Elikaduraren kudeaketa, eraldaketa sozialerako tresna
Jatea eskubidea da, eta eskubide horren (eta berau betetzeko administrazioari egin beharreko eskakizunaren) aldarriak ezkerraren estrategian presenteago egon beharko luke, etxebizitza, hezkuntza edo osasun unibertsalaren alde egiten den borrokaren mailan. Hori GITE-IPESek elikadura-krisiaz eta goseaz antolaturiko jardunaldietan egin duten gogoetetako bat, Pobreziaren Aurkako Nazioarteko Egunaren bezperan.
Azken finean, elikaduraren kudeaketak eraldaketa sozialari lotuta joan behar duela ondorioztatu dute parte-hartzaileek. Alegia, jakiak kontsumitzeko nahikoa baliabide ez dutenak (batik bat immigranteak eta ama bakarrak, datuen arabera) hartzaile soil izateari utzi behar diote, eta horiek elikatzeaz arduratzen direnak (gehienbat Caritas-en esku) banatzaile soil izateari utzi behar diote.
Elikagaien banaketan Elizak monopolioa izateak ez du esan nahi ezin daitekeenik beste era batera egin; hartzaile-banatzaile dikotomia apurtu eta aldaketa eta iraultza sozialerako bidea behar luke elikagaien kudeaketak, José Ramón González soziologoaren arabera. Greziako adibidea jarri du: Syriza koalizio ezkertiarrak sustatuta, elikagaiak kudeatzeko autoantolaketa eta kooperatiben bideari heldu zioten, elikagaiak behar dituztenak eragile aktibo bilakatuz, biktima pasibo eta hartzaile beharrean.
Elikadura burujabetza, administrazioa eta herritarrak. Norena da ardura?
Goseari eta pobreziari aurre egitea, eta denek jan ahal izatea eta jaten duguna kudeatzea eraldaketa sozialarekin lotu behar bada, elikatzerakoan egun dugun gizarte eredua aldatzea komeni da, hizlarien esanetan. Bide horretan, elikadura burujabetza gako garrantzitsua da: garaian garaiko bertako produktu ekologikoak kontsumitzea, inguruko ekoizleei…
Aldaketa horretan, baina, zeinena da ardura? Eusko Jaurlaritzako Gizarte Politika Saileko Xabier Aierdiren hitzetan, administrazioaren betebeharretatik harago herritarroi ere badagokigu ohiturak aldatzea eta elikadura burujabetzak “herrialde osoaren estrategia” izan behar duela ulertzea. Bitartekaririk gabe, baserritarrek botilaraturiko esnea makinan erosteko aukera eman eta makinak hilabete iraun zuela jarri du adibide, bizilagunek ez zutelako erosten.
Via Campesinako kide Unai Arangurenek, ordea, argi dauka: “Bertakoa eta ekologikoa kontsumitzea ez da beti ohitura kontua, politikek ere erraztu behar dute ohitura, oztopatu beharrean. Zergatik ez da iristen Zeberion ekoiztutakoa Bilbora, baina bai munduko beste muturrean egindakoa? Merkatutik at gaude, administrazioak trabak jartzen dituelako behin eta berriz. Horri aurre egiteko merkaturatze alternatiboak eta zubiak eraiki behar ditugu, kontsumo taldeen bidez-eta”. Adibidea ere jarri du: Larrabetzuko eskolako gurasoek, jangelan banatzen den janaria pribatuki gestionatzea erabaki zuten, “eta orain haurrek herriko produktuak kontsumitzen dituzte 4 euroan, jangela publikoak 11 euro balio zuen bitartean, auskalo nolako eta nondik ekarritako produktuekin”.
Administrazioaren ardura nabarmendu du baita ere, ikus-entzuleen artetik, David Lopategi EH Bilduko kideak: “Bilbon, beharra dutenentzat Udalak diruz laguntzen dituen elikadura-txekeak BM eta antzeko supermerkatuetan baino ezin badira erabili, zer elikadura mota ari da sustatzen eta zein ekoizle motaren mesedetan?”. Elikagai Bankuko Luis Crovettorentzat, honetan guztian ezinbestekoa da formakuntza, ongi jaten ikasteko eta herritarrok bertakoari, ekologikoari, elikadura burujabetzari… garrantzia emateko.
Adar gehiagori heldu diote jardunaldietan eta erreportaje osatuagoa kaleratu dugu Argian.
Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.
Bi ordu edo bi ordu eta erdiz haur eta gazte andana hartzen ditu jantokiaren tarteak eskoletan. Jateko, jolasteko eta elkarbizitzeko espazio horretan jantokiko arduradunak esku hartzeko dituen mugez, jarraitzen diren irizpideez, begiraleen rolaz eta duten formazioaz arituko... [+]
Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]
Hego Euskal Herrian energia berriztagarrien makroproiektuen zaparradari zenbakiak jarri dizkiogu erreportaje honetan. Datuek marrazten duten mapan, Nafarroak gori-gori jarraituko du eta Araban daude kontzentratuta EAEn enpresek egin nahi dituzten energia zentralen %75,4. Hori... [+]
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]
Zer da zuretzat sukaldea? Niretzat, suaren tokia, sua dagoen aldea. Etxearen bihotza da, lapikokoa mimoz eta maitasunez prestatzeko lekua. Gero, mahai inguruan jateko, dastatzeko, partekatzeko eta disfrutatzeko tokia. Sasoikoa jateko sukaldera sartuko gara.
Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]
Haziak nola egin azaltzen duen jakintza praktikoa eta hazietan datzan ikuspegi politikoa. Biak uztartu dituzte Haziak liburuan Miguel Arribas Kelo-k eta Marc Badal-ek. Hamaika auzi baitaude jokoan hazi bakoitzean: biodibertsitatea vs estandarizazioa, autonomia vs menpekotasun... [+]
Liburuaren lehen aurkezpena irailaren 20an izango da, ostiralarekin, 18:30ean Azpeitiko Elikagunean. Bertan izango dira Miguel Arribas Kelo eta Marc Badal egileak, Markel Lizasoain itzultzailea, Maitane Gartziandia diseinatzailea eta Dani Blanco argazkilaria. Egileen azalpenak... [+]
Nekazaritzarekin harreman estua izan du betidanik Barazki Bizidunak proiektuko Iñaki Garcia Grijalbo Mapik. Bizitzaren paradoxak, gaur egun saltoki handi baten aparkalekua den lursailean zuten baratzea garai batean etxekoek Donostiako Intxaurrondo auzoan... [+]
Baserritarrek badute oporrik? Galdetu dute eskolan. Ezezkoa erantzun dute ikasleek. Orduan, egunero lanean, baserritar izan nahiko zenukete etorkizunean? Eta inork baserritarra izan nahi ez badu, nork egingo du guretzako janaria? Airean gelditu da galdera.
Pertsonaren osasun... [+]
Nafarroako Hazialdekoren, Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkartearen (BLE) eta Gipuzkoako Biolurren arteko elkarlanetik sortu berri da HoBBea, mugaz gaindiko proiektua. “Garien bueltan bagenuen aspalditik harremana gure artean, baina, nolabait, harreman horiek... [+]
Bigarren urtez segidan hartu du Habelarte baserritarren elkarteak Leitzako festetan, Gaztetxean, afariak emateko ardura. Nafarroako Mendialdeko ekoizle agroekologikoen produktuekin osatu dute eguneroko eskaintza, eta ehunka lagun pasatu dira abuztuaren 10etik 14ra haien... [+]