Embarec familiatik aita izan zen lehena Euskal Herrira etortzen, ama geroago. Malainik, dagoeneko hiru urte daramatza Euskal Herrian. Urtebete geroago anaia etorri zen, Sidi. Orain, bi gurasoak eta anaiak Oñatin bizi dira, baina senide asko oraindik Aljerreko Tindufeko errefuxatu sahararren kanpamentuetan bizi da.   

45 urte daramatza saharar askok herritik kanpo. Aljeriako kanpalekuetan bizi diren bi millioi errefuxiatuen gehiengoak ez du bestelako bizitzarik ezagutu. Urte asko zain beren lurraldera itzultzeko irtenbidearen zain. Embarec anaiak ere, kanpamentuetan jaiotako belaunaldikoa dira. “Zaila da bizitza Tindufen, zure herrialdea 500 kilometrotara besterik ez dagoela jakinda. Gutxienekoa ere ez daukazu, ur edangarririk ez da, lurrez egindako etxeak dira gehienak eta udan 50 gradutako tenperatura”, aitortzen du Malainik.

2.000 kilometro baino gehiagoko luzera duen harresi batek banatzen du iparraldetik hegoaldera Mendebaldeko Sahara. Harresiaren mendebaldera Marokok okupatutako lurraldea. Ekialdekoa, berriz, Polisarioak askatutako lurraldeak. Laupabost kilometrotik behin konpainia militar eta radar bana dago. Barnealdera, berriz, minaz jositako eremua da. “Marokok okupatuta dituen lurraldeetan dago Saharako herriaren eta lurraldearen aberastasuna: arrantza, mineralak, fosfatoa… beste guztia basamortua da. Espainia jakinaren gainean zegoen zatiketa hori egin zuenean”, dio Sidik.

“Okupatutako lurretan bizi diren familien etxeetan sartzen dira Marokoko soldaduak emakumeak jipoitzen dituzte eta etxeko gazteenak eramaten dituzte, inongo arrazoirik gabe. Marokoko armadak lurralde okupatuetara eraman ditu marokoar asko, inoiz, erreferendum bat balego, ezetz bozkatzeko”, azpimarratu du Malainik. 

“Beharra badago itzuliko gara”

Derrigorrezko ikasketak amaitu eta etorkizun hobearen bila etorri ziren Euskal Herrira Embarech-tarrak: “Etxekoak urrun izateak bultzatu gintuen hona etortzeko pausua ematera”. Orduan ez zekiten ea Saharara inoiz itzuliko ote ziren, baina orain, ordea “beharra badago, itzuli egingo gara, herriarengatik borrokatu behar da, gure ondoren datozenek askatasunaz gozatu dezaten”, dio Malainik.

“Gu hemendik ari gara borrokan, mobilizazioak eta elkarrizketak egiten ditugu, Euskal herriari erakusten diogu gure herria jasaten ari dena”, dio Sidi. Gerran emakumeen rolaz galdetuta, "lagundu" egiten dutela dio Malainik: "emakumeek ahotsa erabiliz egiten dute borroka. Hemengo hedabideetan oihartzuna ematen diete gure herriaren egoerari. Emakume asko dago prest Saharara itzultzeko, behar denean laguntzeko, janariak, jantziak eta sendagaiak prest izateko”.

Euskal Herriari 

“Euskal herriak beti babestu izan du Saharako herria, ikustea besterik ez dago azken asteetan erakutsi duen babesa, mobilizazio eta protestetan” esaten du Sidik. Eusko Jaurlaritzari eskatzen diote babesa ematen jarraitzea, Mendebaldeko Sahararen alde mobilizatzea, eta Espainiako Gobernuarekin akordio batera iritsi ahal izateko lan egitea. Eta beharra balego, “borroka egitera joango garenoi Saharara heltzeko bidea erraztea”.