Erraietatik
Gaurkoan partekatu nahi dugun hausnarketa azken aldian herri bezala hartu dugun norabidearen inguruko kezkatik heldu da. Ezker Abertzalearen legalizazioak eta ETAk borroka armatua alde batera uztearen erabakiak birkokatze prozesu bat eskatzen zuen, bai guretzat bai etsaiarentzat ere. Aldaketa askotan bezala, kezka eta zalantza asko sortu ziren hainbeste aipatzen zen ¨garai berri¨ horrek hartuko zuen norabidearekin. Hala ere, ohitura dugun moduan, aurrera!
Ibilbide hau ilegalizazio garaian egitea egokitu zitzaigun batzuei, beste hainbati instituzioetan urte luzez isildutako ahotsen ordezkaritzaren papera betetzea tokatu zitzaigun, eta beste batzuk horretan ari gara gaur egun. Ilusio eta indar guztiarekin hartu genuen erronka hori. Argi genuen instituzioetan egotea nazio askapenerako baliatu zitekeela, sekula helburu bezala planteatu gabe. Jakin badakigulako, instituzio horiek estatu zapaltzaileek dituzten tresnarik eraginkorrenak direla herri hau zapaldu eta desagerrarazteko.
"Eztabaida ez da instituzioak bai ala ez, baizik eta zertarako, nondik, nola, eta norekin"
Testuinguru honetan, instituzioak herritarren esku jartzean dago gakoa, beren izaera patriarkala eta hierarkikoa salatzen dugun bitartean. Gardentasuna eta parte hartzea bultzatuz instituzio horiek eraldaketa sozialean laguntzeko eta boterea banatzeko erabiliz. Horrelako egitasmoak biderkatu zaizkigu Euskal Herriko txoko guztietan. Aitzitik, botere instituzional hori nazio eraikuntzaren oinarri diren herri mugimenduekin partekatu eta saretu dugunean emaitza eraginkorrak izan ditugu, Udalbiltza, UEU, edota UEMA batzuk aipatzearren.
Aldi berean, instituzioek badituzte beren arrisku eta tranpak. Botere eremu klasiko guztietan bezala, denborak eta inertziak erosotasunera eta sistemaren parametroetan funtzionatzera eramaten gaitu, erne ez bagabiltza behintzat. Hau bereziki kezkatzen gaituen errealitate bat da. Adibide bezala, hautetsi abertzale gehien ditugun garai honetan, aipatutako nazio eraikuntzarako sortutako tresnak sortu zirenean baino indar gutxiagorekin defendatzen ditugu, Gaindegiaren kasuan, desegin arte.
Gure ustez herri prozesua bizikleta baten metaforarekin parekatu daiteke, zeinetan bi gurpilak ezinbestekoak diren, instituzionala eta herri dinamikarena. Bizikletaren ardatz traktorea herri dinamikaren gurpilean legoke, bestea ibilarazi eta indarra emanez.
Eztabaida ez da instituzioak bai ala ez, baizik eta zertarako, nondik, nola, eta norekin. Gure hautetsiak Madrilek eta Parisek markatzen dituzten markoetan lan egin beharrean, Euskal Agenda propioa adosten, eraikitzen eta jorratzen behar ditugu. Alegia herri eta auzoetako batzarretan herriarekin batera ikasten eta aliantzak eraikitzen. Entzuten. Boterea oinarritik sortzen.
"Instituzioetan gauden militanteok, ezinbestekoa dugu herri dinamikaren indar traktorea eta iparra"
Ez da kasualitatea ere, esparru honetan ematen den genero eta adinaren arteko desoreka. Badirudi, legeak behartuta ez bada, instituzioetan eta partiduen egituretan zein batzarretan, adin batetik gorako gizonak direla nagusi: berehalakotasuna, emaitzak, arrazionaltasuna, ordena, hierarkiak, eta zaintza ezak ezaugarritzen duen eredu patriarkala erreproduzituz. Izate hau deseraikitzeko ezintasun horrek ezinezkoa bihurtzen digu sistemak bazterrean kokatzen gaituen identitate zein subjektuei (nazional zein kapitalismo-heteropatriarkalak zapaldurikoak) boterea lehiatzea. Euskal Herri feminista, sozialista eta euskalduna lortzeko, ezin ditugu instituzio hauek gure borrokaren ardatz bakartzat hartu. Euskal Herriaren eraikuntzaren arrakasta soilik esparru eta subjektu anitz horien elkarlan eta ahalduntzetik etorriko da.
Gure borrokaren oinarri izan behar duten herri mugimenduetan aldiz, azken hamarkadetan ikusi duguna eredugarria izan da. Mugimendu feministatik hasita, etxebizitza, hizkuntza edota lurraren defentsaren mugimenduetaraino, militantziaren aniztasuna eta zaintza bermatzearen aldeko apustu sendoa egiten ari da. Eztabaida demokratikoa, iritzi kritikoa, desobedientzia, auzolana eta ekintza zuzena oinarritzat hartuz boterearen eta hark sortzen dituen harremanen lanketa sakona egiten gabiltza. Hortaz instituzioetan gauden militanteok, ezinbestekoa dugu herri dinamikaren indar traktorea eta iparra. Arrazionaltasunetik haratago, erraietatik eta gorputz kolektiboetatik hausnartuz, sentituz eta ekinez. Lurrari lotuz.
Artikulu hau sinatzen dute:
Garbiñe Elizegi
Expe Iriarte
Miren Legorburu
Xabier Isasi
Onintza Enbeitia
Xabier Alvarez de Arkaya
Aritz Azkona
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]
Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.
Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]
Azaroaren 19a komunaren munduko eguna da. Gaur oraindik ere, XXI. mendean, langile askok, hemen, Euskal Herrian bertan, ez daukate haien lanaldietan komuna erabiltzeko eskubidea. Horren adibide dira garraioko langile asko.
Komunak osasun publikoaren giltzarria dira, eta... [+]
Adimen artifiziala gizakion eremu asko ordezkatzen ari dela badakigu: erosotasuna, abiadura, efizientzia... Mundu kapitalista honen abiadura beharretan, gizakion ahalegina oztopo dela sinetsarazi digute. Gure, klase xumeen, egiteko eta sortzeko aukerak murrizteko erasoak leku... [+]
Azken asteotan, arkitekturan dihardugunontzat ez da posible izan Valentziako klima gertaera gure lan hizketaldira ez ekartzea. Uraren ibilbidea eraikinen estalkietan, estolderietan, plazetan eta parkeetan pentsatu eta diseinatu behar ditugulako. Ongi dakigu giza eskalako ur... [+]
Autoestimuak batzuetan gauza intimoa dirudi. Baina autoestimuak zerikusia baldin badu norberak bere buruaz duen irudiarekin, norbere buruari ematen zaion balioarekin, zerikusia izango dute hartu ditzakeen erabakiek ere. Zer balio du erabakirik hartu ezin duen norbaitek? Eta... [+]
Sanmartinak gure baserrietan oso ezagunak dira, txerria hiltzeko garaia baita. Jende askok, ordea, ez du jakingo antzina San Martin egunak nekazaritza urtearen amaiera ezartzen zuela. Eta hori ez zen ahuntzaren gauerdiko eztula. Izan ere, urte amaierarekin etxeko ugazabari... [+]
Aste oso batez aritu gara Collodiren Pinotxoren abenturak liburuaren inguruan, unibertsitateko ikasgelan, Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako irakaslegaiekin. Gure erreferentzia nagusia Galtzagorrik 2011n argitara emandako edizio ederra izan da –hitzaurrea barne, 171... [+]
“Ibiliz ikasten da ibiltzen, eta kantuan kantatzen”. Horixe izan da aste honetako ikasgaietako bat C2ko taldeetan. Helburua ez zen abesten edo oinez ikastea, gerundioa behar bezala erabiltzea baizik. Zer pentsatua eman dit jarduerak, eta irakasten nola ikasten dugun... [+]