Estatuaren biolentziaren beste 93 biktima aitortu ditu EAEko Balorazio Batzordeak
Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen lana eta oraindik milaka biktima ofizialki aitortu gabe daudela gogorarazi du.
Eusko Legebiltzarreko Justizia Batzordearen aurrean aurkeztu zuten lana Juana Balmasedak eta Jon Mirena Landak. Balorazio Batzordea Eusko Legebiltzarreko 12/2016 legeak aipatzen dituen biktimen aitortzaz arduratzen da, eta 2020tik, lau txostenetan, 238 biktima aitortu ditu, guztiak indar parapolizialek edo Espainiako Estatuko segurtasun indarrek eragindako biktimak. Oraingo 93 biktimetatik 73 gizonezkoak dira eta 20 emakumezkoak.
Aitortutako biktimen tipologia desberdina da, batzuk torturatuak dira, besteak Guardia Zibilak edo Espainiako Poliziak hildakoak, eta beste batzuk GALek, Batallón Vasco-Españolek (BVE) edo beste talde parapolizialen batek hil edo zauritutakoak.
Izenik ez zuten aipatu batzordean, baina emandako datuengatik ezagunak dira horietako hainbat biktimen kasuak. Adibidez, horien artean dira torturaren ondorioz hil ziren Gurutze Iantzi eta José María Quesada; lehena 1993an Guardia Zibilaren Madrilgo Tres Cantos kuartelean hil zuten, eta bigarrena 1968an polizia-etxeko tratu txarren ostean jasandako ondorio larriengatik hildakoa.
Bernardo Bidaola Atxega da aitortutako beste biktimetako bat. Bere gorpua, Saratik gertu, baso-eremu batean agertu zen, Guardia Zibilak Etxalarko inguru batean zauritu ondoren. Carlos Saldise Kortarena, aldiz, 1980an BVEk Lezoko bere etxebizitzaren atean tiroz hil zuen. Denera zortzi hildako aitortu ditu batzordeak oraingo aurkezpenean.
Egiari Zor-ek ostegun honetan egindako agerraldian esan duenez, 11 biktima larriki zauritutakoak dira, hala nola, Errenterian 1980an bere ibilgailuaren azpian BVEk jarritako lehergailu batek eztanda egitean zaurituak izan ziren senar emazteak. 1985ean GALek balaz zauritutako Josu Amantes Arnaizen kasua ere aitortu da. Eta 1983. urtean bahiketa saiakera eta lesio larriak pairatu zituen Jose Maria Larretxea Goñiren kasua ere bai. Bahiketa kasu hau Barrionuevo ministro ohiak agindu zuen, El País egunkariari emandako elkarrizketa batean aitortu zuen bezala.
Poliziek jaurtitako ke-poteek edo gomazko pilotek eragindako biktimak ere badira. Peio Mindegiaren kasua esaterako, 1979an bere aurpegiaren kontra distantzia laburrean jaurtitako ke-pote batek itsu utzi zuen. Eta 74 tortura kasu ere aipatzen dira, hala nola Estibaliz Olabarrieta eta Kepa Solana, Ertzaintzak torturatuak; Josu Eguzkitza, Enkar Blanco, Dione Ugalde eta Pilar de la Torre, Guardia Zibilak torturatuak; edo Xabier Onaindia, Sabino Zarandona eta Pedro Ginea, Espainiako Poliziak torturatuak.
Ikerketarekin jarraitzeko zailtasunak
Balmasedak eta Mirena Landak aipatu zuten baliabide faltagatik zailtasunak dituztela ikerketarekin aurrera jarraitzeko, eta batez ere auzi-medikurik ez dutelako. Horregatik, hainbat biktimak bi urte daramatza euren espedientea ebatzi gabe, “eta horrek haien mina areagotzea dakar”. Horrez gain, artxibategietan txostenak lortzeko dituzten zailtasunak ere aipatu dituzte, hala nola Galiziako Ferrolgo artxibategi militarrean edota hainbat auzitegietako artxibategietan. Horregatik, Eusko Legebiltzarrari arazo horiek bideratzeko esku-hartzea eskatu diote.
Egiari Zorrek ontzat jo du Balorazio Batzordearen aitortza andana berria: “Txalotu behar ditugu aitortza ofizial berri hauek, inpunitate osoz erail, zauritu eta torturatu zituzten pertsonentzat justizia-ekintza baitira. Berrezarpen moraleko ekintza bat da, gertatutakoaren egia ezartzen duena, eta haien aurkako krimenak justifikatu eta legitimatu zituzten kontakizun faltsuak” atzean uzten dituena”.
461 aitortza Hego Euskal Herrian
Egiari Zorrek emandako datuen arabera, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, 427 pertsonari aitortu zaizkio ofizialki giza eskubideen urraketak. Nafarroan beste 34 kasu gehiago aitortu dira, beraz, Hego Euskal Herrian orain arte 461 biktimari egin zaie aitortza ofiziala.
Asteazkenean batzordeak Eusko Legebiltzarrean adierazi zuenez, 64 kasu ez dira onartu eskaerak epez kanpo aurkeztu direlako. Horren aurrean, Egiari Zorrek aipatu du “oraindik milaka aitortza egin gabe” daudela, eta eskatu dio Eusko Jaurlaritzari epeak berriz ireki ditzala: “Urte gehiegi daramatzagu zain, eta merezi dugu legez aitortuak izateko dugun eskubidea gauzatu ahal izatea”.
Ostiralean egingo dute ekitaldia 12:00etan, Donibane auzoko Martin Azpilikueta kalean. Erail zutenetik Angel Gogoan plataformak behin baino gehiagotan jarri ditu oroigarriak, baina behin eta berriz eraso eta erretiratu izan dituzte. Gobernu taldearen proposamena da oraingoan eta... [+]
Ekitaldian 1969ko gertaera tragikoak gogoratzeaz gain, memoria historikoaren defendatzaileak ere omenduko dituzte.
Memoria osoa ekimenak salatu du biolentziaren biktima izan direnen arteko desberdintasunak bultzatzen ari direla hainbat instituzio, eta norabide hori zuzentzeko deia egin du. Ekimenak estatuen biolentziaren hamabost biktima elkarte biltzen ditu. Urriaren 12an Guardia Zibilak... [+]
Xabier Kalparsoro eta Gurutze Iantzi Espainiako polizien eta guardia zibilen eskuetan hil zituztela 31 urte igaro direnean, Egiari Zor fundazioak ekitaldia egin du Urnietan. Eusko Jaurlaritzari eskatu dio berriz ere ireki dezala epe bat estatuaren biktimak aitortzeko eskaerak... [+]
2008an Fernando Grande Marlaska epailearen aginduz atxilotu zutenean Ibai Azkonak pairatu zituen torturak aitortu ditu Nafarroako Gobernuak. Euskalerria Irratian, pauso honek suposatzen duena azaldu du Azkonak.
Foru Gobernuak aitortu du motibazio politikoko biktimak direla hirurak. Hiru aitortza berri horiekin dagoeneko 36 pertsonari estuaren biktima izatea ofizialki aitortu die gobernuak.
1991n zauritu zuen larri ke pote batekin Espainiako Poliziak Iruñean eta 31 urte ondoren lortu du instituzio publiko baten aitortza biktima gisa. Espainiako Gobernuak ere kalte-ordaina ordaindu behar izan zion, baina ez da kasuagatik poliziarik zigortu.
Jose Miguel Etxeberria Naparra 1980ko ekainaren 11n ikusi zuten azken aldiz Ziburun eta bere heriotzaren nondik norakoak ez dira argitu gaur arte. Lizartzako Igarolabekoa baserrian egin diote oroimen ekitaldia eta desagerpena argitzea eskatu du familiak aurten ere.
Motibazio politikoko lehen hamabi biktimarentzat aitortza eta erreparazio ekitaldia egin da maiatzaren 30ean Iruñeko Baluarte aretoan. Ekitaldia urtero egiteko asmoa agertu du Gobernuak.
Biktimen familiei barkamena eskatu diete ere azken 50 urte hauetan "behar besteko" babesa ez emateagatik. Poeta biktima gisa aitortu duten bezala, Moriko ere hala izatea eskatu du udalak, eta "epe laburrean".
Maiatzaren 30ean eginen dute Estatuaren eta eskuin muturraren indarkeriaren biktimen aitortza ekitaldia, Baluarten. Biktima zehatzei egiten zaien molde honetako lehen ekitaldi publikoa izanen da, eta 2019ko legearen babespean gauzatuko da.
Eskuin muturreko taldeek eta funtzionario publikoek eragindako motibazio politikoko ekintzen biktimen lehen hamabi aitorpenak egin ditu Nafarroako Gobernuak. Beste hirurogei espediente aztertzen ari da.
Asteazken honetan prozesu horren berri eman du Martin Zabalza motibazio politikoko Biktimen Aitortzarako eta Erreparaziorako Batzordeko lehendakariak. Ostegunean, Egiari Zor Fundazioak eta Nafarroako Torturatuen elkarteak pauso garrantzitsua dela adierazi dute Iruñean... [+]
Sanfermines-78: gogoan! elkarteak, German Rodriguezen ahaideek, 1978ko sanferminetako gertaeretan larriki zauritutako pertsonak eta Iruñeko Peñen Federazioak 2019ko urtarrilean kereila bat paratu zuten 1978ko sanferminetan, Iruñean, jazotako poliziaren... [+]
Datorren igandean, urriaren 15ean, beteko dira 40 urte GALek Joxean Lasa eta Joxi Zabala Baionan bahitu zituela. Guardia zibilek torturatu eta hil ondoren, oraindik ez dituzte terrorismoaren biktimatzat hartu.