Euskal Herriko biztanle guztiei jaten emateko adina arrain arrantzatzen da Bizkaiko golkoan
Gaindegiaren azken azterketaren arabera, euskal herritarren gehiengoak bertako arrain fresko gutxiago kontsumitzen du. 2008 eta 2019 artean, 7,4 kilo gutxitu da Euskal Herriko biztanle baikotzaren urteko kontsumoa.
Gaindegiaren azken azterketaren arabera, “Bizkaiko golko osoa euskal herritarren elikagai kontsumoa asetzeko eremu naturala dela ulertuz gero, egun baxuran zein alturan arrantzatutakoa aski da Euskal Herriko arrain kontsumotik eratorritako beharrak asetzeko”.
Naizek jaso duen erreportaje batean, Bizkaiko golkoaren “hornidura-gaitasun handia” azpimarratu dute, hainbat espezieri dagokionez. Hala nola, berdela, sardina, antxoa, legatza, txitxarroa, lupia eta hegaluzea ugariak dira gure itsasoan. Zapoa, txipiroia eta urraburua, berriz, urritasun egoeran aurkitzen dira, euskaldunon kontsumo ohiturei erreparatu ezkero.
Halaxe adierazi du Imanol Esnaola Gaindegiako koordinatzaile nagusiak Naiz komunikabideari: “Egungo merkatuko joerak, gizarte kontsumista honetakoak, aldatu egin beharko dira, bertako sektoreak merkatuan bere lekua izatea nahi baldin badugu. Ezin dugu jarraitu kanpotik datorrena lehenesten, bitartean bertakoa akabatzen ari baldin bagara”. Esnaolaren iritziz, Bizkaiko golkoa “emankorra” da, baina elikadura ohiturak ez dira urok eskaintzen dutenera egokitzen. Horren ordez, prezio aldetik lehiakorragoak diren urruneko produktuek aurrea hartzen diete euskal uretan arrantzatutakoei. “Ez daitezke gaur egun bezain eskuragarriak izan, horrek eramaten gaituelako bertako arraina ahaztu eta urrunekoa arrantzatzera, edo bertako flota gutxietsi eta ur handitako flotak gorestea”, dio Esnaolak.
Arrain freskoa behera
Gaindegiak erauzitako ondorioen arabera, euskal herritarren elikadura ohiturak aldatzen ari dira. 2008 eta 2019 artean, 7,4 kilo gutxitu da biztanle baikotzaren urteko kontsumoa. Horren baitan, arrain freskoaren kontsumoak jasan du apaltzea, izan ere, hamaika urtean lau kilo murriztu baita. Beheranzko joera hori, ordea, 2013tik aurrera jazo da. Orduan, azken hamaika urteetako arrain kontsumo handiena izan zen. Biztanle bakoitzak, bataz beste, 36 kilo arrain kontsumitu zituen urtean. Kopuru horretatik 19 kilo arrain freskoarenak ziren. 36 kilo horiek 26 izatera pasa dira 2019rako, eta hamar kiloko jaitsiera hori arrain freskoari dagokio %60an, hain zuzen ere. Dena den, harrapatutako arrain masa, orotara, ez da txikitu azken hamarkadetan.
Inportazioak gora
Urruneko itsasoetako produktuak nagusitzen ari dira Euskal Herriko erosketetan. 2019an Amerikatik 26.340 tona iritsi ziren Hego Euskal Herrira. Espainiako Estatuko Industria, Merkataritza eta Turismo Ministerioko datuek diotenez, prozesatutako 5.700 tona arrain iritsi ziren AEBetatik, Ekuadorretik 990 tona krustazeo bidali zituzten, eta arrain lehor zein gazituari dagokionez, Groenlandiatik 900 tona heldu ziren; Kanadatik, aldiz, 560 tona.
Ordaindu ezinik
Pandemiaren erdian elikagai freskoen prezioek gora egin dute orokorrean. Gaindegiak horren inguruan ere hainbat datu aurkeztu ditu. Aurtengo maiatzean, adibidez, iaz baino %2,1 eta %4,8 garestiago saldu da arraina Ipar eta Hego Euskal Herrian, hurrenez hurren. Saltokietan prezioa igo den bitartean, enkantean ez du joera bera izan, eta antxoaren sasoia bete-betean zela nabarmendu zen. Kiloa eurotik behera saldu zen enkantean; saltokietako prezioa, berriz, kopuru hori boskoiztera ere iritsi zen. Horrek “mendebaldeko gizartearen paradoxa” azaleratzen duela azpimarratu du Esnaolak, hots, kalitate txarreko edo proteina eskaseko elikagaiak gero eta merkeagoak diren bitartean, diru baliabide gutxirekin dabiltzanek “geroz eta osasun egoera txarragoa” dutela.
Odei Etxeberri Bimboire, Gorka Roca Torre eta beraien seme Oihan eta Miru buruaskiak dira elikaduran. Horretarako, aztertu behar izan dute gorputzak zer elikagai eta zein kopurutan behar dituen; horiek zein janaritan dauden; urtaro bakoitzean horiek denak eskuratzeko zer landu... [+]
Zestoako Iraeta auzoan, Urola ibaiaren meandroan daude Amilibia baserria eta bere lurrak. Horiek modu kolektiboan erosteko dirua biltzen ari da Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkartea. 2025 bukaerarako dute hitzartua azken ordainketa, baina erosketa fasean egon arren,... [+]
Baso naturaletan estratu eta funtzio ezberdinak betetzen dituzten espezieak aurkitzen ditugu. Batzuek gaina hartuko dute, eta mende ugari bertan igaroko dituzte. Beste batzuek lehen urratsak emango dituzte, baso-kideengatik sakrifikatuko dira eta beraien gorpu ustelak sistemari... [+]
Bergaran Elikadura Mahaia martxan dute eta bertatik hainbat ekintza ari dira aurrera eramaten herriko azoka indartzeko eta baserritarren erreleboa lantzeko. Elikadura Mahaiko kide dira Jon Ruiz de Egino baratzezaina, Eskubaratz proiektuko kidea. Eta Aitziber Plazaola dendaria,... [+]
Oiartzunen nekazaritza bultzatzeko eta elikadura burujabetzarako bidean pausoak emateko sortu zen Lurbizi egitasmoa, 2016 urte inguruan. “Herritar talde batek denbora zeraman herrian nekazaritzaren eta lehen sektorearen egoera kaxkarraz hausnartzen”, adierazi du Ibon... [+]
Arabako Bionekazaritza elkartearen eta Euskadiko Hazien Sarearen arteko lankidetzatik sortu zen duela urte pare bat Agroekoop kolektiboa. “Arabako agroekologiaren bueltako elkarteak lotzeko eta indartzeko, eta sinergiak sustatzeko asmoz sortu genuen”, adierazi du... [+]
Zestoako Amilibia baserria eta bere lurrak eskuratzea eta bertan elikadura burujabetzari loturiko laborantza proiektu agroekologikoak martxan jartzea; horixe du helburu Biolur elkarteak. Horretarako, besteak beste, abenduan ekin zion interneteko diru bilketa kanpainari eta... [+]
Edanari emateko prest? Uda atari hau aproposa da gero berokoak etortzean ez lehortzeko edariak destilatzeko. Hezetasunari eustea garrantzitsua da gorputzari bere onenean atxikitzeko, eta etxean sortutako mamarekin bada zer esanik ez.
Laborantza lur emankorrak ondasun kolektibo bilakatu nahi ditu Amillubi proiektuak. Horretarako herritarren eta hainbat kolektibo eta erakunderen ekarpenak biltzen ari da eta maiatzaren 11rako egun osoko festa antolatu du Amillubin bertan, egitasmoari bultzada emateko.
Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]
Zergatik doa mundu guztia Iruñera erosketak egitera, gure eskualdean elikagai asko ekoizten bada? Zergatik da hain zaila bailara hauetako produktuak bailara hauetako dendetan topatzea?”, galdera horiei eta beste zenbaiti tiraka hasi ziren lanean Zangoza aldean duela... [+]
Bidaia hau hasi nuenean, ikuspuntu erromantikoz imajinatzen nituen baso jangarriak: zuhaitz artean ibili, fruitu goxoak dastatu, loreak usaindu... baina baso jangarriek badituzte arantza ugari ere, porrotak, erratak... Gaur, ikasketa politak eskaini dizkidaten porrot horietako... [+]
Gasteizko Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxeetako baratzeak ikertu ditu Iratz Pou EHUko ikasleak. Zenbat eskolek dute ortua? Nolako erabilera ematen diote, zein helburu eta asmorekin? Probetxu pedagogiko eta didaktikoa ateratzen al diote baratzeari? Pourekin eta Igone Palacios... [+]