Eleaniztasunean bizitzen: hizkuntza gutxituek indartzen gaituzte
Irailaren 26a Hizkuntzen Europako Eguna da, euskal hiztunentzat egun garrantzitsua izan beharko lukeena. Asko dugu ospatzeko, beste asko salatzeko dugun bezalaxe. Baina erabaki dut ospatzeko dugun horretaz hitz egitea gaurkoan, eta jendarte eleaniztun honek gure ekonomiari ematen dion indarra aldarrikatzea.
Hizkuntzen arteko elkarbizitza osasuntsua, hizkuntzaren biziraupen eta ekonomiaren garapenerako oinarria da bai euskaldunontzat, bai Europako beste hizkuntza gutxituentzat. Baina hortxe dago koxka, elkarbizitza hori orekatua eta naturala izatean, ez baita erraza.
Europar Batasunak 1999. urtean dagoeneko erakutsi zuen bere kezka, Informazioaren Gizartearen garapenari buruzko txostenean. Bertan, teknologia berrien ezarpenak sortu ditzaketen hizkuntzaren baztertze arriskuei buruz hitz egin zuen, eta horiek kontrolatzeko eta saihesteko beharra zegoela esaten zen. 25 urte geroago, adimen artifizialaren eztandarekin, hizkuntza aniztasuna arriskuan dago. Azterketa guztiek erakusten dute, oro har, hizkuntza guztiek dituztela arazoak, hegemonikoek zein gutxituek, eta ingelesa ari dela bihurtzen alor digitalean hizkuntza hegemoniko bakarra.
Europako beste hizkuntza gutxituek zer eta nola egiten duten ezagutu nahi dugu. Zein ekarpen egin dio bere hizkuntzaren garapenak bere herriko ekonomiaren garapenari? Zer iritzi du gaur egun EBk hizkuntzen garapenari dagokionez?
Euskal Herriak berezitasun bat badu, eleanitza dela, bi hizkuntza hegemoniko eta hizkuntza gutxitu bat ditugu gure berezko hizkuntzak, gehi migrazio fluxuek ekarritako hainbat hizkuntza. Eleaniztasun horren biziraupen eta garapenerako borrokak, hizkuntzen industria garrantzitsua sortu du Euskal Herrian, gure hizkuntza teknologia berrietan atzean gera ez dadin egin diren indarrak, helduen euskalduntzearen ondorioz sortu diren beharrak, hizkuntza berdintasunerako eskubideak sortu dituen itzulpen beharrak, terminologia garatu beharra, aisialdian ere euskarazko aukeren beharrak… Herri eleanitza izateak ondorioak ditu ekonomian.
Euskarak beste hizkuntza batzuei erakutsi ahal dizkie bere biziraute eta garapen prozesuan egin dituen aurrerapausoak, eta gure hizkuntza gogoz dago beste hizkuntza batzuetatik irakasbideak jasotzeko, antzeko egoeran dauden hizkuntzen arteko elkarlana aberasgarria delako. Horregatik, kanpotik etorriko diren beste hizkuntzetako adituak entzun nahi ditugu. Europako beste hizkuntza gutxituek zer eta nola egiten duten ezagutu nahi dugu. Zein puntutan daude? Zein ekarpen egin dio bere hizkuntzaren garapenak bere herriko ekonomiaren garapenari? Zer iritzi du gaur egun Europar Batasunak hizkuntzen garapenari dagokionez?
Hori guztia erantzuteko asmoz, azaroaren 26 eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza industrien elkarteak, Hizkuntzen Irabaziak foroa antolatu du, sinistuta gaudelako hizkuntza gutxituen biziraupenak eta garapenak, aberastasun kulturalaz gain, aberastasun ekonomikoa ere dakarrela, eta hizkuntza hegemonikoetan sortzen ez den industria indartsua sortzen dela, herria ekonomikoki ere indartzen duena.
Lohitzune Txarola Gurrutxaga
Langune, Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteko zuzendaria
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Euskalgintzaren Kontseilua hizkuntza larrialdia bizi dugula ohartarazten ari da azken astetan. Urte dezente pasa dira euskararen biziberritze-prozesuaren egoera bidegurutzean, errotondan, inpasse egoeran eta antzeko hitzekin deskribatzen hasi zenetik, hizkuntza politikek... [+]
Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]
Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.
Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]
Azaroaren 19a komunaren munduko eguna da. Gaur oraindik ere, XXI. mendean, langile askok, hemen, Euskal Herrian bertan, ez daukate haien lanaldietan komuna erabiltzeko eskubidea. Horren adibide dira garraioko langile asko.
Komunak osasun publikoaren giltzarria dira, eta... [+]
Etxebizitzaren auzia aspalditik datorren egiturazko arazoa da. Giza eskubidea izan behar lukeena, gehienez ere eskubide subjektiboa baino ez da. Iruzurra dela diot instituzio eta alderdi politiko guztiek hitz politak esan arren, ez diotelako muinari heltzen. Egun, enpresa... [+]
Zertarako irakaskuntza kontzertatua?
Eskola publikoko eragile gehienen kontra EAEn onartu den Hezkuntza Lege berriak irakaskuntza kontzertatuaren doakotasuna bermatzea du helburu, beti ere botere publikoen finantzaketaren bidez, jakina. Espainiako Estatuan ere gobernukideek... [+]
Azaroaren 15ean Errenteria-Oreretan Euskal Herria Digitala osatzen dugun eragileek antolatutako hirugarren jardunaldiak egingo ditugu. Autodefentsa digital feminista lantzeko tailer bat eta digitalizazio demokratikoa oinarri izango duen hitzaldi bat izango dira... [+]