Erleen galeraren parte eta ez aparte
Erleak, polinizazioa… Behin eta berriz zein garrantzitsua den erlearen lana, landareen ernalketa. Lan horretan eragozten diona gizakia da, gizakiak jartzen dizkio zailtasunak eta gizakiak akabatzen du erlea: erlearen lana zuzenki ikusten ez dugun bezala egiten ditugu zuzenki ikusten ez ditugun kalteak.
Liztor beltza (Vespa velutina nigritorax) ez zen kasualidadez etorri, ez da gai Asia iparraldetik Frantziara hegan joateko, gizakiak ekarri zuen 2004. urtean. Egungo materialen esportazioak ez ditu produktuak bakarrik esportatzen, tartean intentzionalki ekarri nahi ez diren espezie inbaditzaieak ere esportatzen ditu; horrela iritsi zen liztor beltza Frantziara egurrez kargatuta zegoen itsasontzi batean… Gaur egun liztor beltza da erlearen etsairik handienetakoa.
Liztorrak oso hazkunde azkarra du, urtean 200-400 erregina berri ateratzera iritsi daiteke.
Liztorrak bi apitan egiten du bizitza, udaberri hasieran hazkunderako erabiltzen dituzten api txikietan eta ondoren bigarren apia deitzen zaionetan: azkenengo hau izaten da api nagusia.
Liztorraren elikagaietako bat da erlea, hori da liztorra erlearen etsai dela esateko arrazoia. Liztor batek egunean 3-4 erle akabatzen ditu elikatzeko, 200 liztorreko api batek 4.000 erletik gora astean. Liztorrak erleak ehizatzeko erlauntzen aurrean jartzen dira hegan eta erlea erlauntzatik atera arte itxaroten dute: erlea atera bezain laster harrapatzen dute liztorrek.
Erle batek egunean 1.000 lore inguru ernaltzen ditu, beraz, atera kontuak liztorraren ondorioz zenbat lore geratzen diren ernaldu gabe.
Tranpatze bidez saia gaitezke liztorraren hazkundeak gorantz jarrai ez dezan, tranpatzeek erregin kopurua jaisten dutelako eta horrek inguruan apiak gutxiagotu.
Hau ez da erleen arazoa soilik eta ezta ere erlezainena, arazoa denona da.
Liztorra ekarri genuen baina ezin dugu berriz bere lurraldera bidali, erleak harrapatuz jarraituko du erlerik gabe geratu arte.
Berrerarabili, zaharberritu, konpondu, eraldatu… Behar duguna baina gehiagorekin bizi garelako agian…
Erleek jaiotzetik hil arte duten joera bat da garbitzeko gaitasuna. Jaio bezain laster hasten da bera jaio den abaraska garbitzen, puskatu dituen argizari zatiak erlauntzatik kaleratzen.
Maiatzak 4 zituen, larunbatarekin. Ez zen giro bereziki beroa, baina bai, hotzik ez behintzat. Halako batean burrunda, burrunda galanta, aspaldi entzun gabekoa. Hor azaltzen da etxeko atarian erle pila, milaka erle hegan, hegada sinkronizatu dotorean, dunbots batean. Erlesemea.
Erlauntza batean erregina bakarra dagoenez eta denen ama denez, bera dela agintari esaten da, baina ez da erabat zuzena. Erregina oso garrantzitsua da, baina erabaki garrantzitsuenak erle langileek hartzen dituzte.
Eladi Balerdi erlezainaren eta Jose Manuel Atxaga erleen zale sutsuaren arteko elkarlanetik egitasmo berritzailea sortu da duela gutxi. "Arnastu erlauntzaren airea" eta "Erleen sauna" jarduerak proposatu dituzte, konbentzituta baitaude onuragarri direla... [+]
Azkainen izan da Mattin Jauregi Egonarria saioko aurkezlea eta erlezaina, mundu horretan erreferentea den Mikaela Untsainen etxean. Erleak iraun dezan gaur egun erlezainen beharra dagoela azaldu dio, erlezainik gabe galdu egingo dela. Zein oinarriren gainean lan egiten duen... [+]
Neguko inausketa sasoia gainean dugu, hemen dator epaitzeko, epaiak egiteko garaia: epaila. Aspaldi dugu epaila martxotua eta inausketa lanak noiznahi eta nolanahi egiten dira, tartean krimen izugarriak.
Erlauntzaren jaiotza erregina estali baten errutearekin hasten da. Hemen ere betikoa, arrautza ala erregina ote zen lehena…
Lehen sektorean arazoak gorantz doazela nabari da: klima krisia, kutsadura, lehengaien prezio altuak edo lursailak eskuratzeko zailtasunak…
Bertatik bizi nahi dugunok badakigu zer dagoen, badakigu zailtzen doala sektorea, baina jarraitu edo hasi nahi duen jendea ere bada... [+]
Fenomeno berezia da erlakumeena, erleen biziraupena bermatzen duen prozesu naturala. Eguraldi epelak loraldi oparoak dakarzki eta loraldien oparotasunak erleen “emantzipazioa”.
Erlezaintza dastatzeko hona errezeta: propoliz ondutako izokina pipermin eztiaz eta limoi erre kremaz.
Langileek aukeratuko duten arrautza batetik jaioko da belaunaldi berrien erregina. Erregina-jelez beterik izango du abaraska, goserik pasa ez dezan 15 egunez eta ederra eta galanta egin dadin.
Ardiak dituen edonor ahal da artzain? Edo ardiak gustuko dituen afizionatu bat besterik ez? Ez dakit non kokatu neure burua, erlezain izan nahi dut eta agian batzuentzat banaiz, baina noiz da bat erlezain?