“Elikagaiak moralizatzen ditugunean errua azaltzen da”
Anti-dietatik lantzen du elikadura Maddi Etxeberria nutrizionistak, ez duelako sinesten argaltzeko dietetan: "Saiatzen gara ongizate orokor bat lortzen elikaduraren bitartez".
Errezeta begetalak, dietaren kulturaren inguruko hausnarketak, elikagaien inguruko mitoak eta beste partekatzen ditu Maddi Etxeberria nutrizionistak (Andoain, Gipuzkoa, 1998). Instagrameko @beganonegin kontuaren bidez zabaltzen du edukia.
Gero eta nutrizionista gehiagok salatzen duzue dietaren kultura. Zertan datza?
Zapalkuntza sistema bat da zeinenak behartzen gaituen kanon estetiko batzuetara atxikitzera alor guztietan, gizartearen onarpena lortzeko.
Argaltzeari lotuta egoten da?
Dietaren kulturak bai zaramatza dieta egitera argaltzeko, baina hortaz aparte, pentsamendu horiek guztiak dira erlazionatzen dituztenak gorputz argalak osasunarekin eta gorputz gizenak osasunik ezarekin.
Zer nolako eragina izan dezake elikagaiekiko harremanean?
Negatiboa, dudarik gabe. Horrek eragiten duena da elikagaiak moralizatzea; hau da, elikagai onak eta txarrak klasifikatzea gure gorputzari edo organismoari egin diezaioketen ekarpen nutritiboan oinarrituta. Askotan esaten dut jaten duguna baino askoz gehiago garela. Beharrezkoa da barazkiak presente edukitzea egunerokoan, baina barazkiak bakarrik janda bizi ezin dugun bezala, beste gauza batzuekin ere ez. Elikagaiak moralizatzen ditugunean errua agertzen da gure elikaduran. Jaten dugun bakoitzean errua edo konpentsatzeko beharra sentitzea eragin dezake.
Horrek ere eragin handia dauka osasun mentalean?
Inongo zalantzarik gabe. Presio estetikoak bakarrik izugarrizko eragina dauka osasun mentalean. Gainera, orokorrean sistemak, baina baita dietaren kulturak ere norbanakoa jotzen du erruduntzat eta arduraduntzat. Horrek eragiten duena da zu gaizki sentiaraztea "egin beharko zenukeena" ez egiteagatik. Eta dakar estres handia, antsietatea…
Ondorioz, elikagaien inguruko mitoak sortzen dira?
Zabalduena dagoena da fruitu lehorrek gizentzen dutela, eta nik beti esaten dut ez dagoela berez gizentzen edo argaltzen duen elikagairik. Dena da testuinguruaren arabera. Hala ere, jendeari oraindik kostatzen zaio onartzea. Horregatik, ezin dugu elikagai bat moralizatu horrek sortuko dituelako gaur egun mito bihurtu diren teoria sinplistak sinestea.
"Elikadura emozioekin eta kulturarekin oso lotuta dago, ezin dugu hortik banandu"
Uste duzu nutrizionisten lana dieta kontzeptutik urruntzen ari dela?
Bai. Zorionez, gero eta nutrizionista gehiago ari gara ikuspegi holistiko edo global batetik lanean. Horrek eragiten du kontuan hartzea pertsona indibiduo konplexu gisa eta ez elikatzen den gorputz gisa. Askotan uste dut lanbideen espezializazioak ekarri duela norberak bere alorrean aditua izatea, baina ez gara elikatzen den gorputz bat soilik, askoz gehiago gara. Elikadura emozioekin eta kulturarekin oso lotuta dago, ezin dugu hortik banandu.
Zuk ere anti dietatik egiten duzu lan.
Uste dut dietak hartu duela oso esanahi espezifikoa, ez dena horrela. Dieta berez da elikatzeko modu oro. Gaur egun dieta ulertzen dugu argaltzeko edo pisua galtzeko elikatze mota moduan. Horregatik definitzen naiz ni eta beste aditu asko anti dieta gisa. Guk ez dugu sinesten argaltzeko dietan, saiatzen gara ongizate orokor bat lortzen elikaduraren bitartez.
Elikadura %100 begetalaren alde egiten duzu. Nola egin daiteke dieta gisa ulertu ez dadin?
Kolektiboki ez dakit nola egin, baina indibidualki askotan izaten da enfokatzen dugula beganismoa, beste korronte batzuk bezala, mugatik edo eredu murriztailetik, eta erabaki behar dugula haututik. Elikadura asaldurak daudenean erruduntzat botatzen da beganismoa, murriztailea delako. Zuk erabaki baduzu beganoa izatea edo elikadura %100 begetala eramatea, nondik erabaki duzu hori? Hori da garrantzitsua. Pertsona batek erabakitzen badu elikadura begetal batera transizionatzea horrek eragingo du elikagai batzuk ez jatea, eta hartara erruduntasunik ez sentitzea, orduan, hor alerta piztu behar zaigu. Garrantzitsuena da gauzak nondik eta zertarako egiten diren ikusi, eta horren arabera erabakiak hartzea.
Florentzia, 1886. Carlo Collodi Le avventure de Pinocchio eleberri ezagunaren egileak zera idatzi zuen pizzari buruz: “Labean txigortutako ogi orea, gainean eskura dagoen edozer gauzaz egindako saltsa duena”. Pizza hark “zikinkeria konplexu tankera” zuela... [+]
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
Munduan gutien aipaturiko krisi humanitarioa da Angola hego-mendebaldean 2019az geroztik irauten duena. Klima aldaketak indarturiko lehorte luze baten ondorioz milioika pertsona janari eskasean edo desegokitasunean bizi dira eta ura bilatzeko ahalegin handiak egin beharrean... [+]
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
“Hondakinik ez platerean!”. Hori zen kontsigna gure txikitako otorduetan. Janariak zeozer sakratu bazukeen, batez ere ogiak; lurrera erori eta, jasotakoan, musua eman behar zitzaion. Harik eta adin zozoan mamia baztertzeko moda etorri zen arte, lodiarazten zuelakoan... [+]
Bizkaigane elkarteak elikadura burujabetzan oinarritutako proiektua du Errigoitin (Bizkaia), 1983tik. Instalazioak dauden lur eremutik aterarazi nahi du lur jabeak elkartea. EHNE Bizkaia sindikatuak adierazi duenez, instalazioek lege eta administrazio eskakizun guztiak betetzen... [+]
Martxoaren 10etik 26ra izango da udaberriko kanpaina. 'Beste modura, denona de onura' lelopean arituko dira gertuko ekoizpena, banaketa eta kontsumoa babestu eta sustatzeko, ager zonaldean euskara hauspotzen duten bitartean. Apirila amaieratik aurrera jasoko dira... [+]
Euskal Herriko bi muturretatik datoz Itziar (Bilbo, 1982) eta Ekaitz (Erriberri, 2002), sortzen ari den Burujabetzaren Aldeko Mugimenduaren berri ematera. Euskal Herrian diren burujabetza prozesu ugariak arloz arlo bultzatu eta indartu nahi ditu BAMek. Lan horretan hasteko,... [+]
Ur kontaminatua ur mineral eta ur natural gisa saltzen aritu dira urte luzeetan Nestlé eta Sources Alma multinazional frantsesak. Legez kanpoko filtrazioak, iturburuko ura txorrotakoarekin nahasi izana... kontsumitzaileen osagarria bigarren mailan jarri eta bere interes... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Zuhaitza esnatzear dago, kimuak ageri dira adarretan. Gutxi falta da loraldirako, laster aro berria hasiko du, indarberrituta.
Estatu Batuen muga-zergak nahiko buruhauste ez balira, pasa den asteko albiste xalo samar batek dardara-uhinak helarazi ditu mundu-parte handi bateko otordu-mahaietaraino: Japoniako gobernuak bere arroz-gordekin estrategikoetako 210 mila tona merkaturatzeko agindua eman du,... [+]
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]