Etorkizuna orainean erein
Orain dela gutxi, galdetu zidaten ea beti tristuratik idazten dudan. Ziur aski, neurri batean, hala da. Akaso, ez da tristura, ez beti, bederen. Zenbaitetan, izan daiteke kezka; bestetan, haserre edo malenkonia; hainbatetan, itolarria... Hori horrela izanik, saiatzen naiz argia ematen panorama ilunari, badagoelako zerekin gozatu eta zer elikatu.
Dena den, ezin dut ezkutatu basoari urrutitik begiratutakoan, itomenak hartzen nauela, gehienbat gaurko gazte eta umeen etorkizuna irudikatzean; eta kosta egiten zaidala gogoratzea zein ederrak diren pagadien bazterretan jaiotzen diren lili delikatuak.
Uste dut, bakoitzak bere erara, denok bizi ditugula kezkak: klimari ezarri diogun aldaketatik humanitate deshumanizatura. Hala ere, beti dugu mantra bera airean: ezin dugu ezer egin eta bizitza gozatu behar! Biziraupenaren legeak horrela agintzen digu. Baina ez al dago errealitatea ukatzeko nahi bat horren atzean? Ez al gaitu mantrak anestesiatzen?
Errealitate mingotsaren aurrean sentsibilitate apur bat daukana eta ekintzaren bidez bere egonezinari bidea ematen diona, segituan patologizatzen dugu. Eko-antsietatea azaldu da eta elikaduraren nahasmendua omen du janari biologikoa bakarrik jaten duenak.
Non dago arazoa, ordea, egunero egoera klimatikoari bizkarra ematen dion bizitzan ala klima-aldaketaren eraginak nabaritu eta arintze aldera talde ekologistetan edo lurraldearen defentsaren aldeko taldeetan parte-hartzean? Non arazoa, produktu kimikoz, antibiotikoz eta petrolioz hazitako elikagaiak jatearen naturalizazioan ala jaki osasuntsuak eta osasungarriak jateko erabakian?
Horien ifrentzua ere bada, jakina: obsesioa. Ezin dugu geure burua behin eta berriz zigortu. Ez baikara ahalguztidunak, ez baita ardura geure-geurea bakarrik. Jendarte antolaketa eredu jakin batek bideratzen du gure bizitza, hori horrela izan dadin. Agonia horretan ez itotzeko bideak askotarikoak izan daitezke; besteak beste, informazioa eta taldearen babesa funtsezkoak dira bizi dugun egonezina bideratzeko eta desesperantzaren atzaparretan ez erortzeko.
Ni hirugarren batek ere mugitzen nau. Gertu gertukoa bezain unibertsala: gazteen eta haurren etorkizuna.
Ezin planeta kiskaltze prozesua naturaltzat hartu, ez baita hala, baizik eta hemen eta orain daramagun bizimodu suizidaren ondorioa. Zoritxarrez, lehenago edo beranduago, hona ere helduko da irudi bortitzak grabatzeko eguna; ez badiogu errealitateari heltzen, eta, behingoz, ez baditugu erabakiak hartzen orain eta egunero.
Horregatik ezin zorrotzagoak izan behar dugu arduradun politiko eta teknikoekin. Exijitu behar diegu gazte eta haur horien etorkizun bizigarria ekarriko duten erabakiak hartzeko. Gure egunerokotasunean ahalik eta koherenteen jokatu behar dugu bizitzarekin, gazte eta haurren planeta aurreikusten den labea ez izateko, non janaria eskuratzea izango den kaosaren apeta.
Gazteen begietan ikusi nahiko nuke neure burua etorkizunean, oraingoaz lotsatu gabe.
NO2 eta PM2.5 partikulak bezalako kutsatzaileei aurre egiteko hobekuntza planik ez dagoela salatu du Ekologistak Martxan elkarteak. Trafikoa murriztea eta airearen kalitatea hobetzeko alternatiba jasangarriak lehenestea galdegin du.
Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]
Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]
Laster urte guztian izango ditugu malko ilar goxoak (Pisum sativum). Oraindik, ordea, negua eta udaberria dira, ia erabat ilar freskoak jateko sasoia; udaberrian jango ditugun azken ilarrak ereiteko garaia orain hasten da. Eta oraintxe jango ditugu urria aldera erein zirenak.
Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.
Centre Tricontinental erakundeak kongoarren erresistentzia historikoa deskribatu du The Congolese Fight for Their Own Wealth (Kongoko herriak bere aberastasunaren alde borrokan dihardu) dosierrean (2024ko uztaila, 77. zk). Kolonialismo garaian, Belgikako Force Publique-k... [+]
Balio digu ilunabarrarekin azken erretratu hori ateratzeko. Edo istant batean ordaintzeko barrako zerbitzariari eskatu berri diogun marianitoa. Eta ze arraio, Levi’sak imitatu nahi dituzten praken atzealdeko poltsikoan ezin hobeto datoz. Horretarako ere balio du... [+]
Ikerketa baten arabera, Frantziako Estatuan 6,3 milioi tona CO2 isuriko dituzte herritarrek Gabonetan, eta opariak dira horren erantzule nagusiak: %57. Oparien artean, gehien kutsatzen dutenak aparatu elektronikoak eta bitxiak dira, metal eta mineralen erauzketaren ondorioz, eta... [+]
Garraio publikoaren prezioa handitzea eta deskontuak kentzea “onartezina” dela kritikatu dute dozenaka pertsonak, Jauzi Ekosozialak eta Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartak deituta. Langile klasearentzako “zama gehigarri bat” izango litzatekeela eta... [+]
Sare sozialik opakoena da TikTok: ez du bere isurketei buruzko daturik argitaratzen. Gainontzeko sare sozialek baino gehiago kutsatzen du. 2030erako "karbono neutral" bilakatzeko konpromisoa hartu duela esana du.
"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]
