Industria Iraultza gizateriaren historiako momentu giltzarrietako bat izan zen, Iraultza Neolitikoak bezala, behin betiko aldatu baitzuen gure patua. Prozesu hark, XVIII. mende erdialdean, ordura arte kateatuta egon ziren indar ekonomiko eta sozialak askatu zituen. Esate baterako, mendeetan eta mendeetan munduko biztanleriak hazkunde apala eduki arren, azken 200 urteetan izugarri handitu da, zortzi aldiz biderkatu arte.
Iraultza horren arrazoiak historiografian izan den eztabaidagai garrantzitsuenetako bat izan dira. Antza denez, garai hartan Txinaren, Japoniaren eta mundu islamikoaren garapen zientifiko-teknikoa Europakoaren antzekoa zen. Orduan, zergatik gertatu zen Industria Iraultza Europan? Eta bereziki, zergatik Ingalaterran? Azalpen eurozentriko klasikoek esan izan dute arrazoi kultural eta politikoek baldintzatu zutela prozesua. Esate baterako, fokua jartzen dute Europako erakunde libreetan, Asiako erregimen despotikoen aldean, edo kristau protestanteek lanari buruz zeukaten etikan. Halako faktoreek ekintzailetasuna, indibiduoaren askatasuna eta jabetza pribatuaren indartzea bultzatu bide zuten. Robert B. Marks bezalako autore kritikoek, aldiz, bestelako faktoreak azpimarratu dituzte: Britainiar Inperioak atlantikoko itsas-merkataritzan zeukan nagusitasuna edo Ipar Ameriketako kolonietan lan-indar esklaboaren bidez kotoi merkea eskuratzeko gaitasuna, esaterako. Eta baita kasualitate sinple bat ere. Deforestazioaren ondorioz, Britainia Handian egur eskasia izan zen. Ondorioz, horren ordez lurrazpiko meatzeetan erraz eskura zitekeen harrikatza erabiltzen hasi ziren. Harrikatzak egurrikatzak baino ahalmen kaloriko gehiago du, eta beraz makinak martxan jartzeko edota burdina lantzeko hobeak ziren.
Kontua da, horri esker Europak abantaila eta nagusitasun ekonomikoa hartu zituela. Ondorengo urteetan Mendebaldeko potentziak munduaz jabetu ziren. Hau da, kapitalismoak inperialismo modernoa ernatu zuen. XIX. mendean Txinako Inperioak ez zuen Europako potentziekin hitzarmen komertzial kaltegarririk sinatu nahi. Jarrera horrek Opioaren Gerrak piztu zituen. Britainia Handiak Nemesis baporea Txinara bidali zuen: punta-puntako kanoiez horniturik zegoen burdinazko itsasontzi modernoa. Teknologia industrial hark txinatarren egurrezko itsasontziak (Junko ezagunak) xehatu zituen eta inperialistek gerra erraz irabazi zuten. Ondorioz, Txinak hitzarmen umiliagarria sinatu behar izan zuen: bere itsas-portuak irekitzera eta merkataritzan europarrei erraztasunak ematera behartu zuten. Ordutik, Txinaren egoera ekonomikoa mendekoa eta semi-koloniala bilakatu zen.
Baina azken urteetan gauzak aldatzen joan dira. Bigarren Mundu Gerraz geroztik, Txinako ekonomia izugarri garatu da. Ondorioz, inperialismoaren garaian ireki zen zanga gainditu du eta Mendebaldeari gain hartzen ari zaio, ez badio dagoeneko hartu. Esan genezake, hein batean, atzean geratzen ari dela Industria Iraultzak munduan sortu zuen parentesia.
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
Lazkaon 1960-70ko hamarkadan galdu ziren inauteriak berreskuratzeko asmotan dabiltzala irakurri dugu azken asteetan. Festa haietatik abiatuta herriko hainbat talde elkartu eta otsailaren 28an plazaratuko dira inauteriak ospatzera. Xehetasun gehiago jakin nahian Oin Arin dantza... [+]
Danimarkako Vasagård aztarnategian 600dik gora harri grabatu aurkitu dituzte arkeologoek. Datazioen emaitzen arabera, duela 4.900 urtekoak dira, eta garai hartan Alaskan sumendi baten erupzio bortitza gertatu zela ere jakina da. Erupzio horren ondorioek Europa iparraldeko... [+]
Gurera ekarri dugu Achille Mbenbe politologo kamerundarraren "nekropolitika" terminoa. Heriotzaren prismatik begiratzen die herritartasunari eta botereari, eta argi uzten digu pertsona multzo batzuen biziak gutxietsiak, balio gabekoak eta beraz, lasai asko desagertu... [+]
Vietnam, 1965eko otsailaren 7a. AEBetako aire-armadak lehenengoz napalma erabili zuen biztanleria zibilaren kontra. Ez zen gasolina gelatinatsua erabiltzen zen lehen aldia. Bigarren Mundu Gerran hasi ziren bonbekin batera jaurtitzen eta, Vietnamen bertan, Indotxinako... [+]
Plataformak ostegunerako Iruñeko udaletxe plazan elkarretaratzea deitu du 18:30erako, hiru alderdiek eraikinarekin izandako jarrera salatu eta eraistearen aldeko hautuan berresteko.
Beste detektibe triste baten telesail bat ikusi berri dut. Eskoziako irla urrun batean gertatzen dira trama guztiak. Badakizue nola funtzionatzen duten fikzio horiek: hildako asko, jende arrunta baina ez hainbeste, eta paisaia berde iluna. Oraingo honetan duela urte pila bat... [+]
Japonia, VIII. mendea. Nara Aro betean furoshiki terminoa erabiltzen hasi ziren, baina Edo Arora arte (XVII-XIX. mendeak) ez zen hedatu. Furoshiki objektuak ohialetan biltzeko artea da, baina bere etimologiak garbi uzten du bere jatorria: furo hitzak bainua esan nahi du eta... [+]
Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]
Hamarkada askotako eskaeraren ostean, Parisko Marceau etorbidearen 11. zenbakian dagoen jauregi historikoa EAJren esku geratu da azkenean. Jeltzaleentzat, balio monetariotik harago, balio sinboliko itzela du eraikin horrek, erbestearekin eta faxismoaren kontrako borrokarekin... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
Duela 3.300 urteko egiptoar momia batean Yersinia pestis-en arrastoak topatu berri dituzte, hau da, VI. mendean Justinianoren izurria eta XIV. mendean Izurri Beltza eragin zuen bakterioarenak.
Adituek orain arte uste zuten garai hartan izurria soilik Eurasian hedatu zela,... [+]