Bi gorputzetan banaturik, oholtzaren alde banatan aurkitzen den organoari buruz ari naiz, noski. Karl Shuke organogile faktoria alemaniarrak diseinatu eta bost mila tutu baino gehiagorekin eraikitako instrumentutzar horrek badaramatza hogei urte baino gehiago lehen ontzigintzara bideratutako ibai ertzeko fabrika eraberritura gerturatzen direnak jasotzen. Hiriko itsasontzi kulturalaren brankako irudia, horixe behar luke izan gertu ditugun auditorioetan aurkitzen den organo bakarrak. Azaroaren 21ean, eta iaz lehen aldiz, Bilboko Koral Elkarteak –Iñigo Alberdi zuzendaria eta organo-zale amorratua buru izanik– antolatutako organo gauaren bigarren edizioaz gozatzeko aukera izan nuen.

Aretora sartzearekin batera, jabetu ginen ikusleok organoak izango zuen protagonismoaz. Posizio zentrala instrumentua maneiatzeko beharrezkoa den eta teklatu desberdinek eta oinentzako pedalak osatzen duten kontsolarentzat; 71 soinu-joku desberdin gordetzen dituzten organoaren bi atalak espresuki argituta eta taula gainean instrumentu honen baitan etorkizunean ahots propioa izango duten bi gazte bizkaitar, Iñigo de Peque (Bilbo, 1988) eta Mikel Ansola (Markiña-Xemein, 2000). Biak ala biak Musikene, Euskal Herriko Musika Ikastegian ikasitakoak eta egun teklen munduarekin lotura mantentzen jarraitzen dutenak. Ansolak Stuttgarteko hirian jarraitzen baitu bere formazio akademikoarekin eta De Peque Valladodiko Unibertsitatean irakasle lanetan baitabil, hiriko San Anton elizako organo-jotzailea izateaz gain. Ekipoa osatuz, Aitor Etxebarria konposatzaile, piano-jotzaile eta kontzertuko bigarren atalean bere makineria martxan jarriz, elektronika organoaren soinuarekin jolasean jartzeaz arduratuko zena.

Ansolak ekin zion egitarauaren lehen atalari, Johann Sebastian Bach maisuaren lan distiratsu batekin. Kontrapuntuaren garbitasuna azalarazteko interpreteak behar izaten duen kontzentrazio maila kontuan izanda, lan mardula hautatu zuen gauari ekiteko, inondik inora ere. Areto batean organo bat kokatzeak dituen abantaila eta trabak agerian gelditu ziren konpas batzuk igaro bezain pronto. Elizetan musikari bilgarri eta koltxoi zaion oihartzuna faltan somatu zen Bachen lan garden eta zorrotzetan. Interpretatu ziren alemaniarraren bi piezetan –Preludioa eta fuga BWV 541 Sol maiorrean eta Organorako kontzertua BWV 593 La minorrean– antzeman zen musikarien trebezia teknikoa eta instrumentuaren menderatze ahaltsua, baina organoa bera biluziegi aurkitu zen areto itzelaren pean. Erakargarriagoak eta sendoagoak iruditu zitzaizkidan Max Regerren Sarrera eta pasakaglia Re menorrean boteretsuaren interpretazioa, Ansolak burutua; eta De Pequek eskainitako Franz Liszten Ad nos ad salutarem undam pieza ezagunaren azken atala. Bi interpreteek euskal musikari eginiko keinua ere nabarmentzekoa, Jose Maria Usandizagaren hiru atalez osatutako Pieza sinfonikoa eta Jesus Guridiren Euskal gai bati buruzko bariazioak lanek ere bere tartea izan baitzuten kontzertuan. Organoaren ahalmen sinfonikoa azken tantara arte probestuz, obra erromantikoetan Euskaldunako munstroa hobekiago moldatzen dela frogatu genuen. Erregistrazio zainduak, tuttien botereak eta interpreteen sentiberatasunak borobildu zuten lehen atal klasikoagoa.

Uhalak lotuta, prest ginen bigarren zati esperimentalean aireratzeko. Azken urteetan, atzerrian izan duen arrakasta bere jaioterrian berresten ari den Etxebarriak egin zuen salto jada organistek izerdiz ondo blaitua zuten taula gainera. Koloreztaturik teloia, jarri zituen gernikarrak martxan sintetizadore, ordenagailu eta gainontzeko tramankuluak. Bukleen bidez, espazio sonoroak sortuz, organo pieza klasikoak zikintzea –modu beti adeitsuan– eta berrinterpretatzea zen elektronikaren zeregina eta hein batean lortu zuen. Ez zen lan erraza Etxebarriarena, pieza formalei, errepertorioan ezagunak direnei eskua sartzeak beti ematen duelako erreparoa eta trantsizioak naturalak bilakatzea ez delako samurra. Gustatu zitzaidan emaitza eta aurkitu zituzten nire belarriek momentu magikoak, bi estetikak batzean sortutako sinbiosi eta trukaketak.

Aberatsa eta beharrezkoa iruditu zitzaidan orokorrean igande arratsean jasotakoa. Aberatsa, tamalez ez dagoelako organo eder hori entzuteko parada ugari eta beharrezkoa, tendentzia erredukzionista horri buelta eman egin behar zaiolako, instrumentuak izan ditzakeen aurpegiak eta partener posibleak publikoari ezagutaraziz. Zorionak, beraz, antolatzaileei eta jendaurrean talentu itzela erakutsi zutenei. Ea aurrerantzean elefantearen orroak maizago sentitzen ditugun.