Euskal Herriko Bertsolari Txapelketa: dramatismoa gora, hitanoa behera
Euskal Herriko Bertsolari Txapelketaren bilakaera aztertu du IXA ikerketa taldeak, 1986ko sariketatik abiatu eta 2013kora arte. Besteak beste, erabilitako neurriak, doinuak eta euskara alderatu dituzte. Datu bat: 2013an gaien % 77 dramatikoa izan da eta %23 umorezkoa.
Aurtengo Txapelketa Nagusia hastearekin batera argiratu zuten 1986tik 2009ra arteko zortzi txapelketen analisia, Elhuyar aldizkarian.
Orain, 2013koaren datuak gehitu eta lana osatu dute. Horregatik, bi atal dauzka txostenak: batetik, iazkoak utzitako joeren analisia; eta bestetik, 1986tik aurreragoko lehiaketen konparaketa.
2013: gai tristeak nagusi eta hikako erregistroa galbidean
2013an gaien %77 izan da dramatikoa eta %23 komikoa. Egileek diotenez, “gaiaren komikotasun esplizitua” hartu dute kontuan kategoria batera edo bestera atxikitzeko.
Bestalde, hikako erregistroak beherako joera nabarmena izan du. Txapelketa osoan bertsoen %5 inguruan egin dute hitanoz. Finalean, %0,01ean baino ez; soilik Arzallusek eta Lujanbiok hautatu zuten zenbait bertsotan.
Nola aldatu diren gauzak 1986tik 2013ra
Esan bezala, hitanoaren erabilpena murriztu egin dute bertsolariek. Alderatuz gero argiago ikusten da: 90eko hamarkadan, bertsoen %10ean jarduten zuten hikako erregistroaren bidez. Azken hamar urtetan aldiz, %5ean –Irudian, hitanoaren erabilpena txapelketetan. Txapelketaz txapelketa ikusita–.
Gehien erabilitako errimei dagokienez, aurten ena, eba, iba, ela, abo eta aba izan dira. Kuriositate bezala, 2009an ere horiek izan ziren erabilienak.
Neurriei so, geroz eta luzeagoak nagusitzen ari dira. 1986an, kartzelako lanen herena inguru zortziko handian egiten zuten, beste herena hamarreko txikian eta gainontzekoa neurri berezietan. Egun, kasik ehuneko ehun neurri berezietan. –Irudian, kartzelako lanen neurrien azterketa. Urdinez, zortziko handiko lanak; laranjaz, hamarreko txikokoak; horiz, neurri bereziak–.
Bukatzeko euskararen nolakotasuna izan dute aztergai. Datuek diote batua orokortzen ari dela oholtzan. Orain, ia %91 egiten da batuan; 1986an, %84 –Irudian, batuaren erabilpenaren gorazko joera adierazten duen grafikoa. Behean, urteak; alboan, portzentajea–.
Bide beretik jo eta euskara batuan ez dauden hitzen estimazioa ere irudikatu dute grafiko honen bidez –Irudian, euskalkietako hitzen beherazko joera antzeman daiteke. Behean, urtean; albo batean, ehunekoak–.
Bukatzeko, erderakadak aztertu dituzte. Orain dela hamar urteko saioen aldean, egun erdarakada gehiago entzuten den arren, %1era baino ez dira iristen. IXA taldekoen aburuz, ez da zifra “esanguratsua” –Irudian, erderakaden kopuruaren estimazioa–.
Azterketaren inguruko xehetasun gehiago Bertsozale aldizkarian argitaratutako artikuluan aurki daitezke.
Nafarroako Ikastolen Elkarteak lehendakari berria du. Oier Sanjurjok hartu dio lekukoa Elena Zabaleta Andresenari. Beste zazpi kide izanen ditu alboan Sanjurjok.
ELA sindikatuak azaldu duenez, azken Lan Eskaintza Publikoaren oinarrien arabera, Ertzaintzarako eskainitako lanpostuen %20ak eta Udaltzaingoaren %30ak ez daukate euskara-eskakizunik. Gasteizen, adibidez, udaltzain-lanpostuen erdietan, 24tan, ez dago euskara-eskakizunik.
Euskalgintzak Senpereko Larraldea etxea faltan botako du. Uda gabe, Bertsularien lagunak, bertan gelditzen den azken elkarteak, lekuz aldatuko du eta etxea hetsiko dute. Euskararen, euskal kulturaren eta arteen ohantzea izan da Larraldea, urte luzetan Andoni Iturrioz mezenasak... [+]
Badakizuenok badakizue, beste gauza asko bezala, euskararen aldeko borrokan ere politikoek, eragile batzuek eta hedabideek beraien antzezlana saldu nahi digutela, benetakoa balitz bezala.
Lehen urtean pozik jaso nuen, "Euskaraldi" hau. Zer edo zer zen, ezer ez zegoela... [+]
Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan... [+]
Oldarraldia ari du EAEko administrazioa euskalduntzeko erabakien aurka, berriz ere, enegarren aldiz. Oraingoan berrikuntza eta guzti, espainiar epaitegiak eta alderdi eta sindikatu antieuskaldunak elkarlanean ari baitira. Ez dira izan akats tekniko-juridikoak zuzentzeko asmoz... [+]
Horra Libération egunkariak berriki argitaratu duen idazkia:
“Bayonne” bukatu da, Libérationek “Baiona” idatziko du
Hiri baten izenaren erabilpena ohiturazkoa delarik, egunkari batean izen horren erabilpena aldatzea zaila da. Alta, irakurleen... [+]
Gasteizen egin duten ekitaldian ireki dute izen ematea, laugarren edizioa hasteko bi hilabete falta direla. Erakundeetako ordezkariak, herritarrak eta entitateetako kideak agertu dira, besteak beste. Euskaraldiaren koordinazioa Euskal Herriko erakunde publikoen eta Taupa... [+]
Korrikaren "bihotza eta burua" erakutsiko ditu dokumentalak. Proiektua gauzatzeko, herritarren babesa "ezinbestekoa" izango dela adierazi dute AEK eta Mirokutana ekoiztetxeak, eta apirilaren 25era bitartean crowdfunding kanpaina bat abiatuko dute jalgihadi.eus... [+]
Azken asteetan zenbait unibertsitatetako ate irekien jardunaldietara joateko aukera izan dut. Semea aztertzen ari da zer ikasiko duen datozen urteotan eta, erabakia hartu aurretik, komeni da aukera guztiak begiratzea. Unibertsitate bakoitzak badu bere misioa, bere izaera, bere... [+]
Ez dira gutxi azken boladan euskara bere onenean ez dagoela eta bere transmisioa bermatuta ez dagoela ohartarazten ari diren ahotsak. Bestetik, inork ez du ukatzen hezkuntzak ezinbesteko betebeharra duenik euskara eta euskal kulturaren biziraupenerako. Erronka estrategikoa... [+]
Ba al dakizue frantses batzuk harritu egiten direla mugaren alde honetan ere euskaldunak bagaudela jakitean? Ba bai, harrigarria bada ere, behin, Donostian, frantses batzuei entzun nien sinetsi ezinik beren buruari galdetzen: “Saint-Sébastien est au Pays... [+]
Gasteizko 1 zenbakiko Auzitegi Kontentzioso-Administratiboak emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. Lan poltsan parte hartzeko euskara maila altuenaren baliokide diren 3. eta 4. eskakizunak indargabetu zituen Gasteizko Auzitegiak.
25 bat eragilek adierazi diete elkartasuna apirilaren 11n Baionako auzitegian epaituko dituzten Intza Gurrutxaga eta Gorka Torre Euskal Herrian Euskaraz taldeko kideei. Egun batzuk lehenago, apirilaren 6an Baionan eginen den manifestazioan parte hartzeko deia ere luzatu dute.
Iruñeko haur eskoletako zuzendariek, EH Bildu, Geroa Bai, Zurekin Nafarroa eta PSNren arteko akordioa kritikatu dute. “Murgiltze ereduaren alde egin dugu beti, baina inoiz ez da gure iritzia kontutan hartzen” salatu du Euskalerria Irratian, Garikoitz Torregrosa... [+]