Eskubide digitalak? Bai, eskerrik asko
Teknopolitika hor dago, ikusezin, zelatari, ingurune digitalaren atzelari garaiezina. COVID-19 aroan, etengabekoa da; bere eragina, bere hatsa, gure kolkoetan. Izan ere, Amazonen bidez erosten dugun bakoitzean; tokian tokiko hornitzaile/saltzaile bat kate-baliotik kentzen dugu, data-opolies-en kaxa-beltzetan hezurmamitzen den algoritmo ahalguztidunari leku hegemonikoa eskainiz, konturatu gabe, inkontzienteki.
Hiperkonektu eta birializatua bilakatu zaigun post-COVID-19 gizarteak, adimen artifizialaren eskuetan, kateatu eta kondenatu egin gaitu. Ba al da alternatibarik? Derrigor, eta are gehiago, Europar Komisioak atzo argitaratu berri duen Data Governance Act arautegi berriak datuen partekatze altruista duenean jomugan. Agian hiritartasun molde digital, pandemiko eta algoritmiko berri honi tamaina hartzen diogun bitartean, alternatibak bilatu beharko genituzke, modu estrategiko batean, berandu baino lehen. Ez dago digitalki autoeratzen ez den gizarte eta ekonomia baino arrakala injustuagorik. Autoeraketa, bestalde, ezin da batzuen kontua izan soilik. Datuak eta algoritmiak urratzen dute gure egunerokotasuna, etengabeko konektibitate honen eremuan.
"Eskubideak aldarrikatzea ondo dago, baina alternatiba posible eta bideragarriekin batera badatoz bakarrik izango dute eragina"
Nola eragiten dio jadanik egun adimen artifizialak gure hiriei? Nola berreskuratu ditzakegu hiritarrok eta gure hiriek teknologia, azpiegitura eta zerbitzu digitalen eskaintza, datuak eta algoritmoak modu demokratiko batean erabiliz?
Tartean, eskubide digitalak zerrendatu eta aldarrikatzeari ekin diezaiokegu, nazioarteko eta Europako beste hiri eta lurralde askorekin batera, lehenengo urrats gisa, adibidez. Honatx abiapuntua:
(i) Interneten ahantzia izateko eskubidea; (ii) deskonektatua/desentxufatuta egoteko eskubidea; (iii) ondasun digitalaren jabe izateko eskubidea; (iv) norberaren integritate pertsonala teknologiarengandik babestua izateko eskubidea; (v) online adierazpen askatasunerako eskubidea; (vi) nortasun digitalaren jabegoa izateko eskubidea; (vii) algoritmoen erabilera garden eta zuhurra eskatzeko eskubidea; (viii) erabakitze-prozesu adituetan azken giza-eskumena izateko eskubidea; (ix) ekonomia digitalean aukera berdintasun eskubidea; (x) komertzio elektronikoan kontsumitzaile eskubideak; (xi) Interneten jabetza intelektuala edukitzeko eskubidea; (xii) Interneterako sarbide unibertsalerako eskubidea; (xiii) trebakuntza digitalerako eskubidea; (xiv) Interneten inpartzialtasunerako eskubidea; (xv) Internet segurua izateko eskubidea; (xvi) pribatutasun, datuen babes, eta segurtasunerako eskubidea; (xvii) Interneten demokrazia parte hartzailea, aniztasuna, eta inklusibitatea bermatzeko eskubidea; eta (xviii) zerbitzu digital ireki eta etikorako estandarrak izateko eskubidea.
Eskubideen atzetik, alternatibak beharko lukete etorri. Eskubideak aldarrikatzea ondo dago, baina alternatiba posible eta bideragarriekin batera badatoz bakarrik izango dute eragina. Araudiak, manifestoak, gutunekin batera, alternatiba eratzean dago erronka. Zeren eta, noren zain gaude?
Eskubide digitalak? Bai, eskerrik asko.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]
Israelen ofentsiba inperialista beste fase batean sartu da: bonbardaketak Yemen, Libano eta Sirian; Iranen kontrako erasoak; Libanoren inbasioaren saiakera… Sionistek aspaldiko helburu bat lortu dute: Palestinatik haratago joatea, eta erasoaldia eskualde mailako gerra... [+]
Leku izen bakarra aski da, azken denbora hauetan gertatu den emakumeen aurkako biolentzia kasurik larriena aipatzen hasteko: Probentzako herri horretan, senar batek emaztea kimikoki menderatu eta beste gizon batzuen –ehun bat omen dira– sexu-meneko utzi du hamar... [+]
Txikitan, mila eta bat jolas genituen egunerokotasunean jolasteko. Batzuk korrika jolasten genituen, beste batzuk baloiarekin, panpinekin, gomarekin edota hitzekin. Bada hitzekin jolasten genuen jolas bat, konturatu naizena bizitza guztirako izango dela. Ez gara ohartzen jolas... [+]
–Bai, zera, hori muntaia izango da… edo norbaitek egindako txistea… edo testuingurutik ateratako zeozer...
–Ezetz ba, maitti, hementxe dago bideoa, entzun egizu elkarrizketa.
–Oxtia, bai! –begiak bueltaka begi-zuloetan.
J-k ezin... [+]
BRICS+ taldean gorabidean dauden ekonomia produktiboek edota lehengaien hornitzaileek parte hartzen dute. Horiek munduko gobernantza justuagoa eraiki nahi dute eta horrek talka egiten du nazioarteko fluxu ekonomikoak arautzen eta gobernatzen jarraitu nahi duen... [+]
Asteburu luze bat. Ingurutik bueltatxo bat eman eta pikoteoa egiteko probestu dugu. Turistak selfie-ak egiten. Turistentzako bideak, alokairuak, dendak, hotelak, aparkalekuak, menuko platerak, seinaleen kartelak munduko hizkuntza orotan. Turistak ohiko lekuak leku arrotz... [+]
Orain dela urte asko Dr. Abuse chatbota ezagutu nuen, aplikazio horrekin ohartu nintzen ere pertsonok zeinen azkar kateatu gaitezkeen holako makinetara. Animalia sozialak izanda, harremana berezkoa eta beharrezkoa dugu, eta 'harremana' izenak dioen bezala,... [+]
Gaixo nago, etxetik atera gabe egoteko moduan, medikuaren bajarekin, ingurukoen onespenarekin. Gaixo nago. Alegia, nire energia da normalean iluntzean etxeratutakoan izaten dudana, baina egun osoan. Eta gorputza tranpa bat da, beste behin ere, eta harrokeria gorrotagarriz... [+]
Wikipedia.org-en arabera, Gish gallop (Gish-en lauhazka) edo falazien metrailadorea "eztabaida teknika bat da, aurkariari ahalik eta argudio gehienekin eraso egiten diona, argumentu horien zehaztasuna edo sendotasuna kontuan hartu gabe", eta albo-ondorio gisa... [+]
Terminoaren jatorria XIX. mendearen hasieran kokatzen da. Garai hartan, liberal ingelesen asmo inperialistek errusiarrekin talka egin zuten, Errusia Asian zabaltzen ari baitzen eta Ingalaterraren kolonizazio nahiak oztopatzen. Beren interesak babesteko, Ingalaterrak errusiarren... [+]
Eremu ez profesionalari loturiko pertsona talde digitaletan, besteoi argudioak emateko adimen artifiziala baliatu duenik ikustea gertatu zait azken urte honetan. Partekaturikoa propioa bailitzan. Norberarena, baina ez jabetzaren zentzuari loturikoa, baizik eta norbere... [+]
Wallapop aplikazioaren bidez bozgorailu kaxkar batzuk saldu nituen uda aurretik. Agian produktuaren deskribapena pixka bat puztuta zegoen, egia da. Erosleak hiru izar jarri zizkidan bostetik. Argi dago, ez nuen gehiagorik merezi.
Hurrengo astean, Irundik Bilbora eraman nuen... [+]
Lagun baten aitaren hiletan egon nintzen aurrekoan. Lagunak lore-sortetatik lore bana hartzeko esan zigun bertaratutakoei, nahi izanez gero. Loreei ezin diet ezetzik esan, askoz gutxiago arrosei, batez ere gorriei. Hala, arrosa gorri eder bat hartu nuen.
Arrosa eskuan,... [+]