Esaldi baten geruza guztiak
Artikoan zehar bidaiatzen dabiltzan izotz-hausleak dira esaldiak. Batzuek krosko fina daukate, kolperik suabeenak ere zulatuko ditu. Badira geruza sendo asko dituztenak. Horiek kostaldeko arroken kontra talka egin dezakete eta tinko goiari eutsi.
Esaldi, bertso, paragrafo, abesti, liburu batzuk irakurketa anitz dauzkate. Brankaren kontra icebergak apurtzeko gaitasuna. Zentzu askotako mezuak gordetzen dituzte hitzetan harrapaturik.
Hartu dezagun hurrengoko hau:
“Zabal begiak, mapa berriak tolestuta datoz. Ez da biderik, norberak ireki behar dituelako” (Urbizu, G.; 2014).
Lehenengo geruza: esanahia. Hitzak sintaktikoki ondo kokatuta daude eta subjektuaren eta predikatuaren arteko harremanak mezu argi bat transmititzen du. Igorleak hartzaileari bi gauza esan nahi dizkio: bata, begiak ireki ditzala, mapa berriak tolestuta baitatoz, eta bia, biderik ez dagoela, norbera delako ireki behar dituena.
Bigarren geruza: mezua beste gai batera estrapolatu ahal izatea. Gaur egungo politika giroari adibidez. Begiak zabaltzea adi egotearen metafora izan daiteke eta mapa berriak alderdi-politiko berrien hazkundea. Demokrazia goitik behera berrituko dutela esaten dutenekin kontuz ibiltzea komeni da, tolesturetan gezurra egon daitekeelako. Geroago azpimarratuko da benetako aldaketa politikoa norberaren buruan hasten dela, mapan horietan marraztutako bideak norabide aizunak baitira. Hortaz, iraultza zugan hasi behar. Zerbait aldatu nahi baduzu, zuk zeuk aldatu.
Hirugarren geruza: gai unibertsalak jorratzeko gaitasuna. Mina, poztasuna edo denboraren iheskortasuna, adibidez. Demagun, beldurra. Imajina dezagun segurtasun falta patologikoa daukan pertsona batek esaldia irakurtzen duela, etorkizunari, seme-alabak izateari, orokorrean, bizitzari beldurra dion batek. Erantzuna bere auto-estimuaren sendotasunean dagoela dio Urbizuk. Putzutik ateratzeko gaitasunak (mapa berriak) ezkutatuta (tolestuta) daude eta begiak irekitzen soilik antzemango ditu. Bestalde, inork ezingo duela salbatu, besteon animoak edo laudorioak berehala desegiten direla. Beldurra ekiditeko kamino propioak urratu behar dituela alegia.
Laugarrena: sintaxia. Hitzen hurrenkera eta perpausen eraketa gauzatzen duten arauekin azpijokoak egin zentzu berriak sortzeko. Segun eta nola irakurtzen dituzun hitzak, zure buruan komak eta puntuak nola kokatzen diren, honelako edo bestelako esanahiak azaleratuko dira. Autorearen esaldian bai mapak bai bideak dira ireki ahal direnak:
Hogei urteko gazteak, baliteke gorrotatzen duen gizarte zikinaren aurrean begiak irekitzeko aholkua jasotzea. Itxita omen dauden mapak berri horiek aurkitu ahal izateko. Aurreiritziak eta ideia finkoak baztertu eta bide berriak zabaldu
“Zabal begiak. Mapa berriak tolestuta datoz, ez da biderik, norberak ireki behar dituelako”.
Puntuazio markak beste era batera jarrita mapak dira irekitzen direnak eta ez bideak. Orain arte bideei eman zaie irekitzeko akzioa. Ezberdintasun zorrotza bada ere esanahia aldatu egiten da.
Bosgarrenak adinarekin dauka lotura, hau da, esaldiak Printze txikia liburua bezalaxe, depende zein urterekin irakurtzen dituzun sentsazio desberdinak piztuko dizkizu. Hamabi urteko umetxoarentzat mezua liteke besteak ez epaitzea, norbaiti lehenengo momentuan itxura ona hartzen ez badiozu ere bere nortasuna dela garrantzitsuena. Eta bost axola besteek diotena.
Hogei urteko gazteak, baliteke gorrotatzen duen gizarte zikinaren aurrean begiak irekitzeko aholkua jasotzea. Itxita omen dauden mapak berri horiek (bera bezala pentsatzen dutenak) aurkitu ahal izateko. Aurreiritziak eta ideia finkoak baztertu eta bide berriak zabaldu.
Hirurogei urteko amamak bere iloba ulertzen ez duenean zera gogoratuko du: nerabeak tolestuta datozela, haien zimur itsusiak txandal estrafalarioak eta piercing inposibleak direla. Beharrezkoa dela haiek eurek destolestea, batzuetan aholkurik onena aholkurik ez ematea delako. Hainbeste maite duen iloba-nerabe horrek bere bidea egin dezan. Bitartean, begiak irekiko ditu, izur horien azpian pertsona maitea dago eta.
Azkena, itsasontziaren erraietan dagoena, nukleo dentso konprimatua: norberaren sekretu ilunenei forma emateko ahalmena. Hitzek ustekabean harrapatzen zaituzte eta norbaitek zure miseriarik barnekoenak oihukatuko balitu bezala sentitzen zara.
Eta bat-batean biluzik zaude. Iceberg baten kontra talka egin eta gero. Artikoaren erdian.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Mamu batek zeharkatzen ditu sukaldeak: Karlosen mamuak.
Karlos ez da aurkeztu Master Chef Celebrity lehiaketara. Bere sukaldaritza-ondarea aztertuta, oso argi dauka ez duela lehiakideen aukeraketa gaindituko. Izan ere, hedabide eta gastronomiaren akademiaren ateak itxita izan... [+]
2018an itzali nituen sare sozialak, baita gailuen jakinarazpen gehienak ere, bizitzan arreta non jarri kontrolatzen hasteko saiatu asmoz. Egunero lan horretan jarraitzen dut, sitsa argira nola, nire jakin-minak errealitatea ulertzen lagunduko didan informazio freskoa bilatzen... [+]
Donald Trumpek urtarrilaren 20ean berriro hartuko du AEBetako lehendakari kargua, eta bigarren agintaldia izango du Etxe Zurian. Aurreko agintaldian, 2017-2021ean, lotsa gutxirekin ibili bazen erabakiak hartzeko orduan, agintaldi honetan konplexu urri horiek ezabatuko ditu eta... [+]
Beyoncé futbol amerikarreko partida baten atsedenaldian, Houstonen (Texas). Kantari estatubatuarra cowboy jantzirik atera da estadio erdira. Kapela hegaluzeak tapatzen dio burua, zangoak belaunetarainoko bota luzeek. Soineko zuri urriak, berriz, izterrak eta paparra... [+]
Eskua bularrera eroan, eta bostekoa ukatu dio Siriako agintari berriak Alemaniako Kanpo Arazoetarako ministroari, ministro emakumeari. Modu adeitsuan, baina arbuioa jasan du Annalena Baerbock-ek. Aurretik, Al-Golani siriarrak, ordea, luzatu eta astindu dio eskua Jean-Noel Barrot... [+]
Urte berri goiza Joxe Ansorenak, gure aitona Isidroren anaiak, sortutako biribilketa baten izenburua da, urteberri goizean txistulariek kalez kale jo zezaten asmatua. Doinu horren airean, gaueko kondarrak bilduz joaten ginen, zabor kamioiak bezala. Behin, Sakito mozkor galanta... [+]
“Urte berri-berri, zer dakarrazu berri?” oihukantatzen genien, urteko lehen eguneko gaupasatik bueltan, bidean gurutzatzen genituen goiztiarrei. Eske puxken esperantzan gu, mozkor panparrotuok. Eta artean ez baitzen ez runner-ik ez eta selfie-rik ere,... [+]
Euskadiko Selekzioa lortzea, ezbairik gabe, lorpen historikoa izan da. Baina horretan geratzen bada, euskaldun askorentzat –ni barne, nafarra bainaiz– egunik ilunena eta tristeena izango da. Lehenengo egunetako poza eta berotasuna gozatu ondoren, itzul gaitezen... [+]
Entzumen eta hizkuntza irakasleak (EHI) eta logopedak eskola publikoan zein kontzertatuetan lan egiten duten irakasle espezialistak dira. Horien funtzioen artean hizkuntzan eta komunikazioan zailtasunak dituzten ikasleei arreta zuzena ematea da, baina baita komunikazio sistema... [+]
PAIk sortutako biktimak ez dira bakarrik PAIren Legeak eragindako egonkortze prozesuari esker funtzionarizatutako irakasleak, baizik askoz gehiago. Batzuei nolabaiteko ikusgarritasun mediatikoa eman zaie Steilasek jarritako errekurtsoaren ondorioz; gehienak, alabaina, ikusezinak... [+]
Azken asteotan Castejón-Soria trenbidea berreskuratzeko eta Tuterako tren-geltokia gaur egun dagoen tokian mantentzeko edo, Nafarroako Erriberako hiriburuan Abiadura Handiko Trenaren ustezko geralekuak aitzakiatzat hartuta, hirigunetik kanpo beste bat egiteko... [+]
Gerra Urte, Gezur Urte!
Horrela dio esaldiak eta horrela berresten du errealitateak.
Munduan eta Europan dagoen gerra-egoera, horren gorakada etengabea eta horrek Euskal Herrian izan dituen eta izango dituen balizko ondorioak aurreikusita, joan den abenduan hainbat... [+]
Laga hondartzaren ezaugarri naturalen leheneratzea duela hiru hamarkada abiatu zen, eta aurrera darrai etenik gabe, erlojuz kontrako lehengoratze mailakatuan.
Laga (Bizkaia) gune aparta da, natura eta gizarte ikuspegitik oso esanguratsua. Kostaldeko legeak eta Urdaibaiko... [+]
Hainbeste urte borrokan horren atzetik ibili ondoren, 34 urte, hain zuzen, oso pozik gaude orain egun batzuk, abenduaren 28an Inuzente egunean, Iruñean, Nazioarteko Euskal Pilota Federazioak antolatu zuen batzarrean hartu zen erabakiagatik. Zeren ondo bidean,... [+]