Gainditu ditugu ekosistemaren orekarako zortzi mugetatik zazpi
Nazioarteko 40 ikerlari zientifikok plazaratu dute azterketa esanguratsua Nature aldizkarian. Zortzi adierazle oinarri harturik, ondorio kezkagarria zabaldu dute: "Planeta osoaren desoreka dakarren bide arriskutsuan gara". Hondamendia saihesteko asmoz, berehala "trantsizio integrala" bideratzeko deia luzatu dute.
Ekosistemaren oreka eta honen parte diren espezieen osasuna bermatzeko zortzi adierazle zerrendaturik ditu aspaldian esparru zientifikoak: Klima; nitrogenoaren zikloa; azaleko uren egoera; lurpeko uren egoera; okupatu gabeko eremu naturalen hedadura; gizakiak eraldatutako ekosistemen osotasun funtzionala; fosforoaren zikloa eta aerosolen kutsadura. Bakoitzarentzat dute gainditu ez beharreko muga identifikaturik. Alta, Nature aldizkariak maiatzaren 31n zabalduriko ikerketak dio oraindik bakarrik aerosolen kutsadurak duela errespetatzen jarritako muga. Beste zazpi adierazleei dagokionez, egoera kezkagarria da: "Planeta osoaren desoreka dakarren bide arriskutsuan gara", Johan Rockström ikerleetarikoaren arabera.
Adibidez, klimari buruz, industriaurreko tenperatura oinarri hartu eta gradu bateko emendioan jarria dute muga. Baina gaur egun, 1,2 gradutan da emendioa eta GIEC Klima Larrialdiari Buruzko Gobernu Arteko Taldearen aurreikuspenei segi, daukagun ekoizpen eta kontsumo heinean segituz 1,5 gradukoa izanen litzateke 2030ean.
Lurpeko urei dagokienez, akuiferoen betetze naturala baino txikiagoak edo berdinak izan beharko lirateke kentzeak. Baina, berme hori munduko arroen %53an bakarrik gertatzen da.
Bi irizpide kontuan hartu izana da azterketa honen berezitasuna: "Segurtasuna" eta "justizia". Orain arte lehenengoari so egiten zitzaion bakarrik –lurraren sistemaren erresilientzia eta egonkortasuna ziurtatzen ez duen heinari–; baina azterketa honek neurketa aberastu nahi izan du, "bidezko mugaren” nozioa sartuz: izaki bizidunentzako ondorio kaltegarriak (elikagaien baliabideen murrizketa, migrazio behartuak, epidemiak eta beste) eraginen dituen limitea zehaztuz.
Ura, gehiegi trabaturik
Ureko ekosistemak zaintzeko gisan, ur isurien %20 baino gutiago izan behar litzateke bestelakoturik. Alta, %34ak dira gaur egun hunkiak. Gehiegi, hor ere. Lurpeko urei dagokienez, oro har, akuiferoen betetze naturala baino txikiagoak edo berdinak izan beharko lirateke kentzeak. Baina, berme hori munduko arroen %53an bakarrik gertatzen da.
Bioaniztasunari dagokion muga ere ez da errespetatzen: munduko ekosistemen % 50-60 ez litzateke hunki behar, baina ikerketaren arabera, % 45-50 baino ez dago egoera horretan gaur egun. Gizakiok ustiaturiko eremuei dagokionez, kilometro koadroka %20-25 beharko litzateke "erdi-naturala" izan –hau da, zuhaitz, lapar, baratze, pentze ala bestelako berdurak bermatuz–. Hori gabe intsektuen biziraupena, ekosistemak behar duen humusa edota polinizazioa lirateke desorekaturik. Espazio antropizatuen bi herenek ez dute baldintza hori betetzen.
Bioaniztasuna bermatzeko gisan, munduko ekosistemen % 50-60 ez litzateke hunki behar, baina ikerketaren arabera, % 45-50 baino ez dago egoera horretan gaur egun.
Diagnosi beltza
Diagnosia "oso larria" egin dute ikerketaren aurkerpenean: "Planeta gorputz bat balitz, bere organo guziak lirateke kaltetuak. Bere birikak, baina baita giltzurrunak, gibela...". Aldaketa "berehala" bideratu beharraren mezua zabaldu dute ikerleek. Nola? Zortzi muga horiek oinarri eta iparrorratz harturik, "trantsizio integrala" bideratuz.
Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.
Obrak "abiadura handian" doazela deitoratzen dute makroproiektuaren kontrako kolektiboek. Landetako THT Ez taldeak hitzaldia antolatu du apirilaren 27rako, ozeanoei buruzko nazioarteko hainbat aditurekin, tartean, Paul Watson baleen aldeko ekintzaile... [+]
Almidoiarekin egindako plastiko biodegradagarrietatik sortutako mikroplastikoek saguen osasuna kaltetzen dutela ikusi dute esperimentu batean. Ikertzaileek ohartarazi dute ezinbestekoa dela bioplastikoen segurtasuna hobeto ikertzea, haien erabilera handitzen jarraitu aurretik,... [+]
Natura Ondarearen Zerbitzuak txosten bat aurkeztu du Barakaldoko mendi horretan bost haize errota jarri nahi dituen Iparaixe II proiektuaren aurka. Barakaldoko Udalak duela urte eta erdi eman zion ezezkoa egitasmoari, Mendietan Eolikorik Ez–Barakaldo plataformaren... [+]
EH Bilduk aurkeztutako mozioa onartu dute osoko bilkuran. Udalak egitasmoa sustatzen duen enpresari, Cañaveras Solarri eskatu dio proiektuak ez ditzala hartu balio estrategiko handiko gisa kalifikatutako nekazaritza lurrak, eta gune populatuetatik gutxienez 500 metroko... [+]
Copernikusek eta Munduko Meteorologia Erakundeak urte hasierako ikerketak berretsi dituzte: Europak bero errekorra hautsi du. Gutxienez 413.000 kaltetu eta 335 hildako izan ziren iaz ekaitz eta uholdeengatik, Europan.
Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]
Apirilak asaba zaharrengana garamatza. Apirila urte osoaren gakoa izango da. Lurrak antolatzea, ongarriketa osatzea, haziak plantatzea, pardak, makilak, sareak, lokarriak atontzea… Hamaikatxo lan bada, sasoi berrirako urratsik handiena, gero uda eta udazkena azkurriz eta... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Sendabelarrak non bildu galdetuz idazten didate eta bide bazterrei erreparatzeko esan ohi diet. Erromantizismoak kalte egin digu bizitzako esparru askotan eta hemen ere bai, sendabelarrak ez baitaude mendi tontorretik gertu dauden bide zidorretan (bakarrik), ezta kostatik bertan... [+]
Lehengai anitzekin papera egitea dute urteroko erronka Tolosako Lanbide Heziketako Institutuko kimika industrialeko ikasleek: platano azalekin, orburuekin, lastoarekin, iratzearekin nahiz bakero zaharrekin egin dituzte probak azken urteotan. Aurtengoan, pilota eskoletan kiloka... [+]
Egungo Venezia 118 uhartez osaturiko artxipelago baten gainean eraikita dago. Uharte horiek 455 zubik elkar lotzen dituzte. Lura baino lokatza du oinarri hiriak. Inguruetako milioika zuhaitz mozteari ekin zioten IX. mendetik aurrera, piloteak eraiki eta hiria zimendatzeko... [+]
Alemanian zentral nuklearren itxierak izan duen “eragin negatiboa” kontuan izateko eskatu dio erakunde horretako buru Fatih Birolek Pedro Sánchezen exekutiboari. Iberdrola, Naturgy eta Endesa multinazional elektrikoak ere presio egiten ari dira itxiera egutegia... [+]