Elikaduraren kudeaketa, eraldaketa sozialerako tresna
Jatea eskubidea da, eta eskubide horren (eta berau betetzeko administrazioari egin beharreko eskakizunaren) aldarriak ezkerraren estrategian presenteago egon beharko luke, etxebizitza, hezkuntza edo osasun unibertsalaren alde egiten den borrokaren mailan. Hori GITE-IPESek elikadura-krisiaz eta goseaz antolaturiko jardunaldietan egin duten gogoetetako bat, Pobreziaren Aurkako Nazioarteko Egunaren bezperan.
Azken finean, elikaduraren kudeaketak eraldaketa sozialari lotuta joan behar duela ondorioztatu dute parte-hartzaileek. Alegia, jakiak kontsumitzeko nahikoa baliabide ez dutenak (batik bat immigranteak eta ama bakarrak, datuen arabera) hartzaile soil izateari utzi behar diote, eta horiek elikatzeaz arduratzen direnak (gehienbat Caritas-en esku) banatzaile soil izateari utzi behar diote.
Elikagaien banaketan Elizak monopolioa izateak ez du esan nahi ezin daitekeenik beste era batera egin; hartzaile-banatzaile dikotomia apurtu eta aldaketa eta iraultza sozialerako bidea behar luke elikagaien kudeaketak, José Ramón González soziologoaren arabera. Greziako adibidea jarri du: Syriza koalizio ezkertiarrak sustatuta, elikagaiak kudeatzeko autoantolaketa eta kooperatiben bideari heldu zioten, elikagaiak behar dituztenak eragile aktibo bilakatuz, biktima pasibo eta hartzaile beharrean.
Elikadura burujabetza, administrazioa eta herritarrak. Norena da ardura?
Goseari eta pobreziari aurre egitea, eta denek jan ahal izatea eta jaten duguna kudeatzea eraldaketa sozialarekin lotu behar bada, elikatzerakoan egun dugun gizarte eredua aldatzea komeni da, hizlarien esanetan. Bide horretan, elikadura burujabetza gako garrantzitsua da: garaian garaiko bertako produktu ekologikoak kontsumitzea, inguruko ekoizleei…
Aldaketa horretan, baina, zeinena da ardura? Eusko Jaurlaritzako Gizarte Politika Saileko Xabier Aierdiren hitzetan, administrazioaren betebeharretatik harago herritarroi ere badagokigu ohiturak aldatzea eta elikadura burujabetzak “herrialde osoaren estrategia” izan behar duela ulertzea. Bitartekaririk gabe, baserritarrek botilaraturiko esnea makinan erosteko aukera eman eta makinak hilabete iraun zuela jarri du adibide, bizilagunek ez zutelako erosten.
Via Campesinako kide Unai Arangurenek, ordea, argi dauka: “Bertakoa eta ekologikoa kontsumitzea ez da beti ohitura kontua, politikek ere erraztu behar dute ohitura, oztopatu beharrean. Zergatik ez da iristen Zeberion ekoiztutakoa Bilbora, baina bai munduko beste muturrean egindakoa? Merkatutik at gaude, administrazioak trabak jartzen dituelako behin eta berriz. Horri aurre egiteko merkaturatze alternatiboak eta zubiak eraiki behar ditugu, kontsumo taldeen bidez-eta”. Adibidea ere jarri du: Larrabetzuko eskolako gurasoek, jangelan banatzen den janaria pribatuki gestionatzea erabaki zuten, “eta orain haurrek herriko produktuak kontsumitzen dituzte 4 euroan, jangela publikoak 11 euro balio zuen bitartean, auskalo nolako eta nondik ekarritako produktuekin”.
Administrazioaren ardura nabarmendu du baita ere, ikus-entzuleen artetik, David Lopategi EH Bilduko kideak: “Bilbon, beharra dutenentzat Udalak diruz laguntzen dituen elikadura-txekeak BM eta antzeko supermerkatuetan baino ezin badira erabili, zer elikadura mota ari da sustatzen eta zein ekoizle motaren mesedetan?”. Elikagai Bankuko Luis Crovettorentzat, honetan guztian ezinbestekoa da formakuntza, ongi jaten ikasteko eta herritarrok bertakoari, ekologikoari, elikadura burujabetzari… garrantzia emateko.
Adar gehiagori heldu diote jardunaldietan eta erreportaje osatuagoa kaleratu dugu Argian.
Bizkaigane elkarteak elikadura burujabetzan oinarritutako proiektua du Errigoitin (Bizkaia), 1983tik. Instalazioak dauden lur eremutik aterarazi nahi du lur jabeak elkartea. EHNE Bizkaia sindikatuak adierazi duenez, instalazioek lege eta administrazio eskakizun guztiak betetzen... [+]
Martxoaren 10etik 26ra izango da udaberriko kanpaina. 'Beste modura, denona de onura' lelopean arituko dira gertuko ekoizpena, banaketa eta kontsumoa babestu eta sustatzeko, ager zonaldean euskara hauspotzen duten bitartean. Apirila amaieratik aurrera jasoko dira... [+]
Euskal Herriko bi muturretatik datoz Itziar (Bilbo, 1982) eta Ekaitz (Erriberri, 2002), sortzen ari den Burujabetzaren Aldeko Mugimenduaren berri ematera. Euskal Herrian diren burujabetza prozesu ugariak arloz arlo bultzatu eta indartu nahi ditu BAMek. Lan horretan hasteko,... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Gaur egun, Gazan su-etena dago, eta ez dakigu noiz arte iraungo duen; bitartean, sarraskiak, anexioek, kolonizazioak eta era guztietako giza eskubideen urraketek bere horretan diraute gainerako lurralde okupatuetan. Jarraian irakurriko dituzunak ez dira kasu isolatuak,... [+]
Oporlekuekin soilik lotuko dituzte askok Balear Uharteak, baina agroekologiaren eta kontsumoaren bueltan mugimendu bizia dute Mallorca irlan: Associació de Varietats Locals de Mallorca (tokiko hazi barietateen elkartea) da horren adibide. Abenduaren hasieran, elkarte... [+]
Kolore morez margotu dut urteko lehen hilabetea, sormena, irudimena, jakintza eta espiritualitatearen kolorez.
Via Campesinako ordezkaritza bat Palestinan izan da abenduaren 8tik 18ra, bere kide den Palestinako Lan Komiteen Batasuna-k (UAWC) gonbidatuta. Bidaia horrekin herri palestinarrari elkartasuna adierazi nahi izan diote, "Gazan egiten ari diren genozidioaren erdian eta... [+]
Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.