Erresuma Batua ez dela hizkuntza gutxituak sustatzen ari salatu du Europako Kontseiluak
Hizkuntza Gutxituen Europako Gutuna sinatu badu ere, Erresuma Batuak ez ditu bete itunak ezartzen dizkion betebeharrak. Kornubiera, Irlandako gaelera eta Ulsterko eskoziera dira kaltetuak, Europako Kontseiluak argitaratutako txostenaren arabera.
Europako Kontseiluak egindako txosten baten arabera, Erresuma Batuak ez ditu bere agindupeko lurraldeetan mintzo diren hizkuntza gutxituak babesten, "ez eskoletan, ez komunikabideetan, ez bizitza publikoan eta ezta instituzioetan ere". Hala, Erresuma Batuko Gobernua uko egiten ari zaio hizkuntza gutxituak sustatzearen alde Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutunean sinatu zuenari.
Kontseiluaren txostena bereziki kritiko mintzo da Irlandako gaelikoaren estatusari buruz unionisten eta errepublikarzaleen arteko gatazka konpontzeko Ipar Irlandako eta Erresuma Batuko exekutiboak izandako porrotarekin, Ostiral Santuko bake akordioaren bidez sustatu beharko litzatekeena. Gaelikoak Ipar Irlandan duen egoerari buruzko eztabaidek pisu garrantzitsua izan zuten 2017an, Stormonten boterea partekatzen zuen exekutiboaren zatiketan. Europako Kontseiluak "funtsezkotzat" jo du Irlandako gaelikoa tentsio politikoetatik askatzeko Stormonten hizkuntza horri buruzko lege bat ezartzea.
Kritika gogorra luzatu dio Kontseiluak Erresuma Batuko Gobernuari kornubierarekiko –bretoierarekin lotutako hizkuntza– adierazi duen “inakzioaz”. Usadiozko azken hiztuna XIX. mendearen bukaeran hil zen arren, XX. mendean kornubiera berpiztea lortu zuen nolabait. Gaur egun, ordea, 3.000 inguru dira kornubieraz zailtasunik gabe hitz egin dezaketenak. Horregatik, Europako Kontseiluak hizkuntza sustatzeko ardura eta finantziazioa Kornuallesi transferitzea eskatu du. Kornubiera bizitza publikoan aztertzeak eta sustatzeak "lehentasuna" izan behar duela gehitu dute txostenean.
Txostenak gaineratu du Eskoziako behe lurretan hitz egiten den eskoziera ez dela behar bezala irakasten, ikasten eta sustatzen ari. Era berean, gaelikoak oraindik "finantziazio eta programazio handiagoa" behar duela diote.
Man uhartean Manxeko gaelikoaren berpizte "ikaragarria” azpimarratu du txostenak, eta galesa ospitale eta arreta-zentroetan, lanbide-heziketan eta gobernuan gehiago erabiltzeko gomendio luzatu du.
The Guardian egunkariak jaso duenez, Erresuma Batuko Gobernuak adierazi du kornubieraren hiztunei Eskoziako gaelikoaren, irlandar eta galestar hiztunen "babes-maila bera" eman diela jada. Gaelikoa sustatzeko ekimen gehiago egiteko Kontseiluak egindako deiari erantzunez, Eskoziako Gobernuko bozeramaile batek baieztatu du "gomendioak kontuan hartuko zituztela". Ipar Irlandako Gobernuarekin hitz egin dute erantzun bat lortzeko.
Marfa (AEB), 1954. Texasko basamortuko herri horretako Blackwell lehen hezkuntzako eskolan haurrak zeremonia berezi batean parte hartzera behartu zituzten. Irakasleek paper zatiak banatu zizkieten eta bertan zera idazteko eskatu: “Ez dut espainieraz hitz egingo, ez... [+]
Erreportaje honetako protagonistak Gasteizen bizi dira eta hizkuntza gutxiagotuetan hitz egiten dute: amazigeraz, galegoz, mirpuriz eta guaranieraz, hurrenez hurren. Soumia Berkani Ben Yahia, Toni Cid Armanda, Altaf Hussain, eta Sonia eta Delcy Godoy Bizzozzero dira. Euskal... [+]
Soziolinguistika Klusterrak antolatuta 2024ko Euskal Soziolinguistika Jardunaldia egin berri da Gasteizen apirilaren 23an. Azken urteetan euskararen eta katalanaren alde eta aurka agertu diren diskurtsoak izan ziren ardatz. Onintza Legorburu, Xan Aire eta Mikel Peruarena aritu... [+]
Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]
Carolina Gandulfo doktorea. Argentinan jaioa, Ipar-ekialdeko Unibertsitate Nazionaleko Humanitate Fakultateko irakaslea. Iragan udazkenean Garabidek gonbidaturik egonaldia egin zuen gure artean, eta mintzatu zitzaigun Argentinako guaranieraz. Ikastetxe bateko esperientzia... [+]
Netflix, Amazon Prime eta Disney+en, Hizkuntza Gutxituen Europako Gutunak onartzen dituen bost hizkuntza baino ez dituzte erabiltzen. Bosten artean nagusi da, alde handiz, katalana. Ondoren datoz galiziera, euskara, luxenburgera eta Eskoziako gaelikoa. EHUko Nor Ikerketa Taldeak... [+]
Hizkuntzaren aldeko aktibistatzat aurkeztu dituzte bere buruak Casamachin Yulek eta Velasco Nuskwek, nasa herriko indigenak biak ere. Nasayuwea biziberritzeko taldean ari dira lanean, Kolonbian, Cauca eskualdeko Toribío udalerrian. 37.166 biztanle dira eta, horietan, %96... [+]
Carlos Santiago Moreta kitxua hiztuna da gaur egun. Ekuadorreko Otavalo herrian jaio zen, Imbabura probintzian. Gaztetxo zela sartu zuen muturra Imbaburako Kitxua Gazteen Elkartean. Han jabetu zen hizkuntzaren garrantziaz. Indigena bai, baina ez zuen etxeko hizkuntza hitz... [+]
Okzitania, Europa modernoaren sorrera garaian, zulo beltz baten gisakoa iruditzen zait. Eta zalantzan izaten naiz ea ez ote garen zulo beltz horretan behera oraindik ere erortzen eta erortzen ari. Joxe Azurmendik duela gutxi argitaratu duen Europa bezain zaharra liburuan atal... [+]