“Elikagaiak moralizatzen ditugunean errua azaltzen da”
Anti-dietatik lantzen du elikadura Maddi Etxeberria nutrizionistak, ez duelako sinesten argaltzeko dietetan: "Saiatzen gara ongizate orokor bat lortzen elikaduraren bitartez".
Errezeta begetalak, dietaren kulturaren inguruko hausnarketak, elikagaien inguruko mitoak eta beste partekatzen ditu Maddi Etxeberria nutrizionistak (Andoain, Gipuzkoa, 1998). Instagrameko @beganonegin kontuaren bidez zabaltzen du edukia.
Gero eta nutrizionista gehiagok salatzen duzue dietaren kultura. Zertan datza?
Zapalkuntza sistema bat da zeinenak behartzen gaituen kanon estetiko batzuetara atxikitzera alor guztietan, gizartearen onarpena lortzeko.
Argaltzeari lotuta egoten da?
Dietaren kulturak bai zaramatza dieta egitera argaltzeko, baina hortaz aparte, pentsamendu horiek guztiak dira erlazionatzen dituztenak gorputz argalak osasunarekin eta gorputz gizenak osasunik ezarekin.
Zer nolako eragina izan dezake elikagaiekiko harremanean?
Negatiboa, dudarik gabe. Horrek eragiten duena da elikagaiak moralizatzea; hau da, elikagai onak eta txarrak klasifikatzea gure gorputzari edo organismoari egin diezaioketen ekarpen nutritiboan oinarrituta. Askotan esaten dut jaten duguna baino askoz gehiago garela. Beharrezkoa da barazkiak presente edukitzea egunerokoan, baina barazkiak bakarrik janda bizi ezin dugun bezala, beste gauza batzuekin ere ez. Elikagaiak moralizatzen ditugunean errua agertzen da gure elikaduran. Jaten dugun bakoitzean errua edo konpentsatzeko beharra sentitzea eragin dezake.
Horrek ere eragin handia dauka osasun mentalean?
Inongo zalantzarik gabe. Presio estetikoak bakarrik izugarrizko eragina dauka osasun mentalean. Gainera, orokorrean sistemak, baina baita dietaren kulturak ere norbanakoa jotzen du erruduntzat eta arduraduntzat. Horrek eragiten duena da zu gaizki sentiaraztea "egin beharko zenukeena" ez egiteagatik. Eta dakar estres handia, antsietatea…
Ondorioz, elikagaien inguruko mitoak sortzen dira?
Zabalduena dagoena da fruitu lehorrek gizentzen dutela, eta nik beti esaten dut ez dagoela berez gizentzen edo argaltzen duen elikagairik. Dena da testuinguruaren arabera. Hala ere, jendeari oraindik kostatzen zaio onartzea. Horregatik, ezin dugu elikagai bat moralizatu horrek sortuko dituelako gaur egun mito bihurtu diren teoria sinplistak sinestea.
"Elikadura emozioekin eta kulturarekin oso lotuta dago, ezin dugu hortik banandu"
Uste duzu nutrizionisten lana dieta kontzeptutik urruntzen ari dela?
Bai. Zorionez, gero eta nutrizionista gehiago ari gara ikuspegi holistiko edo global batetik lanean. Horrek eragiten du kontuan hartzea pertsona indibiduo konplexu gisa eta ez elikatzen den gorputz gisa. Askotan uste dut lanbideen espezializazioak ekarri duela norberak bere alorrean aditua izatea, baina ez gara elikatzen den gorputz bat soilik, askoz gehiago gara. Elikadura emozioekin eta kulturarekin oso lotuta dago, ezin dugu hortik banandu.
Zuk ere anti dietatik egiten duzu lan.
Uste dut dietak hartu duela oso esanahi espezifikoa, ez dena horrela. Dieta berez da elikatzeko modu oro. Gaur egun dieta ulertzen dugu argaltzeko edo pisua galtzeko elikatze mota moduan. Horregatik definitzen naiz ni eta beste aditu asko anti dieta gisa. Guk ez dugu sinesten argaltzeko dietan, saiatzen gara ongizate orokor bat lortzen elikaduraren bitartez.
Elikadura %100 begetalaren alde egiten duzu. Nola egin daiteke dieta gisa ulertu ez dadin?
Kolektiboki ez dakit nola egin, baina indibidualki askotan izaten da enfokatzen dugula beganismoa, beste korronte batzuk bezala, mugatik edo eredu murriztailetik, eta erabaki behar dugula haututik. Elikadura asaldurak daudenean erruduntzat botatzen da beganismoa, murriztailea delako. Zuk erabaki baduzu beganoa izatea edo elikadura %100 begetala eramatea, nondik erabaki duzu hori? Hori da garrantzitsua. Pertsona batek erabakitzen badu elikadura begetal batera transizionatzea horrek eragingo du elikagai batzuk ez jatea, eta hartara erruduntasunik ez sentitzea, orduan, hor alerta piztu behar zaigu. Garrantzitsuena da gauzak nondik eta zertarako egiten diren ikusi, eta horren arabera erabakiak hartzea.
Odei Etxeberri Bimboire, Gorka Roca Torre eta beraien seme Oihan eta Miru buruaskiak dira elikaduran. Horretarako, aztertu behar izan dute gorputzak zer elikagai eta zein kopurutan behar dituen; horiek zein janaritan dauden; urtaro bakoitzean horiek denak eskuratzeko zer landu... [+]
Hamahiru sukaldari edo ekoizle saritu ditu “euskal gastronomia tradizionala” sustatzen duen Gipuzkoako elkarteak, VI. edizio honetan. Sariekin nabarmendu nahi izan dute bertako ekoizleekin elkarlanean egindako gastronomia jasangarria.
Zestoako Iraeta auzoan, Urola ibaiaren meandroan daude Amilibia baserria eta bere lurrak. Horiek modu kolektiboan erosteko dirua biltzen ari da Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkartea. 2025 bukaerarako dute hitzartua azken ordainketa, baina erosketa fasean egon arren,... [+]
Iruñerrian ondo ezagutzen dute, baina ni neu txundituta geratu nintzen Ana Laura Duarteren janari-instalazioak ikusi nituenean, lehenik Iruñeko Ziudadelan eta handik astebetera Uharteko parke batean, ekainaren erdialdean. Instalazio efimeroak izan ziren biak ala... [+]
Baso naturaletan estratu eta funtzio ezberdinak betetzen dituzten espezieak aurkitzen ditugu. Batzuek gaina hartuko dute, eta mende ugari bertan igaroko dituzte. Beste batzuek lehen urratsak emango dituzte, baso-kideengatik sakrifikatuko dira eta beraien gorpu ustelak sistemari... [+]
Bergaran Elikadura Mahaia martxan dute eta bertatik hainbat ekintza ari dira aurrera eramaten herriko azoka indartzeko eta baserritarren erreleboa lantzeko. Elikadura Mahaiko kide dira Jon Ruiz de Egino baratzezaina, Eskubaratz proiektuko kidea. Eta Aitziber Plazaola dendaria,... [+]
Oiartzunen nekazaritza bultzatzeko eta elikadura burujabetzarako bidean pausoak emateko sortu zen Lurbizi egitasmoa, 2016 urte inguruan. “Herritar talde batek denbora zeraman herrian nekazaritzaren eta lehen sektorearen egoera kaxkarraz hausnartzen”, adierazi du Ibon... [+]
Elba ibaiaren arroa, 1417. Lehorteak eraginda ibaiaren mailak nabarmen egin zuen behera, eta norbaitek ur maila markatu zuen harri batean, idazkun bat zizelkatuta: “Harri hau berriro ikusten baduzu, negar egingo duzu. Ura maila honetan zegoen 1417... [+]
Arabako Bionekazaritza elkartearen eta Euskadiko Hazien Sarearen arteko lankidetzatik sortu zen duela urte pare bat Agroekoop kolektiboa. “Arabako agroekologiaren bueltako elkarteak lotzeko eta indartzeko, eta sinergiak sustatzeko asmoz sortu genuen”, adierazi du... [+]
Zestoako Amilibia baserria eta bere lurrak eskuratzea eta bertan elikadura burujabetzari loturiko laborantza proiektu agroekologikoak martxan jartzea; horixe du helburu Biolur elkarteak. Horretarako, besteak beste, abenduan ekin zion interneteko diru bilketa kanpainari eta... [+]
Amets Ladislao Kuban egon berri da bertako laborantza eredua eta elikadura sistema ezagutzen. Sobiet Batasuna (SESB) erori zenean eta jasaten duen mundu mailako blokeoa dela-eta, pestizida eta ongarri kimikorik gabe geratu zen Karibeko irla, eta kimiko horien ondorioz, lur oso... [+]
2009an sortu zen Ja(ki)tea elkartea zenbait jatetxe, sukaldari eta gastronomia kritikariren arteko elkarlanetik. “Hasiera hartan, Gipuzkoako 14 bat jatetxe elkartu ginen, baina pixkanaka hazten joan da proiektua, eta gaur egun 37 gara”, azaldu du Xabier Zabaletak,... [+]
Edanari emateko prest? Uda atari hau aproposa da gero berokoak etortzean ez lehortzeko edariak destilatzeko. Hezetasunari eustea garrantzitsua da gorputzari bere onenean atxikitzeko, eta etxean sortutako mamarekin bada zer esanik ez.