Eraginkortasun energetikoa Nafarroan, zerbait aldatzen ari ote da?
Nafarroako energia kontsumoaren azterketa aurkeztu du Nafarroako Gobernuak, 2022ko datuekin. Eta baikortasun handiz egin du, eraginkortasun energetikoan, kanpoko energia-iturriekiko mendekotasun txikiagoan eta deskarbonizazioan egindako aurrerapen gisa aurkeztu du. Baina ikus dezagun zer dagoen benetan honen guztiaren atzean.
Lehen datu kezkagarria: 2022an energia fosilen kontsumoa lehen mailako energia-kontsumoaren %79 izan zen. Aurreko hamarkadetako ia berbera, nahiz eta energia berriztagarrien garapen handia ematen ari den. Datu honek zalantzan jartzen du erakundeen eta enpresen munduan erregai fosilen ordezkapena berriztagarrien hedapen eta ezarpen akritikoaren eskutik etorriko dela defendatzen dutenen planteamendua.
Egiaztatu dezakegun bigarren datua: Nafarroan elektrizitatearen kontsumoak maila baxuan jarraitzen du, 2022an %0,7 jaitsi da. Kontsumitzen dugun energia guztiaren %21 baino ez da elektrizitatea. Eta 2008tik ez da igo elektrizitatearen kontsumoa unitate energetikoetan, eta oso joera egonkorra mantendu du. Nola nahi dugu batez ere elektrizitatea sortzen duten berriztagarriak hedatzea eta mendekotasun fosila murriztea, elektrizitatearen kontsumoa handitzen ez bada?
Egiaztapen horietatik abiatuta, ematen du "berriztagarrietarako trantsizioa", saltzen diguten bezalaxe, ez dela funtzionatzen ari. Eta hori gertatzen ari da, hain zuzen ere, energia "garbien" garapenean aurreratuta dagoen autonomia-erkidego batean. Arazo honen muina energia mota honek dituen egiturazko arazo larriak dira, egungo gizarte kapitalistan egiten dugun kontsumo moduari eta kantitateari aurre egin ahal izateko.
Irujo kontseilariak 2022ko Balantze Energetikoa aurkeztean balioan jarritako beste elementuetako bat eraginkortasun energetikoaren hobekuntza izan zen. Adierazle honen bidez, erkidegoko ekonomiak ekoizten duen euro bakoitzeko kontsumitzen den energia-kopurua neurtu nahi da. Energia-kontsumo txikiagoarekin aberastasuna sortzeak sostengarritasun handiago baterantz garamatzala ondoriozta daiteke, atmosferara CO2 gutxiago isurtzen baita klima-aldaketa geldiarazten saiatzeko.
Berriztagarriekin ez gara erregai fosilak ordezkatzen ari, eta berriztagarrien hedapenak material berrien estraktibismoa areagotzen du, eta ekosistemen jasangarritasunean inpaktua du
Nafarroako balantze energetikoaren arabera, adierazle honek hobera egin du azken 10 urteetan, eraginkortasun energetikoa %16,30 hobetu baita. Horrek esan nahi du euro bateko aberastasuna fabrikatzeko 86 tona petrolio behar direla, eta 2012an 102 behar ziren. Eraginkortasun hori bereziki industriaren arloan baloratzen zuen kontseilariak. Gauzak horrela, ematen du hobera gindoazela…
Hala ere, eraginkortasun energetikoa globalki baloratzeko, Nafarroan aberastasuna eurotan nola sortzen den aztertu beharko genuke. Ez da gauza bera ondasun materialak ekoiztea, horretarako beharrezkoa baita materia transformatzea, energia erabiliz, edo ondasun "ez-materialak" ekoiztea, hala nola zerbitzuak. Oro har, azken horiek energia gutxiago kontsumitzen dute, baina, turismoaren kasuan, erregai fosilen oso mende gaude. Oraindik ere materia kopuru bera kontsumitzen dugula kontuan hartuta, ohartu gara gutxiago ekoizten ari garela hemen, inportazioari esker. Hor ditugu desindustrializazioaren, deslokalizazioaren edo jarduera-murrizketaren fenomenoak, ez bakarrik hornidura-kateetako arazoengatik.
2022an Nafarroako esportazioak %11,2 hazi ziren 2021aren aldean. Baina aldi berean inportazioak are gehiago hazi ziren, %26,8. Horrela, energia gutxiago kontsumitzen dugun itxuraren atzean, BPGa igota ere, albiste txar bat ezkutatzen da: barneko energia-kontsumoaren beherakadak energia kontsumo esternalizatua, kontabilizatu gabea eta sostengaezina eskatzen du, eta planetako beste leku batzuetatik ondasunak inportatu eta garraiatzen dira. Munduko energia-kontsumoaren eta berotegi-efektuko gasen isurketen hazkundeari egiten diogun ekarpena da.
Erakundeen diskurtsoak, kapitalismo berdearen bozgorailu gisa, errealitatearekin talka egiten du. Hazkunde ekonomikoaren eta ondasunen ekoizpenaren ilusioa inposatu nahi zaigu, energia-iturri berriztagarrien eta garapen teknologikoaren bidez. Egiatan, energia-kontsumo bera (barrukoa gehi kanpora ateratakoa) eta kutsadura-maila bera mantentzen edo handiagotzen jarraitzen dugu; aldiz, berriztagarriekin ez gara erregai fosilak ordezkatzen ari, eta berriztagarrien hedapenak material berrien estraktibismoa areagotzen du, eta ekosistemen jasangarritasunean inpaktua du. Datuek eta ebidentzia zientifikoek beste bide baten beharra adierazten digute.
Beste dinamika eta proposamen batzuk behar ditugu, egungo ekoizpen, kontsumo eta enpresa-irabazien bilaketarako eredua zalantzan jartzen duten agertoki berriak irekitzeko. Baliabide naturalen eta kutsaduraren erabilera murriztuz, egiazkoak eta materialki eraginkorrak diren politikak garatuz, hemen eta planetako gainerako lekuetan berdintasun sozialera eta ongizate kolektibora eramango gaituztenak.
Pablo Lorente eta Jule Goñi, Sustrai Erakuntza fundazioko kideak
Nafarroan, 2024ko urtarrilaren 24an.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]
Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.
Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]
Azaroaren 19a komunaren munduko eguna da. Gaur oraindik ere, XXI. mendean, langile askok, hemen, Euskal Herrian bertan, ez daukate haien lanaldietan komuna erabiltzeko eskubidea. Horren adibide dira garraioko langile asko.
Komunak osasun publikoaren giltzarria dira, eta... [+]
Etxebizitzaren auzia aspalditik datorren egiturazko arazoa da. Giza eskubidea izan behar lukeena, gehienez ere eskubide subjektiboa baino ez da. Iruzurra dela diot instituzio eta alderdi politiko guztiek hitz politak esan arren, ez diotelako muinari heltzen. Egun, enpresa... [+]
Zertarako irakaskuntza kontzertatua?
Eskola publikoko eragile gehienen kontra EAEn onartu den Hezkuntza Lege berriak irakaskuntza kontzertatuaren doakotasuna bermatzea du helburu, beti ere botere publikoen finantzaketaren bidez, jakina. Espainiako Estatuan ere gobernukideek... [+]
Azaroaren 15ean Errenteria-Oreretan Euskal Herria Digitala osatzen dugun eragileek antolatutako hirugarren jardunaldiak egingo ditugu. Autodefentsa digital feminista lantzeko tailer bat eta digitalizazio demokratikoa oinarri izango duen hitzaldi bat izango dira... [+]
Aste batzuk daramatzagu hedabide eta sare sozial guztietan Iñigo Errejoni indarkeria matxista batzuengatik egindako akusazioei buruzko iritziak entzuten. Horrekin batera, eztabaida asko sortzen ari dira: nola salatu behar dugun emakumeok, nolakoak izan behar duten gure... [+]
Badira hauteskundeek erabaki politikoei legezko izaera emateko baino ez dutela balio diotenak. Eta ez dira gutxi horrela pentsatzen dutenak. Bale, baina horrekin gauza asko esaten dira, besteak beste, benetako agintea, boterea, joko horretatik kanpo dagoela.
Baina –nire... [+]