Erreleboarena da krisia, ala elikadura sistema osoarena?
Nekazaritza-erreleboaren inguruko jardunaldiak egin zituen Euskal Herriko Unibertsitateak abenduaren 14an eta 17an, FIT4FOOD2030 egitasmoarekin eta Openbide eta Bizilur elkarteen laguntzarekin. Gazte berriek inkorporatzeko dituzten zailtasunak, sektorearen erakargarritasun falta, lurra eskuratzeko oztopoak… asko dira errelebo faltaren eta sektorearen zahartzearen atzean dauden arrazoiak. Horiek xehatzea eta nekazaritza-erreleboa bermatzeko erronkak azaltzea –edo, behintzat, zenbait pista ematea– izan zuten helburu jardunaldiek. Zoe Brenten mintzaldiaren zatitxo bat jaso dugu artikulu honetan. Transnational Instituteko Justizia Ekonomikoko ikerlaria da bera eta elikadurari, lurrari eta urari lotutako politikez ikertzen dihardu.
Europan, belaunaldien arteko erreleboan eragin zuzena du Nekazaritza Politika Bateratuak (NPB) –gaztelaniaz PAC bezala ezagutzen denak–. “1959an hasi zen Europako pollitika hori lehen sektorea babestu, ekoizpena bultzatu eta gosearen kontra egiteko helburuarekin, baina urte hauetan guztietan asko aldatu da”, esan zuen Brent ikerlariak sarreran. Hain zuzen ere, NPBak nekazaritza-erreleboan duen eragina ulertzeko, bere garapeneko hiru momentu garrantzitsu azpimarratu zituen: 1992a, merkatu eta prezioen liberalizaziorako pausoak ematen hasi zirenean; 1999a, lehen sektoreaz harago landa garapenerako beste ikuspegi bat gehitu zenean –turismora eta beste sektore batzuetara ere fondoak bideratuz–; eta 2003a, “desakoplamenduaren” erreforma egin zenean.
Azken erreforma horrek gaur egun arazo nagusietakoa bilakatu den lurrerako sarbidean eragin zuzena izan du, Brentek azaldu zuenez: “Ordura arte NPBtik zetozen diru-laguntzek ekoizpenarekin zuten lotura, baina momentu horretan hori aldatu eta hektareekin lotzen hasi ziren”. Hau da, laguntzak lur kantitatearen arabera jasotzen hasi ziren laborariak, eta horrek lurren alokairua eta lagatzea nabarmen zailtzen du. Europa osoan lursail handien kontzentrazioa areagotu zen erreforma horrekin batera.
Errelebo falta, gaitz baten sintoma
Krisi egoeran dagoen elikadura sistema oso baten zati txiki bat bezala ulertzen du Brentek belaunaldien arteko erreleboa. “Baserritar belaunaldi berrien instalazioa babesten ez duen ekoizpen eta harreman sistema baten baitan kokatu beharra dugu erreleboaren krisia. Egun nagusi den elikadura sistemak ekoizle eta kontsumitzaileen arteko harremanetan, pertsonen osasunean eta lan arloan eragin zuzena du. Geroz eta eskala handiagoko ekoizpenekiko menpeko da, eta lan indar prekarizatu edo erdi-esklaboan oinarritzen da”.
Erreleboa bermatzeko eta elikadura sistema justuago bat edukitzeko, ikerlariak nahitaezko jotzen du bestelako ekoizpen eredu baterantz pausoak ematea. “Horretarako, baina, aldaketa asko eman beharko dira sektorearen eta instituzioen arteko harremanetan”, gehitu zuen.
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]
Lehen sektorea bultzatzeko eta indartzeko lanean dihardute Nafarroako Pirinioetan azken urteotan, eta lanketa horren baitan sortu zuten Pirinioetako Mahaia. Diagnostikoa ondu dute azken urteotan, eskualdean lehen sektoreari lotuta dituzten hutsuneak identifikatzeko, eta ondorio... [+]
EAEko ekoizpen ekologikoaren kontseilua da ENEEK-Ekolurra, eta zertifikazioaz gain, eredu ekologikoaren aldeko sustapen lana ere egiten du elkarteak. “Gaur egun, argi ikusten dugu etorkizuneko eredua dela ekoizpen ekologikoa, eta badagoela honi buruzko informazioa emateko... [+]
Urteak dira Bergaran kontsumoaz eta lehen sektoreaz lanketa zabala egiten hasi zirela. Ereindajan kooperatibaren eta Elikadura Mahaiaren sorrerak bultzada izan ziren lanketa orokor horretan. Azken urteotan, azoka plazaren inguruko hausnarketa prozesuan buru-belarri aritu dira... [+]
2014an sortu zuten Birika Permakultura proiektua Leioako lursail okupatu batean. Jurgi Uriarte Idiazabalek eta beste bi kidek jarri zuten martxan egitasmoa. “Lursail hartatik bota egin gintuzten gerora, aparkalekua egin behar zutelako, eta, etenaldi baten ondoren, bakarrik... [+]
Nekazaritzarekin harreman estua izan du betidanik Barazki Bizidunak proiektuko Iñaki Garcia Grijalbo Mapik. Bizitzaren paradoxak, gaur egun saltoki handi baten aparkalekua den lursailean zuten baratzea garai batean etxekoek Donostiako Intxaurrondo auzoan... [+]
Nafarroako Hazialdekoren, Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkartearen (BLE) eta Gipuzkoako Biolurren arteko elkarlanetik sortu berri da HoBBea, mugaz gaindiko proiektua. “Garien bueltan bagenuen aspalditik harremana gure artean, baina, nolabait, harreman horiek... [+]
Bigarren urtez segidan hartu du Habelarte baserritarren elkarteak Leitzako festetan, Gaztetxean, afariak emateko ardura. Nafarroako Mendialdeko ekoizle agroekologikoen produktuekin osatu dute eguneroko eskaintza, eta ehunka lagun pasatu dira abuztuaren 10etik 14ra haien... [+]
Aurreko urte bukaeran Elizondoko zahar-etxearen kudeaketa publifikatzeko jauzia eman zuen Baztango Udalak, eta geroztik, haren esku gelditu da egoitzaren antolaketa. Eskualdaketa horrekin batera, elikaduraren alorrean eraldaketa sustatzea izan da udalaren erabakietako bat... [+]
Mahaño Lanathoua 2017an hasi zen aitaren lurretan arbolak landatzen, oihan baratzea lantzeko ideiarekin. “Hasieran asmoa ez zen horretatik ekonomia bat sortzea, gure buruaskitasunerako bidean pausoak ematea baizik”, gogoratu du laborariak. Baina, landaketekin... [+]