Bizi Baratzea proiektua egiten duten kide kopura handitzea eta hauek sortzen dituzten edukiak modu eraginkorragoan zabaltzea izan dira 2023an emandako jauziak. Berritasun horiek aurkezteko, proiektuko kide diren 30 pertsona elkartu dira Hernanin: bertako alkate Xabier Lertxundi eta Ingurumen zinegotzi Mattin Aldaiaren ahotik ezagutu dute lehenik "Hernani burujabe" proiektua; eta ondoren, Bizi Baratzeari buruzko bizipenak eta gogoetak partekatu dituzte. Ezagutu nahi, 2014an piztu zen proiektu honen berritasunak?

Dagoeneko konturatuta egongo zara, ARGIA astekariko Bizi Baratzea saila hiru orrikoa dela martxo bukaeratik: bertan idazten duten kolaboratzaile sarea zabaldu dugu, bakoitzak sektore zehatz baten berri eman dezan. Hauek dira gaur egun sail horretan idazten duten 14 kolaboratzaileak eta bakoitzak lantzen dituen gaiak: Jakoba Errekondo landareez, Garazi Zabaleta elikadura burujabetza esperientziez, Garbiñe Larrea sendabelarrez, Mattin Jauregi eta Inaxio Arin erlezaintzaz, Josebe Blanco artzaintzaz, Aintzira Oñederra eta Goiuri Alberdi elikadura sistemako ikerketez, Marta Barba haziez, Iñigo Arruabarrena baso jangarriez eta permakulturaz, eta boskote hau ekofeminismoaz kolektiboki: Marta Barba, Amanda Dias, Junkal Arruti, Leticia Urretabizkaia eta Mirene Begiristain.

Egile hauek eta ARGIAko kazetariek lurrari eta elikadurari buruz idazten dituzten edukiak zabaltzeko, erraminta hauek garatu ditugu aurtengoan:

bizibaratzea.eus webgune berritua

2016tik martxan den bizibaratzea.eus webgunea berritu dugu, bi funtzio nagusi hauek hobeto betetzeko: batetik, landareei buruzko informazio praktikoa erraz aurkitzea eta bestetik, ingurumen gaiei buruzko albisteen berri izatea.

Webgunearen eskuineko aldean, erabilera praktikorako informazioa eskaintzen da. Garaiaren arabera aste horretan egiteko lanak, ilargiaren informazioa, baratzean egiteko oinarriak, baratzean hasteko zortzi urratsak, hilabete bakoitzean zer erein edo landatu eta zer jaso...

Webgunearen ezkerreko aldean ikusiko ditugu lurrari eta ingurumen gaiei buruzko artikuluak, albisteak eta bideoak. Aktualitateari jarraipena egin nahi dionak hemen du iturri eder bat.

Euskal Herriko ekimenen berri izateko leihoa ere bada webgunea: Euskal Herri osoko agenda bakarra elikatzen du, eragileek aukera dute beraien albisteak ikusgai egon daitezen, eta Garazi Zabaletak astero bere artikuluan azaltzen duen Euskal Herriko esperientzia ere webgunean dago irakurgai.

9.900 hartzaile dituen buletina

2016tik martxan den buletina ere berritu du Bizi Baratzeak (ikusi azkenekoa). Astelehenero goizeko 8:00etan iristen da eta dohainik da. Hau jaso nahi duenak aski du bizitzaratzea.eus webgunean sartzea eta goian agertzen den laukian bere helbide elektronikoa idaztea.

Dagoeneko 9.900 dira astelehenero buletin hau jasotzen dutenak. Bertan biltzen dira webgunean aste osoan zehar atera diren informazioak: aste horretako lanak, albisteak, bideoak, agendako ekitaldiak...

Egonarria web telebista saioa

Apirilean jarri genuen ikusgai Egonarria web telebista saioaren lehen atala. Saio honi ekitea erabaki genuen lurrari loturiko azpisektoreak ezagutzeko, gai horietako bakoitzean sakontzeko eta lanean ari direnei ahotsa emateko. Hamabi astez, Eli Pagola eta Mattin Jauregi gazteek aurkeztuta hamabi gai nagusi landuko dira, eta hamabi esperientzia zehatz elkarrizketatuko dituzte.

Telegrameko Bizi Baratzea kanala: egunero lan berezi bat

Sare sozialak asko elikatzen ditu Bizi Baratzea proiektuak, batez ere Facebook eta Instagram. Baina 2023ko udaberrian abiatu den Telegrameko Bizi Baratzea kanala nabarmendu dute Hernanin egindako aurkezpenean.

Egunero, goizeko 5:00etan –laborari askoren esnatzeko ordua– dosi bat jasotzen dute kanal honen jarraitzaileek. Dosi bakarra egunean, garai horretako lan berezi bat azaltzen duena laburrean, argazki eder batekin. Mezuaren bukaeran eduki landu bat gomendatzen du: ARGIA astekariko Bizi Baratzea ataleko artikulu bat, edo Egonarriako azken bideoa, edo garaiko lan guztiak ikusgai dauden Bizi Baratzearen webgunea.

Hauek izan ziren Hernanin aurkeztutako aurtengo berritasunak, baina sorrera eta bilakaera ere izan ziren aztergai:

Ezusteko liburua, landutako lurrean

Bizi Baratzea proiektua ustekabean sortu zen, izen bereko liburua argitaratu genuenean Jakoba Errekondok eta ARGIAk. Baina Bizi Baratzearen hazi hori ernetzeko lurra askoz lehenago landua zegoen: 28 urtez ari da Jakoba Errekondo ARGIAn astero artikulua ateratzen. 1995ean hasita, aste honetan Errekondok 1.280. artikulua idatzi du. ARGIAk, gainera, betidanik egin die jarraipena lurrari eta ingurumenari loturiko albisteei. Beste hainbat kazetariren artean, gai horiez idazten dute Pello Zubiriak, Jenofa Berhokoirigoinek, Urko Apaolazak, Iñaki Sanz Azkuek...

2014ko udaberrian, gizartean antzematen zen baratzearekiko jakin mina, gazteen artean baratzean ikasteko gogoa ere bazegoen, ingurumenari eta elikadurari buruzko ardura sumatzen zen... eta ARGIAk Errekondori eskaera xume bat egin zion, ea 20 orritxo izango zituen liburuxka idatziko zuen. Eta udako oporretatik, Errekondo liburutzar ezagunarekin itzuli zen ARGIAra.

Bizi Baratzea liburuak ildo oso baten bidea zabaldu zuen: ARGIAk eta Errekondok sektoreko eragile guztiekin biltzeari ekin zioten, liburua aurkezteko eta bertako babesle izateko proposamena luzatzeko. Bestetik, liburu hau euskaraz dakien baina normalean euskaraz irakurtzen ez duen jendearengana iritsi zen gaiagatik, diseinu ederragatik, hizkuntzagatik... Euskarazko liburuetan salbuespena diren zenbakietara iritsi zen honen salmenta. Liburuak erakutsi zigun euskal gizartean gai honek duen garrantzia, eta 2016an horretara jarri ginen.

2016an liburu batetik ildo oso bat loratzera

2016an Bizi Baratzea lantaldea jarri genuen martxan ARGIA barruan, ARGIAko bost langilek eta Jakoba Errekondok osatuta. Lantalde honetan egosi dira Bizi Baratzearen ekimen guztiak:

2016an Garazi Zabaletaren orria jarri genuen martxan astekarian eta Bizi Baratzea izena eman genion Errekondoren eta Zabaletaren artikulu banak osatzen zuen sailari. Zabaletak astero erakusten digu Euskal Herrian elikadura burujabetzaren inguruan martxan den proiektu edo ekimen bat. Astero harritzen gaitu zein ekimen interesgarri ezagutarazten dizkigun, asko oso bitxiak, elkarrengandik desberdinak... eta zazpi urtean 300 artikulutik gora idatzi izanak erakusten du zenbat proiektu dauden martxan Euskal Herrian.

Errekondok eta ARGIAk sektoreko eragileekin egindako bileretan detektatu zituzten beharrei erantzunez sortu zen Ilargia eta Landareak agenda: ilargiaren arabera garaian garai zer lan egin behar diren azaltzen du, lau esparru hauetan: baratzean, fruitu baratzean, basoan eta lore baratzean. 2016an kaleratu zen lehen agenda horretarako Antton Olariaga hautatu genuen ilustrazioak egiteko, eta geroztik urtero agenda hau Jakoba eta Anttonen uztarria izan da. Urtero agendak gai bat izaten du ardatz, adibidez 2024koaren gaia “Animalia laguntzaileak II” izango da, aurtengo agendak landu duen informazioa osatuz.

Usurbilgo Alkartasuna kooperatibak eta Biolurrek ateratzen duten Ilargiaren Egutegia sortzeko lantaldean ere parte hartzen du 2016az geroztik ARGIAren Bizi Baratzea ildoak.

Eskoletan erabilgarri izango den materiala eta ezagutza sortzen ere saiatu gara: Eat Think proiektuarekin ikasturtean zehar lantzeko liburuxka argitaratu genuen. Bestetik, Errekondok hitzaldi asko ematen ditu baratzea duten eskoletan, eta Inguru Gela proiektuaren barruan, irakasleei zuzendutako hiru saio ematen ditu urtero, irakasle horiek ondoren eskola baratzeak sustatu ditzaten.

2016tik gaur arte, argitalpen hauek atera ditu ARGIAk Errekondorekin batera (hemen katalogo guztia ikusgai): Bizi Baratzea, Altza Porru komikia –bertan 8 komikilarik egin zituzten baratzea gai gisa hartuta beren lanak–, Ilargia eta Landareak agenda urtero, Errekondoren ARGIAko artikulu hautatuak biltzen dituen 111 liburua, eta Etxeko Landareak liburua.

Azken liburu honek, jauzi hau ekarri zuen egiteko moduan: ARGIAko baliabide grafikoak elkarlanean aritzea hasieratik idazlearekin batera. Hau da, Dani Blancok propio atera zituen libururako argazkiak eta Maitane Gartziandiak diseinatu zuen liburua. Lan molde hau errepikatu da ondoren etorri diren liburuetan.

Pandemian elkarlana jorratu eta sendabelarrak bildu genituen

Pandemiak ekarritako estuasunean, bi aurrerapauso eman zituen 2020an Bizi Baratzeak:

Erakunde publikoek herrietako azokak debekatuko zituztela iragarri zuten eta baratzera joatea ere galarazi zuten. Errekondok hori salatuz artikulua idatzi zuen eta oihartzun handia izan zuen. Azoken eta laborarien aldeko elkartasun ekintzak izan ziren eta ARGIA agroekologia mugimenduarekin harremanetan jarri zen elkartasuna helarazteko. Horrela, agroekologia mugimenduko eragileekin batera, Lurra Herriari Deika kamixetak atera zituen ARGIAk. Lurraren defentsa ekarri nahi izan genuen lehen lerrora mezu horrekin. Bestetik, agroekologia hitza gizartean ezagutzera emateko premia agertu zuten laborari txikiek eta horri lotuta hainbat erreportaje eta Lurra Herriari Deika bideo sorta egin zituen ARGIAk. Geroztik agroekologia mugimenduarekin eta Biolur elkartearekin ARGIAk duen elkarlana indartuz joan da.

Beste alde batetik, pandemiak osasunaren gaia lehen lerrora ekarri zuen, eta sendabelar liburua argitaratzea bururatu zitzaion Bizi Baratzea lantaldeari. Gaiaren inguruan ezagutza aberatsa izateaz gain dibulgazioan bidea egina zuela baloratuta, Garbiñe Larrearengana jo genuen. 2021ean argitaratu zen Sendabelarrek dakitena izeneko liburu honek ere lortu du euskarazko argitalpenetan salbuespena den harrera izatea. Dani Blancok atera zituen libururako argazkiak eta Maitane Gartziandiak diseinatu zuen.

Handik urtebetera, 2022an, Garbiñe Larrearekin sendabelarrei buruzko bigarren argitalpena kaleratu zuen Bizi Baratzeak, honakoan izenak berak dioen moduan, Sendabelar baratzea lantzera gonbidatzen gaituena, nahi bada biribilean ipinita, urte osoan bere zati bat loretan egon dadin.

Lehen sektorearekin elkarlanean jarraitzen den heinean, eta Bizi Baratzea proiektuko kolaboratzaile sarea zabalduz doan heinean, ernetuko dira hurrengo urteetako asmo berriak. Bizitza desiragarriak lantzeko erramintak eskaintzen jarrai dezala Bizi Baratzeak!