“Zenbat ETA izan dira sei hamarkadatan? Egungo ETAk hitz egin al du ETA guztietan aritu direnen izenean?”. Galdetzen zuen ARGIAn Mikel Asurmendi kazetariak. Badago bertsio ortodoxo bat erakunde armatuaren iraupena ahalbideratu dutenen aldetik nola edo hala kontatua, beste bertsioekin bat ez datorrena. Nirea horietako bat litzateke.
Jadanik urte franko Emilio Lopez Adan Beltza-ren juzkua nire egin nuen: “ETAren historia ez da koskarik gabeko lerro zuzena. Terrorismoa onartzeko erabakia haustura handi bat izan zen. Estatua makurtzeko jende zibilaren aurkako atentatuak dira terrorismoa (300 biktima baina gehiago) eta larrutik ordaindu: herriaren konfiantza galdu, etsaiei jokoa eman, estrategia politiko-militarraren porrota areagotu, jendartean ikaragarrizko zauriak ireki”.
Izan ere, ETA jaio zenetik bere jarduera amaitutzak eman zuen arte, aldaketa estrategiko nabarmenak izan dira, hori ezin uka. Hastapeneko ETAk, bere idatzietan Vietnamgo edo Aljeriako “herritar-gerra” ereduaren alde azaldu bazen ere, berehala baztertu zuen halako asmo handiuste estrategikoa eta askoz xume eta pragmatikoago bihurtuko zen herri borroka suspertuko omen zuen “ekintza-zapalketa-ekintza” kiribil famatuaren aldeko bideari, ia diktatura amaitu arte iraungo zukeena.
Trantsizio garaian, berriz, ETAk Estatuarekin negoziazioa lortzea helburu zuen estrategia garatu zuen, inoiz baino oldartze gaitasun handiena erakutsiz. Atentatu odoltsuen kopurua biderkatzeko gai izan zen, beti ere, salbuespenak salbuespen aparatu errepresio desberdinetara kolpatzea mugatuz edo lehenetsiz (artean, izan ziren jomugatzat hartutako politikari eta enpresariak, baina ez modu sistematikoan).
Eta azkenik, negoziaziorako aukerak gutxitzen joan ziren heinean muga etikoak, politikoak eta operatiboak gainditu ziren.
Zein urruti geratzen ziren biolentziaren erabileraren inguruko hasierako zalantzak eta balantzak, zeinetan helburuak eta bideak nola uztartu izaten zen kezka nagusia. Hots. Eibarko El Correo Español-ren egoitzan bonba jarri zuten militante berberek konturatu zirenean langile bat zegoela lanean bonba desaktibatzen saiatu ziren istripu larria jasanez. Artekaleko erorketatik ihesi zihoan militante zaurituak taxilari bat hil izanak Erakundean eta herrian sortu zuen harridura eta ezinegona, azpimarratzekoak dira. Ezin sinetsi gutako batek langile bat hil zezakeela, nahi gabe edo istripu batean izan ezik.
La Navaleko atrakuan parte hartu zuen taldeak agindu garbia zuen: “Gertatzen dena gertatzen dela, mehatxatu bai, baina ez egin tiro langileei. Eta horregatik harrapatu zuten La Argentinita komandoko andrazko bakarra. Langileek inguratu zuten, segur aski neska zelako, baina militanteak ez zien erantzun tiroka. Zer esan, ETAk Rolando kafetegian egindako sarraskiaren ondorengo nahasketa eta aztoramenaz. Oraindik sinesten zen etsaiaren eta erakundearen biolentzian bazegoela alde etiko bat, eta herriak ondo bereizten zuela. “Estatua indartsuagoa zen militarki, ez ordea etikoki”. Hori zen abiapuntua.
Angel Berazadi enpresari jeltzalearen bahiketa eta ondorengo hilketak ere harridura sortu zuen, baina gutxiago. Apurka-apurka, kontzienteki edo dinamikak nahi baino harago eramanez aldaketak ematen ari ziren ETAren baitan.
Hala ere, Komando Autonomoak Casas PSOEko senataria hil zutenean, Herri Batasunak desmarkatu ez ezik gaitzetsi egin zuen ekintza hori. Azkeneko aldia, ziklo armatua bukatzeko erabakia hartu arte, ezker abertzaleak ekintza armatu bat gaitzesten zuela.
ETAren jarduera armatua geroz eta militaristagoa bihurtu zen, estrategia politikoaren kalterako. Geroz eta politikoki ahulago orduan eta bortitzago! Bihotzak irabazi eta elkartasuna erakartzearen ordez, bazirudien jenderen nazka eta asperdura bereganatzea zuela helburu, horrek gizartean negoziazioaren aldeko giroa sortuko zuelakoan
ETAren jarduera armatua geroz eta militaristagoa bihurtu zen, estrategia politikoaren kalterako. Geroz eta politikoki ahulago orduan eta bortitzago! Bihotzak irabazi eta elkartasuna erakartzearen ordez, bazirudien jenderen nazka eta asperdura bereganatzea zuela helburu, horrek gizartean negoziazioaren aldeko giroa sortuko zuelakoan.
Hasieran salbuespen zena ia lege egin zen. Ekintza doilor harekiko gaitzespena ez zitekeen desegokitasun politikora mugatu, zilegitasuna ere jarri behar zen auzitan. Hipercor-ekoa mugarritzat jo genuen, eta Miguel Angel Blancorena eta antzekoenak ETAk amildegiko bidea hartzen ari zenaren baieztapena. Eta okerrena, deriba onartezin harekin Ezker Abertzaleari ere izugarrizko kalte egiten ziola geroz eta argiagoa zen guretzako. “Sufrimenduaren sozializazioa” aldarrikatu edo teorizatu zutenean, eta "bonba-auto"-en ia bereizi gabeko erabilerara jauzi eginez, gure desadostasuna erabateko eta totala zen. Ahaztu gabe gatazkaren iraupenak nekea eta bukatzeko gogoa indartu zuela.
Bilakaera horren aurrean, ezker muturrean, denok ez ginen isilik egon. Ez horixe! Ez zen izan gauza gozoa. Izan ere, nola bereiztu ETAren jardueratik, beste askoz ez bezala (EPK, EE) estatua eta sistemaren esparruan harrapaturik izan gabe. Hor zegoen gakoa. Eta hor dago gakoa, ETAren ondorengo garaiotan.
Berandu, baina zorionez, hori dena bukatu da. ETAk bere kabuz (hori oso garrantzitsua eta azpimarratzekoa da) bere ibilbideari amaiera eman dio eta frankistar oinordekoak edo gerra zikinak bultzatu zutenek ez bezala, eragindako kaltei buruzko autokritika egin; nahikoa edo eskasa hori eztabaidagarria da baina ez da idatzi honen hizpidea.
Nola egin aurrera asmatu beharko da, baina zaila iruditzen zait urte luze horietan ikasitakoaz hitz egin gabe: abertzaletasunaren baitan, indarrean egon diren bi estrategi nagusiek, (Gernikako Estatutuarenak, alde batetik, eta borroka armatuenak, bestetik) kasu bakoitzean arrazoi desberdinengatik, jakina, porrot egin dute. Garaia da bide berri bati hasiera emateko, "aterabidea" izango dena, Kataluniarenarekin “kalko eta kopia” ezin izango dena, baina, antzeko ezaugarriak izango dituena: Euskal Errepublikaren aldeko herri mugimendu indartsu eta autoeratua ardatz izango duena. Zeinak kaletik zen erakundeetatik (daudenak eta sortu beharko direnak) bultza egingo duena eta lehenago edo beranduago Estatuarekin talka egin beharko duena.
Joxe Iriarte, Bikila
Alternatibako kidea
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Greba ataritan jaso nuen zuen e-maila, posta pertsonalean. Hasieran, beste askok bezala, grebaren aurrean ze aukera ditugun jakinarazteko zela pentsatu nuen. Baina ez, grebaren aurkako mugimendu politiko eta komunikatiboa zen jasotako e-maila.
Aitortuko dizuet ahozabalik utzi... [+]
Urtarrilaren 16an, Madrilgo administrazioko Trantsizio Energetikorako Ministerioak irrikaz eta kezkaz itxaroten genuen “Itsaraz” proiektuaren gaineko ingurumen-inpaktu adierazpena argitaratu zuen. Ebazpenak makroproiektu honen aurkako erabaki irmoa bezain argia... [+]
Asteburu honetan 'estetikoa' hitzaren inguruan pentsatzen aritu naiz, lagun batek esandako esaldi baten harira: “Lan hau estetikoa da”. Estetikoa hitzaren etimologia aztertu dut, badirudi jatorrian zentzumenen bidez hautematea zela bere esanahia, eta gerora... [+]
Azken urteotan, industria politikaren kontzeptua hainbat mailatan indarrez berragertu da. Neoliberalismoaren mailua izandako erakundeak, Nazioarteko Diru Funtsak, gaur egun zera azpimarratzen du: merkatuek baliabideak modu eraginkorrean esleitzeko eta arazo horiek konpontzeko... [+]
Aurreko egunean, Bilbon, lagun batekin elkartu nintzen Bira tabernan. Tar-tarrean ari ginen oso gustura eta esan nion: “Noski, Giputxia zarenez, kar-kar-kar”. Eta berak nabarmendu zuen ez zela gipuzkoarra. Nik ongi ulertu gabe, jarraitu nuen esaten, “A! ez?... [+]
Zalantza asko izan ditut, meloia ireki ala ez. Ausartuko naiz, zer demontre! Aspaldian buruan dudan gogoeta jarri nahi dut mahai gainean: ez da justua erditu den emakumearen eta beste gurasoaren baimen-iraupena bera izatea. Hobeto esanda, baimen-denbora bera izanda ere, ez... [+]
Mundu mailako erasoaldi inperialista betean gaude, mendebaldeko burgesiak gidatuta. Ofentsiba inperialistak hartu duen forma gerrarena da, aldaera guztiekin: gerra ekonomikoa, gerra kognitibo eta kulturala, lawfarea; eta, noski, gerra militarra. Mendebaldeko inperialismoak... [+]
Beste detektibe triste baten telesail bat ikusi berri dut. Eskoziako irla urrun batean gertatzen dira trama guztiak. Badakizue nola funtzionatzen duten fikzio horiek: hildako asko, jende arrunta baina ez hainbeste, eta paisaia berde iluna. Oraingo honetan duela urte pila bat... [+]
Egiari zor, ez dakit zergatik ari naizen hau idazten. Gaur egungo giro liskartsuan ez dira modu honetako iritziak ondo hartzen. Beharbada, ARGIAk ez du hau argitaratuko, ez baitator bat orain arte argitaratu dituzten iritziekin (baina, azkenean argitaratzea erabaki badute,... [+]
Urtarrilaren 15ean Zedarriak izeneko lobby tekno-enpresarialak bere 6. txostena aurkeztu zuen, Euskadi eta Europar Batasuna, oparotasunaren eta lehiakortasunaren patu partekatua izenekoa. Finantzen mundutik ateratako aditu gorbatadunez osatutako Think Tank neoliberal horrek... [+]
Tipi-tapa mugitzen ditugu euskaltzaleok gure oinak Korrikaren lekukoaren atzetik, gure hizkuntzaren alde, desio dugun Euskal Herri euskalduna helburu, herri euskaldun gisa biziraun nahi dugula aldarrikatzeko.
Tipi-tapa ematen ditu lehen urratsak Afrikako, Hego Amerikako edo... [+]
Eta beste urte batez, sindikatuek prefabrikatutako grebak antolatu dizkigute. Eta guk, indibidualki, erabakia hartuko dugu grebarekin bat egin ala ez, ikastetxean inongo asanbladaren beharrik gabe.
Niri irakatsi zidaten greba eredua jada ez dago modan, antza. Nire... [+]
Bizitzak dena inguratzen du, mugatua eta hauskorra da. Bizitza onak bizitzeko, gorputzak zer egin badakiela iruditzen zait, buruak ordea, nahiz eta jakin (ondo informatuta dagoenean), askotan gorputza nahita isiltzen duela ikusten dut. Isiltze horretan burua beste buru... [+]
Eroso gaude ingurunea gure egoera fisiko/emozionalera egokitzen denean. Besteak ni kontuan hartu nauenean, izan gizaki bat, objektu bat, espazio bat. Erosotasunaren klabea produktu eta espazio diseinuan beharrizan handi gisa sartu da, erosotzat jotzen dena erosgarria delako... [+]