Etorkizunean gure gizarteak elektrizitate gehiago kontsumituko du eta teorian elektrizitate hori energia berriztagarrietatik etorriko da, baina prozesu horri buruzko hainbat interpretazio daude. 2023ko amaieran Nafarroako Gobernuko Industriako eta Enpresen Trantsizio Ekologiko eta Digitalerako Mikel Irujo kontseilariak egindako balantzearen arabera, azken hamar urteetan Nafarroak %16,30 hobetu du bere eraginkortasun energetikoa.

Irujoren esanetan, hobekuntza hori gertatu da administrazio publikoak eta, oro har, gizartea gauzatzen ari diren deskarbonizazio ahaleginaren ondorioz. Dioenez, ikusten da energia elektrikoak gora egin duela energia kontsumo orokorrean: 2021ean Nafarroan kontsumitutako energia guztiaren %19 elektrizitatea zen eta 2022an %21.

Hala ere, energia kontsumoak behera egin du Nafarroan eta 2022an 2021ean baino %8,3 gutxitu zen. Energia mota guztiek izan dute beherakada: ikatza eta kokeak -%15,8, gas naturalak -%13,9 eta petrolioa eta eratorriak -%8,3. Elektrizitatea berdintsu mantendu da (-%0,7). Maila honetan ez dago oraindik 2023ko datuekiko konparaketarik, baina bai ikusi da 2022ko azarotik 2023ko azarora jarduera industriala %3,6 jaitsi dela Nafarroan, beraz, pentsatzekoa da horren ondorioz energia kontsumoa are gehiago gutxituko zela.

Energia kontsumoak behera, inportazioak gora

Sustrai Erakuntza ingurumen elkarteak oso balorazio ezberdina egiten du Foru Gobernuak aipatutako eraginkortasun energetikoaz. Bere webgunean aurki daiteke Irujo kontseilariak egindako azterketaren balorazioa.

Batetik, elkarteak kezkagarria deritzo 2022an energia kontsumoaren %79 oraindik energia fosiletatik datorrela ikustea. Hau da, “kontsumitzen dugun energia guztiaren %21a baino ez da elektrizitatea. Eta 2008tik ez da igo elektrizitatearen kontsumoa unitate energetikoetan”. Horrek erakusten du, beren iritzian, gizartearen elektrifikazioa –eta deskarbonizazioa– ez dela gertatzen ari saltzen ari zaigun moduan, eta arazo horren muinean zera dago: “Energia mota honek dituen egiturazko arazo larriak, egungo gizarte kapitalistan egiten dugun kontsumo moduari eta kantitateari aurre egin ahal izateko”.

Eraginkortasunari dagokionez, Sustraiko aztertzaileek azaltzen dutenez, Nafarroan materia kopuru bera kontsumitzen dugu, baina gutxiago ekoizten dugu. Zer gertatzen da? Haien ustez, gehiago inportatzen ari garela: 2021etik 2022ra arteko erkidegoaren inportazioak %26 hazi ziren. “Hor ditugu desindustrializazioaren, deslokalizazioaren edo jarduera-murrizketaren fenomenoak, ez bakarrik hornidura-kateetako arazoak”.

Horrela azken urteetan mundu mailan ematen ari den fenomenoa Nafarroan ere gertatzen ari dela azpimarratzen dute: hainbat herrialde garatuetako energia-kontsumoak behera egin du horietan produkzioa gutxitu egin delako, eta produktu ugari beste herrialde batzuetatik ekartzen dituztelako. Meatzaritzaren kasuan oso nabarmena da hori. Hau da, gure “energia kontsumoa esternalizatu” egiten da, hemen energia gutxiago kontsumitzen da, baina energia hori beste nonbaiten kontsumitu da, eta, beraz, planetan ez da berotze eraginik txikitzen, mundu mailako azken datuek adierazten duten gisan.

Deskarbonizazioaren gaur egungo klabe handiena, beraz, herrialde garatuetako kontsumo beherakadan dagoela uste dute egungo berotze klimatikoaren aurkako politika instituzionalekin kritiko direnek; eta zalantzan jartzen dituzte energia berriztagarriak sortzeko eraikitzen ari diren azpiegitura guztiak, besteak beste gizarte industrialak oraindik ez duelako topatu produkzio prozesuak elektriko egiteko modurik, edo prozesu hori oso geldoa delako.

Beste zazpi parke eoliko

Larragan eta Cascanten 162 MW potentziako zazpi poligono eoliko eraikiko dituzte Agrowind Navarra 2013 S.L.k –sei– eta Eolica Cancante S.L.U.k –bat–, asteazken honetan Amparo López gobernu eledunak jakinarazi duenez.

Larragan honako poligonoak eraikiko dituzte: Jenariz (24 MWko potentzia), Linte - I. Fasea (23.1 MW, Linte – II. Fasea (9,9 MW), San Marcos II (6 MW), San Marcos IIren zabalkundea (21,72) eta San Marcos I (27,72 MW). Horietan ekoizten den elektrizitatea Erriberrira eramateko 132ko kV-ko goi-tentsioko linea bat ere eraikiko da.

Proiektuak aurrera eramateko 81.861 metro kuadro lur komunal erabiliko dira, eta beste 16.575 metro kuadro lur komunal behin-behinekoz. Lur pribatua ere erabiliko da proiektuan. Agrowid Navarrak 390.794 euro ordainduko ditu Nafarroako Proiektu Eolikoaren I eta II faseagatik lehen kolpe batean, eta urtero 38.807 euro, gehi dagokion BEZaren igoera. 33 urterako lur-lagapena izango da.

Cascante II Parke Eolikoak 50 MW potentzia izango du, udalerri horretako 96.450 m² lur komunal erabiliko dira eta lurren lagapen eta ustiaketa epea 30 urtekoa izango da. Eolica Cascantek urtean sortzen diren MW bakoitzeko 2.512,57 euro ordainduko dizkio Cascanteko Udalari.