Eskubide digitalak? Bai, eskerrik asko
Teknopolitika hor dago, ikusezin, zelatari, ingurune digitalaren atzelari garaiezina. COVID-19 aroan, etengabekoa da; bere eragina, bere hatsa, gure kolkoetan. Izan ere, Amazonen bidez erosten dugun bakoitzean; tokian tokiko hornitzaile/saltzaile bat kate-baliotik kentzen dugu, data-opolies-en kaxa-beltzetan hezurmamitzen den algoritmo ahalguztidunari leku hegemonikoa eskainiz, konturatu gabe, inkontzienteki.
Hiperkonektu eta birializatua bilakatu zaigun post-COVID-19 gizarteak, adimen artifizialaren eskuetan, kateatu eta kondenatu egin gaitu. Ba al da alternatibarik? Derrigor, eta are gehiago, Europar Komisioak atzo argitaratu berri duen Data Governance Act arautegi berriak datuen partekatze altruista duenean jomugan. Agian hiritartasun molde digital, pandemiko eta algoritmiko berri honi tamaina hartzen diogun bitartean, alternatibak bilatu beharko genituzke, modu estrategiko batean, berandu baino lehen. Ez dago digitalki autoeratzen ez den gizarte eta ekonomia baino arrakala injustuagorik. Autoeraketa, bestalde, ezin da batzuen kontua izan soilik. Datuak eta algoritmiak urratzen dute gure egunerokotasuna, etengabeko konektibitate honen eremuan.
"Eskubideak aldarrikatzea ondo dago, baina alternatiba posible eta bideragarriekin batera badatoz bakarrik izango dute eragina"
Nola eragiten dio jadanik egun adimen artifizialak gure hiriei? Nola berreskuratu ditzakegu hiritarrok eta gure hiriek teknologia, azpiegitura eta zerbitzu digitalen eskaintza, datuak eta algoritmoak modu demokratiko batean erabiliz?
Tartean, eskubide digitalak zerrendatu eta aldarrikatzeari ekin diezaiokegu, nazioarteko eta Europako beste hiri eta lurralde askorekin batera, lehenengo urrats gisa, adibidez. Honatx abiapuntua:
(i) Interneten ahantzia izateko eskubidea; (ii) deskonektatua/desentxufatuta egoteko eskubidea; (iii) ondasun digitalaren jabe izateko eskubidea; (iv) norberaren integritate pertsonala teknologiarengandik babestua izateko eskubidea; (v) online adierazpen askatasunerako eskubidea; (vi) nortasun digitalaren jabegoa izateko eskubidea; (vii) algoritmoen erabilera garden eta zuhurra eskatzeko eskubidea; (viii) erabakitze-prozesu adituetan azken giza-eskumena izateko eskubidea; (ix) ekonomia digitalean aukera berdintasun eskubidea; (x) komertzio elektronikoan kontsumitzaile eskubideak; (xi) Interneten jabetza intelektuala edukitzeko eskubidea; (xii) Interneterako sarbide unibertsalerako eskubidea; (xiii) trebakuntza digitalerako eskubidea; (xiv) Interneten inpartzialtasunerako eskubidea; (xv) Internet segurua izateko eskubidea; (xvi) pribatutasun, datuen babes, eta segurtasunerako eskubidea; (xvii) Interneten demokrazia parte hartzailea, aniztasuna, eta inklusibitatea bermatzeko eskubidea; eta (xviii) zerbitzu digital ireki eta etikorako estandarrak izateko eskubidea.
Eskubideen atzetik, alternatibak beharko lukete etorri. Eskubideak aldarrikatzea ondo dago, baina alternatiba posible eta bideragarriekin batera badatoz bakarrik izango dute eragina. Araudiak, manifestoak, gutunekin batera, alternatiba eratzean dago erronka. Zeren eta, noren zain gaude?
Eskubide digitalak? Bai, eskerrik asko.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Getxoko Epaitegiak Europa ikastetxeko 4 urteko haurren kasua artxibatu izanaren berri izan dugu aste honetan. Horrek zera galdetzera garamatza: instantzia judizialak, polizialak… prest al daude haurren eskaerei erantzuteko? Benetan babesten al dira gure adingabeak... [+]
Gure lurraldeetan eta bizitzetan sortzen diren behar, desio eta ekimenen inguruan gero eta gehiago entzuten dugu harreman eta proiektu publiko-komunitarioak landu beharraz, eta pozgarria da benetan, merkaturik gabeko gizarte antolaketarako ezinbesteko eredua baita. Baina... [+]
Elkarrizketa berritu dugu fakultateko idazkaritzan, auskalogarrenez: urruti daude, euren matrikula egiteko, ikasleak bakarrik etortzen ziren garaiak. Aspaldixko aldatu zen joera, eta gurasoek –nabarmenago amek– gero eta paper aktiboagoa hartzen dute seme-alaben... [+]
Silogismo baten argumentuak hiru proposizio ditu, eta horietatik azkena nahitaez ondorioztatzen da beste bietatik. Logika deduktibo horrekin aztertu daiteke, nire aburuz, Nafarroan gertatzen ari den Aroztegiako gatazka sozioekologiko luze eta traumatikoa.
Tesia: Baztango... [+]
Berriki landu ditut klasean Etxahun Barkoxeren kobla eder eta hunkigarriak. Gaizo gizona! “Edertasunez praube” sortu zelako hasi zitzaizkion etxeko nahigabeak, baina hamazazpi urtetan zen pulunpaka sartu zorigaitzaren itsasoan, maite zuen Marie Rospide doterik gabeko... [+]
Azken egunak garrantzi handikoak izan dira Bartzelonan, etxebizitzaren aldeko mugimenduarentzat eta espekulatzaileen aurkako borrokarentzat. Urtarrilaren 28an, polizia-armada batek Raval auzoko Massana Zaharrari [zentro sozial okupatua] eraso egin zion goizaldean, aurrez abisatu... [+]
Zer jakin behar dut? Norekin erlazionatu behar dut? Non bizi behar dut? Ardura horiekin gabiltza gizakiok gure gizarteen baitan bizitza on baten ideia bizitzeko bidean. Ondo erantzuten ez badakigu, bazterretan geratuko garen beldurrez.
Joan den astean, kanpoan geratzearen... [+]
Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]
Ni ez dut nahi nire alaba ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Nik ez dut nahi nire alabaren eskolako haur ijitoak ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Ijito izatea ez delako mozorro bat. Ijito izatea ez delako urtean behin egiten den festa bat, arropa exotikoekin eta aurpegia ikatzez... [+]
Bidea pausoka egiten da, eta hasiak egina dirudiela ikasi nuen aspaldi xamar. Baina jendeak esaldi hori edukiz betetzen ere ikasi nahi du. Bakarrik ezer gutxi lor genezake, hasi orduko etsi, akaso. Sekulako jendetza biltzeak ere antolaketa zaildu eta ikusi beharrekoa gandutu... [+]
Ez zuen egoki jokatu, neurriak hartu behar ziren, bestela, ez dugu ikasten. Itxuraz, ez zen ohartzen egindakoaren inpaktuaz, normal jarraitzen zuen, batzuetan, ingurukoek baino itxura zoriontsuagoz. Gainera, altuegi hitz egiten du, hori ez zaio inori gustatzen. Darabiltzan... [+]
Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]
Erretiratu berri den lankide-ohi baten omenez, Historiako irakaslea. Bejondeizula!
Hezkuntza-legeek azpimarratzen dute zein garrantzitsua den ikasleengan pentsamendu kritikoa sustatzea. Baina irakasle-klaustroak, garai batean ideien eztabaidarako eta proposamenak... [+]
Mendebaldeko herrialdeetako demokrazia liberalak demokrazia minimalista baten itxura gero eta handiagoa du. Definizioaren muina litzateke hauteskunde bidezko gobernu aldaketak errespetatzen direla. Horren aldaera autoritarioari Levitsky eta Way politologoek autoritarismo... [+]