Estatuaren edo eskuin muturreko taldeen lehen hamabi biktima onartu ditu Nafarroako Gobernuak
Eskuin muturreko taldeek eta funtzionario publikoek eragindako motibazio politikoko ekintzen biktimen lehen hamabi aitorpenak egin ditu Nafarroako Gobernuak. Beste hirurogei espediente aztertzen ari da.
Ana Ollo kontseilariak gidatzen duen Nafarroako Gobernuko Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuak eman du erabakiaren berri, eta oraindik izenik jakinarazi ez bada ere, Mikel Zabalza eta Mikel Arregi horien artean daudela azaleratu da.
Mikel Zabalza orbaizetarra 1985ean atxilotu zuen Guardia Zibilak Donostian eta handik 20 egunera Bidasoan agertu zen hilik. Egindako ikerketa ez-ofizial guztien arabera, Zabalza Guardia Zibilak hil zuen Intxaurrondoko kuartelean torturatzen zuen bitartean, eta gero bere gorpua Bidasoa ibaira jaurti zuen.
Egoera bitxia da orain, bertsio ofizialak oraindik esaten baitu ETAren zulo baten bila zihoazela ihes egin zuela Zabalzak eta egunetara Bidasoan aurkitu zutela hilda. Foru gobernuaren aitortza bideratu duen Errekonozimendu eta Erreparazio Batzordeak, aldiz, atzera bota du bertsio hori eta ontzat ematen du Zabalza Polizia egoitzetan hil zutela. Aurrerantzean, beraz, bi bertsio ofizial daude, Espainiako Gobernua eta Guardia Zibilarena, eta Nafarroako Gobernuarena.
Ezagutu den beste aitortza Mikel Arregirena da, 1979an Lakuntzan hil zuen Guardia Zibilak kontrol batean tirokatuta. HBko zinegotzia zen Lakuntzako Udalean. ARGIAko elkarrizketa honetan bere arreba Txarok 40 urte ondoren egun haiek nola bizi zituzten gogoratu zuen duela hiru urte.
1969tik 1994ra arteko biktimak
Aitortza jasotako beste biktimen artean daude 1978ko istiluetan hildako beste lau herritar, hiru Espainiako Poliziak su-armaz hildakoak, eta laugarrena “polizia-karga batean istiluen aurkako material gehiegi edo gaizki erabiltzeagatik kalte larriak” izan ondoren. Gobernuaren prentsa oharrean esaten denez, “horiei gehitu behar zaizkie atxiloaldian indarkeria fisikoa eta psikologikoa jasan zuten beste lau pertsona eta eskuin muturreko taldeek aldarrikatutako atentatuetan zauritu ziren beste bi pertsona”.
Genero-ikuspegitik, hamabi biktimetatik bi emakumeak dira. Kronologikoki, hamabi kasu horiek 1969tik 1994ra bitartekoak dira eta, horietako bat izan ezik, Nafarroan gertatu ziren. Lehen fase honetan lau kasu baztertu egin ditu Errekonozimendu eta Erreparazio Batzordeak.
Horrela dago osatuta azterketa bideratu duen batzorde hori: Memoriaren eta Bizikidetzaren zuzendariak, Memoriaren Nafarroako Institutuko zuzendariak, bi auzitegi-peritu eta biktimen arloan esperientzia duen psikologo bat, Nafarroako Auzitegi Medikuntzako Institutuak izendatutakoak; eta esparru akademiko eta sozialeko lau aditu, Nafarroako Parlamentuak proposatuta.
Aitortzara iristeko zailtasunak
Oraingo aitortza hau motibazio politikoko biktimen auzia bideratzen duen 16/2019ko Foru Legean oinarrituta dago, baina horren bidea ez da erraza izan. Lege horren aitzindaria 2015eko foru legea izan zen, baina Espainiako Auzitegi Konstituzionalak konstituzioaren aurkakotzat jo zuen; auzitegiaren ustez, ikerketa bideratu behar zuen batzordeari justiziaren ikertzeko eta ebazteko ahalmena ematen zion legeak, hori bakarrik justizia erakundeek egin dezaketenean.
Nafarroak Gobernuak dagoeneko milioi bat euro esleituta ditu aitortutako biktimei erreparazio gisa emateko. Horrez gain, ikusi beharko aitortza horiek mugimendurik ekartzen duten Espainiako Gobernuaren aldetik, biktima horietako batzuk bere funtzionarioek eragindakoak izan baitziren, eta eskuin-muturreko taldeak ere izaera parapoliziala zutelako.
Espainiako eta Frantziako Estatuak “nazio askapen mugimendua ito” nahi dutela ohartarazi du Sortuk, eta Santi Brouard eta Josu Muguruza HBko militanteen erailketak estatu biek egiten duten “gerra zikinaren parte direla” adierazi du.
Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen... [+]
Ostiralean egingo dute ekitaldia 12:00etan, Donibane auzoko Martin Azpilikueta kalean. Erail zutenetik Angel Gogoan plataformak behin baino gehiagotan jarri ditu oroigarriak, baina behin eta berriz eraso eta erretiratu izan dituzte. Gobernu taldearen proposamena da oraingoan eta... [+]
Ekitaldian 1969ko gertaera tragikoak gogoratzeaz gain, memoria historikoaren defendatzaileak ere omenduko dituzte.
Memoria osoa ekimenak salatu du biolentziaren biktima izan direnen arteko desberdintasunak bultzatzen ari direla hainbat instituzio, eta norabide hori zuzentzeko deia egin du. Ekimenak estatuen biolentziaren hamabost biktima elkarte biltzen ditu. Urriaren 12an Guardia Zibilak... [+]
Xabier Kalparsoro eta Gurutze Iantzi Espainiako polizien eta guardia zibilen eskuetan hil zituztela 31 urte igaro direnean, Egiari Zor fundazioak ekitaldia egin du Urnietan. Eusko Jaurlaritzari eskatu dio berriz ere ireki dezala epe bat estatuaren biktimak aitortzeko eskaerak... [+]
2008an Fernando Grande Marlaska epailearen aginduz atxilotu zutenean Ibai Azkonak pairatu zituen torturak aitortu ditu Nafarroako Gobernuak. Euskalerria Irratian, pauso honek suposatzen duena azaldu du Azkonak.
Foru Gobernuak aitortu du motibazio politikoko biktimak direla hirurak. Hiru aitortza berri horiekin dagoeneko 36 pertsonari estuaren biktima izatea ofizialki aitortu die gobernuak.
1991n zauritu zuen larri ke pote batekin Espainiako Poliziak Iruñean eta 31 urte ondoren lortu du instituzio publiko baten aitortza biktima gisa. Espainiako Gobernuak ere kalte-ordaina ordaindu behar izan zion, baina ez da kasuagatik poliziarik zigortu.
Jose Miguel Etxeberria Naparra 1980ko ekainaren 11n ikusi zuten azken aldiz Ziburun eta bere heriotzaren nondik norakoak ez dira argitu gaur arte. Lizartzako Igarolabekoa baserrian egin diote oroimen ekitaldia eta desagerpena argitzea eskatu du familiak aurten ere.
Motibazio politikoko lehen hamabi biktimarentzat aitortza eta erreparazio ekitaldia egin da maiatzaren 30ean Iruñeko Baluarte aretoan. Ekitaldia urtero egiteko asmoa agertu du Gobernuak.
Biktimen familiei barkamena eskatu diete ere azken 50 urte hauetan "behar besteko" babesa ez emateagatik. Poeta biktima gisa aitortu duten bezala, Moriko ere hala izatea eskatu du udalak, eta "epe laburrean".
Maiatzaren 30ean eginen dute Estatuaren eta eskuin muturraren indarkeriaren biktimen aitortza ekitaldia, Baluarten. Biktima zehatzei egiten zaien molde honetako lehen ekitaldi publikoa izanen da, eta 2019ko legearen babespean gauzatuko da.
Asteazken honetan prozesu horren berri eman du Martin Zabalza motibazio politikoko Biktimen Aitortzarako eta Erreparaziorako Batzordeko lehendakariak. Ostegunean, Egiari Zor Fundazioak eta Nafarroako Torturatuen elkarteak pauso garrantzitsua dela adierazi dute Iruñean... [+]