Euskal Herria kolonia bat al da?
Orain dela hilabetetxo batzuk eztabaida bizia piztu zen sare sozialetan. Bi bando buruz buru: Euskal Herria kolonia bat ote da? Nire uste apalean, ika-mika haren muina kolonialismo eta inperialismo hitzen definizioan zegoen, oso modu ezberdinean erabiltzen ari baitziren hitzok. Orduan esan nituenak hitz lauz jartzea erabaki dut.
XIX. mendearen amaieran, kapitalismoaren aurreneko krisi handiari aurre egiteko, Europako potentzia industrialek haien abantaila teknologiko eta ekonomikoak baliatu zituzten munduko lurralde zabalak bereganatzeko. Metropoliaren eta kolonien arteko mendekotasuna ezarri zuten, besteak beste, Europako stockei irtenbidea emateko eta lehengai eta lan-indar merkea eskuratzeko. Hori izan zen inperialismoaren –kapitalismoaren garaiko kolonialismoaren– hasiera, garapen ekonomiko industrialaren behar ekonomikoek bultzatutakoa. Hala argitzen da Hobsonen eta Leninen definizio klasikoetan. Funtsa horixe da, beranduagoko autoreek definizio hori berrikusi duten arren.
Metropoliaren eta kolonien arteko mendekotasun ekonomiko horrek eragin ditu, beste arrazoi batzuen artean, Hirugarren Munduko herrialdeen azpigarapena eta Mendebaldeko herrialdeen nagusitasun ekonomiko eta politikoa. Halaber, Bigarren Mundu Gerra eta gero koloniek independentzia formala lortu duten arren, metropoliekin mendeko harreman ekonomikoak izaten segitu dute. Horri neokolonialismo esaten zaio.
Eta Euskal Herria? Frantzia eta Espainiaren mendeko den heinean, aliantza inperialista nagusien partaide da (NATO eta Europar Batasuna), hemengo enpresek Hirugarren Munduko herrialdeak arpilatzen dituzte eta hemengo biztanleen ongizatea, hein batean, herrialde horien arpilaketaren ondorio da. Onar nezake esatea Euskal Herria ez dela herrialde inperialista bat, ez duelako proiektu inperial propiorik. Baina aitortu behar dugu Mendebaldeko herrialde kapitalista garatuen parte den heinean, bere enpresek eta bere egitura ekonomikoak paper inperialista jokatzen dutela nazioartean.
Nekez konpara daitezke metropoli eta koloniek dituzten/zituzten mendekotasun egoera eta Euskal Herriak bi estatu zapaltzaileekin dituen harreman ekonomiko eta politikoak. Espainiak ez du Hegoaldea ekonomikoki zukutzen. Are gehiago, Espainiako kapitalismoaren punta-puntako guneetako bat da, eta gainera, autonomia fiskal zabala du! Besterik da, nire uste apalean, Robert Lafontek (Okzitanian) eta Xose Manuel Beirasek (Galizian) teorizatu zuten barne kolonialismoa. Eredu horrek, akaso, Iparraldeko egoera hobe deskribatzeko balio lezake.
Alabaina, horrek guztiak ez du esan nahi Euskal Herria nazio zapaldua ez denik. Euskal herritarroi naziotasuna eta autodeterminazio eskubidea ukatzen zaizkigu. Era berean, akulturazio eta asimilazio prozesu bat bizitzen ari gara, euskara eta euskal kultura arrisku larrian daudelako. Ondorioz, esan genezake Euskal Herria ez dela kolonia bat, zentro inperialistan dagoen nazio zapaldua eta asimilatua baizik. Hala uste dut nik behintzat.
Duela aste batzuk Sony etxeak Rise of the Rōnin bideojokoa kaleratu du, eta adituek jokoaren kokapen historikoa nabarmendu dute orduz geroztik. Jokoa XIX. mende erdialdeko Japonian kokatuta dago, Yokohama, Edo eta Kyoto inguruetan.
Edo aroaren azken urteak izan ziren... [+]
Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]
Frantziako Estatuaren menpe segitzen duen Indiako Ozeanoko Mayotte irlan biderkatuz doaz kolera kasuak. Uraren kudeaketa kaskarra izan ohi da eritasun horren zabalpenaren arrazoietan eta, hain justu, uraren krisi gogorrari aurre egin nahian dabiltza bertako herritarrak. Bigarren... [+]
Malin, Burkina Fason eta Nigerren Frantzia haizatua da. Mendebaldeko potentziek haien eragina galtzen ari dira Afrikako kolonia zaharretan. Afrika frankofonoko populazioa bereziki gaztea da, eta ez du frantses kolonialismoa zuzenki ezagutu. 35 urtez peko gazteek populazioaren... [+]
Ghana, 1823. Ashanti Inperioaren eta britainiarren arteko lehen gerra hasi zen. Guztira lau gerra izan ziren bien artean, eta gatazka 1901 arte luzatu zen. Lehenago, europarrek herrialdeko Urrezko Kosta kontrolatzen zuten. Baina 1807ko esklabotzaren abolizioaren ondorioz,... [+]
Herri axolagabea! Zein ezberdina izango litzatekeen zuen patua, askatasunaren prezioa ezagutuko bazenute! Baina ez da berandu. Emakumea eta gaztea naizen arren, heriotzari aurre egiteko ausardia dut orain, eta mila aldiz gehiagotan ere izango nuke, ez ahaztu!".
Hitz... [+]
Arrazakeria zientifikoa asmatu zenetik, hamaika dira Europan zehar zabaldu ziren uste eta ideia arrazistak XIX. eta XX. mendeetan. Donostia, esklabo portu ohia izanik, ez zen zertan salbuespena izan. 1926an izan zen lehen giza zoologikoa.
Frankismoa ez zela 1975ean amaitu diktadoreak ohean azken hatsa eman zuenean, hori badakigu. Erregimenaren haziek bizirik iraun zuten poliziaren tortura ziegetan, justizia auzitegien sumarioetan eta militarren zein politikarien deklarazio kolpistetan –Aznarrek azkenaldian... [+]
Epaileek zuten azken hitza eta hala eman dute: La Negresse auzoak hala izaten jarraituko du Paueko Administrazio Auzitegiaren ebazpenaren ondoren, Miarritzeko Herriko Etxearen iritziarekin bat eginda. Izena aldatzeko auzibidea Mémoires et Partages (Oroimenak eta... [+]
Marcus Rediker historialari estatubatuarrak kapitalismoaren aurkako erresistentzien hasiera arakatu du, marinelen eta pirateriaren historiara iritsi arte.