Erdi Aroa iluna ote?
Europako Erdi Aroa gehienetan garai iluntzat irudikatzen dugu. Atzerapenarekin, indarkeriarekin, sineskeriarekin eta tiraniarekin lotzen dugu. Garai hura bizi izan zutenak barbaro eta ezjakintzat hartzen ditugu. Izena bera ere adierazgarria du, gutxiesgarria baita: Antzinaroaren eta Berpizkundearen artean, erdian, egon zen garrantzi gutxiko garai bat balitz bezala. Hainbat erdaretan medieval adjektiboak konnotazio negatiboak ditu eta gauza atzeratu, prekario edo bidegabeak definitzeko erabiltzen da. Garai hari buruzko iruditeria negatiboa hain dago barneraturik, ezen orduan kokatutako pelikulak grabatzeko kamerei filtro iluna ezartzen dietela.
Baina irudikapen hori ezegokia da, aurreiritzi eta topikoetan oinarriturik dago eta. Lehenik eta behin, milurteko oso bat (V. Mendetik XV. Mendera) iraun zuen aldi luzea garai uniforme eta monolitikotzat hartzea akatsa litzatekeelako. Baina ez hori bakarrik, ikerketek frogatzen dute ez direla zuzenak Erdi Aroaz ditugun aurrejuzguak. Esate baterako, higieneari dagokionez, frogaturik dago ordukoak maiz-maiz garbitzen zirela eta osasun neurriak hartzen zituztela, egungoak bezalako produkturik eduki ez arren. Jantziei dagokienez, halaber, ez ziren beztitzen pelikuletan agertzen diren larruzko jantzi ilun eta zarpailez; lihoa, zeta, artilea eta antzerako ehunak ezagutzen zituzten eta sarri aski koloretsuak ziren.
Era berean, Erdi Aroa zientzien eta arteen garapen garaia izan zen. Grezia eta Erroma zaharreko testu asko monasterioetan bildu eta kopiatu zituztenez, haien transmisioa ahalbidetu zen; Erdi Aroari esker dugu filosofia eta literatura klasikoaren berri. Halaber, Europa kristaua mundu musulmanarekin harremanetan zegoenez, ekialdeko ezagutzen eragina iritsi zen mendebalderaino. Erdi Aroa arte erromaniko zein gotikoaren garaia izan zen eta baita unibertsitateen sorrerarena ere.
Inkisizioak emakumeen gain ezarri zuen jazarpena Erdi Aroarekin lotzen da sarri. Baina hori ere uste okerra da, Inkisizioaren sustraiak XII. mendean dauden arren, exekuzio eta zigor gehienak Aro Modernoan izan baitziren. Sorgin-ehiza Berpizkundeko humanismoaren ifrentzu goibelena izan zen eta ez Erdi Aroarena. Emakumeen egoera, oro har, Trentoko Kontziliotik aurrera (1545-1563) hasi zen okertzen eta ziur aski Erdi Aroaren amaieran gure birramonen garaian baino autonomia gehiago izan zuten. Erdi Aroa garai iluna izan zela uste duzue oraindik?
49 urte eta gero Espainiako Poliziak Gasteizko Maria Sortzez Garbiaren katedralean eraildako bost langileak oroitu dituzte beste behin astelehen arratsaldean. Milaka pertsona batu dira Zaramagatik abiatutako eta katedralean amaitutako manifestazioan. Manifestari guztiek ez dute... [+]
Martxoaren 30erako Iruña-Veleia martxan, SOS Iruña-Veleia eta Euskeraren jatorria elkarteek manifestaziora deitu dute, Aski da! Argitu, ez suntsitu lelopean. Azken bi urteetan "hondeatzaileak sistematikoki eremu arkeologiko oso aberatsak suntsitzeko modu... [+]
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
Urruña, 1750eko martxoaren 1a. Herriko hainbat emakumek kaleak hartu zituzten Frantziako Gobernuak ezarritako tabakoaren gaineko zergaren aurka protesta egiteko. Gobernuak matxinada itzaltzeko armada bidaltzea erabaki zuen, zehazki, Arloneko destakamentu bat. Militarrek... [+]
Ezpatak, labanak, kaskoak, fusilak, pistolak, kanoiak, munizioak, lehergailuak, uniformeak, armadurak, ezkutuak, babesak, zaldunak, hegazkinak eta tankeak. Han eta hemen, bada jende klase bat historia militarrarekin liluratuta dagoena. Gehien-gehienak, historia-zaleak izaten... [+]
Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.
Poloniako Maszycka kobazuloan duela 18.000 urteko arrastoak topatu zituzten XIX. mendearen amaieran. Baina berriki giza hezurrak teknologia berriak erabiliz aztertu eta kanibalismo zantzu garbiak aurkitu dituzte.
Ez da ikerlan bat ondorio horretara iristen den lehen... [+]
Porzheim (Alemania), 1945eko otsailaren 23a. Iluntzeko zortziak jotzear zirela, hegazkin aliatuak hiria bonbardatzen hasi ziren bonba su-eragileekin. Erasoak sarraski izugarria eragin zuen denbora gutxian. Baina Pforzheimen gertatutakoa itzalean geratu zen, egun batzuk lehenago,... [+]
ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea bermatzeko... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]