Esaldi baten geruza guztiak
Artikoan zehar bidaiatzen dabiltzan izotz-hausleak dira esaldiak. Batzuek krosko fina daukate, kolperik suabeenak ere zulatuko ditu. Badira geruza sendo asko dituztenak. Horiek kostaldeko arroken kontra talka egin dezakete eta tinko goiari eutsi.
Esaldi, bertso, paragrafo, abesti, liburu batzuk irakurketa anitz dauzkate. Brankaren kontra icebergak apurtzeko gaitasuna. Zentzu askotako mezuak gordetzen dituzte hitzetan harrapaturik.
Hartu dezagun hurrengoko hau:
“Zabal begiak, mapa berriak tolestuta datoz. Ez da biderik, norberak ireki behar dituelako” (Urbizu, G.; 2014).
Lehenengo geruza: esanahia. Hitzak sintaktikoki ondo kokatuta daude eta subjektuaren eta predikatuaren arteko harremanak mezu argi bat transmititzen du. Igorleak hartzaileari bi gauza esan nahi dizkio: bata, begiak ireki ditzala, mapa berriak tolestuta baitatoz, eta bia, biderik ez dagoela, norbera delako ireki behar dituena.
Bigarren geruza: mezua beste gai batera estrapolatu ahal izatea. Gaur egungo politika giroari adibidez. Begiak zabaltzea adi egotearen metafora izan daiteke eta mapa berriak alderdi-politiko berrien hazkundea. Demokrazia goitik behera berrituko dutela esaten dutenekin kontuz ibiltzea komeni da, tolesturetan gezurra egon daitekeelako. Geroago azpimarratuko da benetako aldaketa politikoa norberaren buruan hasten dela, mapan horietan marraztutako bideak norabide aizunak baitira. Hortaz, iraultza zugan hasi behar. Zerbait aldatu nahi baduzu, zuk zeuk aldatu.
Hirugarren geruza: gai unibertsalak jorratzeko gaitasuna. Mina, poztasuna edo denboraren iheskortasuna, adibidez. Demagun, beldurra. Imajina dezagun segurtasun falta patologikoa daukan pertsona batek esaldia irakurtzen duela, etorkizunari, seme-alabak izateari, orokorrean, bizitzari beldurra dion batek. Erantzuna bere auto-estimuaren sendotasunean dagoela dio Urbizuk. Putzutik ateratzeko gaitasunak (mapa berriak) ezkutatuta (tolestuta) daude eta begiak irekitzen soilik antzemango ditu. Bestalde, inork ezingo duela salbatu, besteon animoak edo laudorioak berehala desegiten direla. Beldurra ekiditeko kamino propioak urratu behar dituela alegia.
Laugarrena: sintaxia. Hitzen hurrenkera eta perpausen eraketa gauzatzen duten arauekin azpijokoak egin zentzu berriak sortzeko. Segun eta nola irakurtzen dituzun hitzak, zure buruan komak eta puntuak nola kokatzen diren, honelako edo bestelako esanahiak azaleratuko dira. Autorearen esaldian bai mapak bai bideak dira ireki ahal direnak:
Hogei urteko gazteak, baliteke gorrotatzen duen gizarte zikinaren aurrean begiak irekitzeko aholkua jasotzea. Itxita omen dauden mapak berri horiek aurkitu ahal izateko. Aurreiritziak eta ideia finkoak baztertu eta bide berriak zabaldu
“Zabal begiak. Mapa berriak tolestuta datoz, ez da biderik, norberak ireki behar dituelako”.
Puntuazio markak beste era batera jarrita mapak dira irekitzen direnak eta ez bideak. Orain arte bideei eman zaie irekitzeko akzioa. Ezberdintasun zorrotza bada ere esanahia aldatu egiten da.
Bosgarrenak adinarekin dauka lotura, hau da, esaldiak Printze txikia liburua bezalaxe, depende zein urterekin irakurtzen dituzun sentsazio desberdinak piztuko dizkizu. Hamabi urteko umetxoarentzat mezua liteke besteak ez epaitzea, norbaiti lehenengo momentuan itxura ona hartzen ez badiozu ere bere nortasuna dela garrantzitsuena. Eta bost axola besteek diotena.
Hogei urteko gazteak, baliteke gorrotatzen duen gizarte zikinaren aurrean begiak irekitzeko aholkua jasotzea. Itxita omen dauden mapak berri horiek (bera bezala pentsatzen dutenak) aurkitu ahal izateko. Aurreiritziak eta ideia finkoak baztertu eta bide berriak zabaldu.
Hirurogei urteko amamak bere iloba ulertzen ez duenean zera gogoratuko du: nerabeak tolestuta datozela, haien zimur itsusiak txandal estrafalarioak eta piercing inposibleak direla. Beharrezkoa dela haiek eurek destolestea, batzuetan aholkurik onena aholkurik ez ematea delako. Hainbeste maite duen iloba-nerabe horrek bere bidea egin dezan. Bitartean, begiak irekiko ditu, izur horien azpian pertsona maitea dago eta.
Azkena, itsasontziaren erraietan dagoena, nukleo dentso konprimatua: norberaren sekretu ilunenei forma emateko ahalmena. Hitzek ustekabean harrapatzen zaituzte eta norbaitek zure miseriarik barnekoenak oihukatuko balitu bezala sentitzen zara.
Eta bat-batean biluzik zaude. Iceberg baten kontra talka egin eta gero. Artikoaren erdian.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Jakina da lan ikuskariak falta ditugula geurean. Hala ere, azken egunotan datu argigarriak ematea lortu dute: lan ikuskaritzaren arabera, EAEko enpresen %64ak ez du ordutegien kontrolean legedia betetzen. Era berean, lehendakariordeak gaitzetsi du, absentismoaren eta oinarrizko... [+]
Martxoaren 8a hurbiltzen ari zaigu, eta urtero bezala, instituzioek haien diskurtsoak berdintasun politika eta feminismoz josten dituzte, eta enpresek borroka egun hau “emazteen egunera” murrizten dute, emakumeei bideratutako merkatu estereotipatu oso bati bidea... [+]
Trumpen itzulera pizgarri izan da sendotuz doan eskuin muturreko erreakzionarioen mugimenduarentzat. Izan ere, historikoki, faxismoaren gorakada krisi ekonomikoekin lotuta egon da, baita sistemaren zilegitasun politiko eta ideologikoaren krisiarekin ere. Gaur egun, geldialdi... [+]
Batzuendako, dirutza izatea ez da nahikoa, eta euren ego hauskorrek diruaren txintxina ez ezik, protagonismoa ere eskatzen dute. Aberats okituak izatea nahikoa izango ez balitz bezala. Beti gehiago behar dute, anbizioa deritzote antsia horri, baina botere gosea eta nabarmendu... [+]
Bi neska komisarian, urduri, hiru urtetik gora luzatu den jazarpen egoera salatzen. Izendatzen. Tipo berbera agertzen zaielako nonahi. Presentzia arraro berbera neskek parte hartzen duten ekitaldi kulturaletako atarietan, bietako baten amaren etxepean, bestea korrika egitera... [+]
Iragan urtarrilaren hondarrean, Bretainiako lurraldeko bi hizkuntza gutxituei buruzko azken inkesta soziolinguistikoaren emaitzak publiko egin zituzten bertako arduradunek. Haiek berek aitortu zuten harriturik gertatu zirela emaitzak ikustean. Hain zuzen ere, egoerak eta... [+]
Silicon Valley-ko oligarkia AEBetako gobernura iritsi berritan lehertu da adimen artifizialaren (AA) burbuila. Txip aurreratuen erraldoia den Nvidia-k urtarrilaren amaieran izandako %16,8ko balio galera, egun bakar batean inoiz izan den burtsa balio galerarik handiena da... [+]
Gizakiok berezkoa dugu parte garela sentitzeko beharra. Parte izateko modu hori jasotako hezkuntza, ingurua... formateatzen joaten da.
Identitateak ezinegon asko sortzen du gizakiongan. Batzuetan, banaketak ere eragiten ditu, ezin dugulako jasan beste baten identitatearen... [+]
Fermin Muguruza jarraitzen duzu sareetan. Madrilgo kontzertuko bideo bat ikusi duzu bere kontuan: dantzari batek “Kongo askatu!” oihukatu du, bandera esku artean. Haren profila bilatu duzu: @c.kumaaa. Bilboko manifestazioaren deialdia zabaldu du. Ez zara joango,... [+]
Sare Herritarrak antolatuta, pasa den urtarrilaren 11n Bilboko kaleak bete zituen manifestazio jendetsuaren ondoren, berriz sortu da eztabaida, euskal presoei salbuespen legeriarik aplikatzen ote zaion. Gure iritzia azaltzen saiatuko gara.
Espetxe politikan aldaketa nabarmena... [+]
Duela gutxi think tank izateko jaioa omen den Zedarriak bere 6. txostena aurkeztu zuen. Beren web orrialdean azaltzen dutenaren arabera, zedarriak ebidentea ez den bidea topatzeko erreferentziak dira. Hots, hiru probintzietako jendarteari bidea markatzeko ekimena. Agerraldi... [+]
Heldu zaigu EAEn 2025-26 ikasturterako ikastetxeetan matrikula egiteko garaia, eta etxe askotan etxeko txikienak urrats berria emango du hemendik gutxira, irailean, eskolaratzea, alegia. Euskal Eskola Publikoaz Harro Topaguneko kideok apustu sendoa egiten dugu eskola publikoaren... [+]
Araba, Bizkai eta Gipuzkoarako Hezkuntza Lege berria onartu zenetik, aurrerantzean hezkuntza doakoa izango dela behin eta berriro entzuten/irakurtzen ari gara. Eragile desberdinei entzun diegu, baita Hezkuntza Sailari ere, eta hedabideei eskaintzen dizkiegun elkarrizketatan... [+]
Hilabetearen hasieran egin zuen EH Bilduk III. Kongresua, Iruñean. “Ez ohiko ondorioak” ateratzeko balio duen “ohiko kongresua” omen da, edo horrela jaso dute behintzat Zutunik ponentzian, zuzendaritzak proposatu eta militantziak aho batez onartu... [+]