EAEn enpresek egin nahi dituzten energia zentralen %75,4. Hori... [+]
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]
Zer da zuretzat sukaldea? Niretzat, suaren tokia, sua dagoen aldea. Etxearen bihotza da, lapikokoa mimoz eta maitasunez prestatzeko lekua. Gero, mahai inguruan jateko, dastatzeko, partekatzeko eta disfrutatzeko tokia. Sasoikoa jateko sukaldera sartuko gara.
Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]
Haziak nola egin azaltzen duen jakintza praktikoa eta hazietan datzan ikuspegi politikoa. Biak uztartu dituzte Haziak liburuan Miguel Arribas Kelo-k eta Marc Badal-ek. Hamaika auzi baitaude jokoan hazi bakoitzean: biodibertsitatea vs estandarizazioa, autonomia vs menpekotasun... [+]
Liburuaren lehen aurkezpena irailaren 20an izango da, ostiralarekin, 18:30ean Azpeitiko Elikagunean. Bertan izango dira Miguel Arribas Kelo eta Marc Badal egileak, Markel Lizasoain itzultzailea, Maitane Gartziandia diseinatzailea eta Dani Blanco argazkilaria. Egileen azalpenak... [+]
Nekazaritzarekin harreman estua izan du betidanik Barazki Bizidunak proiektuko Iñaki Garcia Grijalbo Mapik. Bizitzaren paradoxak, gaur egun saltoki handi baten aparkalekua den lursailean zuten baratzea garai batean etxekoek Donostiako Intxaurrondo auzoan... [+]
Baserritarrek badute oporrik? Galdetu dute eskolan. Ezezkoa erantzun dute ikasleek. Orduan, egunero lanean, baserritar izan nahiko zenukete etorkizunean? Eta inork baserritarra izan nahi ez badu, nork egingo du guretzako janaria? Airean gelditu da galdera.
Pertsonaren osasun... [+]
Nafarroako Hazialdekoren, Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkartearen (BLE) eta Gipuzkoako Biolurren arteko elkarlanetik sortu berri da HoBBea, mugaz gaindiko proiektua. “Garien bueltan bagenuen aspalditik harremana gure artean, baina, nolabait, harreman horiek... [+]
Bigarren urtez segidan hartu du Habelarte baserritarren elkarteak Leitzako festetan, Gaztetxean, afariak emateko ardura. Nafarroako Mendialdeko ekoizle agroekologikoen produktuekin osatu dute eguneroko eskaintza, eta ehunka lagun pasatu dira abuztuaren 10etik 14ra haien... [+]