Ekologikoak eta osasungarriak diren menuak eskainiko dituzte hemendik aurrera Nafarroako hiru ikastolatan
Nafarroako hiru ikastolak menu osasungarri, jasangarri eta ekologiko berriak sartu dituzte eskolako jantokietan, bertako lehen sektoreko ekoizpenak hornituak.
Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluak (CPAEN/NNPEK) eta Nafarroako Gobernuko Landa Garapeneko eta Ingurumeneko Departamentuak sinatutako jantoki kolektibo ekologikoak eta iraunkorrak sustatzeko hitzarmenari esker ezarri da proiektua. Menu berri hauek ezartzeko, Nafarroako Ikastolen Elkarteak eta Ekoaldek lagundu dute, kolektibitateetarako eta horeca kanalerako elikagai ekologikoak banatzeko zentro logistiko gisa.
Estatu espainolean, haurren % 30-35ek gehiegizko pisua edo obesitatea dute. Nafarroan kopuru hori txikiagoa da, baina errealitate bat adierazten du: gure dietari proteina eta azukre gehiegi gehitzen dizkiogu, eta, kasu askotan, gure osasunaren aurka doazen elikagai ultra prozesatuak. Horri gehitzen badiogu sasoitik kanpoko elikagaien kontsumoa eta jatorri urrunekoa, emaitza ere negatiboa da ingurumenarentzat eta tokiko ekoizpenarentzat. Elikadura herritarren kezka handienetako bat bihurtu da azken garaietan, eta hori familiek ikastetxeetako eta eskoletako haurren elikadurarekiko duten kezkan islatzen da.
"Lehen sektoretik datozen elikagai ekologikoak, tokikoak, freskoak eta sasoikoak, gure elikadura-ohiturak birbideratzeko, ingurumena errespetatzeko eta landa-garapenean positiboki eragiteko tresna dira", dio Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluak .
Horregatik, azken bi urteotan, menu osasungarriak, jasangarriak eta ekologikoak ezartzea bultzatu du NNPEK Iruñeko Haur Eskoletan, Gure Sustraiak baserri-eskolan eta Tuterako Argia ikastolan. "Horrela, herritarren kezkari erantzuten dio, menuak ezartzeko laguntza eskainiz, eta, aldi berean, elikagai ekologikoak eta tokiko nekazaritza ekologikoa sustatzen ditu", diote. Menu horiek osasun-agintariek nutrizio-irizpideei buruz emandako gomendioei jarraitzen diete, eta garaian garaiko elikagaiak, freskoak, tokikoak eta ekologikoak, sartzen dituzte.
Nafarroako Ikastolen Elkarteak menu horiek ordezkatzen dituen ikastoletan pixkanaka sartzeko apustua egin du. Fase honetan hiru ikastetxe hauek parte hartu dute: Jaso Ikastola, Paz de Ziganda Iruñean eta Tantirumairu Lesakan Ikastola hauek urte osoan lan egin dute menu berriak ezartzeko, CPAEN/NNPEKekin batera, Argia Tuterako ikastolak lortutako emaitzak egiaztatu ondoren. Izan ere, azken ikastola horrek urtebete inguru darama elikadura osasungarri, iraunkor eta ekologikoan murgilduta.
Ekoizpen-sektorearen antolaketa
CPAEN/NNPEK eta Nafarroako Gobernuko Landa Garapen eta Ingurumen Departamentuak sinatutako hitzarmenari esker egin ahal izan da proiektua. "Hitzarmena garatzeak elikadura hobetzea dakar, eta tokiko ekoizpen ekologikoari bultzada ematea ere bai, ezinbesteko tresna baita klima-aldaketaren eta nekazari kopuruaren murrizketaren egungo abagunean", esan dute.
Lehen sektore ekologikoarekin lan egin da, ekoizleek kanal horrekiko duten interesa ezagutzeko; izan ere, horrelako proiektuek kolektiboen elikagai ekologikoen eskaera bultzatzen dute eta eskaintza dinamizatzen dute.
Horretarako, Ekoalde "funtsezko pieza izan da", 70 bazkide biltzen dituen ekoizleen eta egileen elkartea baita, eta ekoizle txikiei aukera ematen baitie kolektibitateen kanalera iristeko, produktuak batera eskainiz. "Lan hori garrantzitsua da, ikastetxeek ezin baitute banakako hornitzailerik jaso, eta, hala, lehen sektorea orain arte iristen ez zen merkatu batean sar daiteke".
Gainera, laboreak planifikatzeko eta eskaintza egituratzeko lan bat egin da ekoizleekin, jatetxe kolektiboen beharretara egokitzeko. Horrek ikastetxeei elikagaiak modu egonkorrean hornitzea bermatzen du, urteko prezio justuekin eta finkoekin eta sukaldeetara egokitutako kalibre eta kalitateekin.
Aldaketak menuetan
Ikastetxeetako proiektuak menu jasangarri eta osasungarrietarako trantsizioari heltzen dio, elikaduraren erabateko aldaketa gisa. "Menuen egituran lan egin da, nutrizio-irizpideei, plateren elaborazioei eta sukaldeek elikagai freskoak eta sasoikoak sartzeko duten gaitasunari jarraiki; horrek eskatzen du zentroen inplikazio aktiboa, bai zuzendaritzarena, bai sukaldeko langileena, bai zaintzaileena eta irakasleena" dio NNPEK-k.
Nutrizionista batek eta CPAEN/NNPEKeko teknikariek osatzen dute zentroetako aldaketarekin batera doan diziplina anitzeko taldea, Menjadors Ecologics elkarteko Nani Moré sukaldariak gainbegiratua. Elkarte horrek antzeko aldaketak egin ditu Espainiako lurralde osoko ikastetxeetan.
Menuaren aldaketa praktikoak osasun-agintariek ezarritako jarraibideetan oinarritzen dira, eta, laburbilduz, hauek dira: frijituak kentzea, animalia-proteinak murriztea eta barazkien eta fruten kontsumoa sustatzea.
Proiektua zenbakitan
Menu kopurua eguneko: 1480
Urteko menu kopurua guztira: 260.000
Inplikatutako ekoizle kopurua: 23
Sartutako hurbileko elikagai ekologikoak: arroza, oloa, pasta, lekaleak, irina, kontserba, arrautza, olioa, askotariko barazkiak.
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Zuhaitza esnatzear dago, kimuak ageri dira adarretan. Gutxi falta da loraldirako, laster aro berria hasiko du, indarberrituta.
Estatu Batuen muga-zergak nahiko buruhauste ez balira, pasa den asteko albiste xalo samar batek dardara-uhinak helarazi ditu mundu-parte handi bateko otordu-mahaietaraino: Japoniako gobernuak bere arroz-gordekin estrategikoetako 210 mila tona merkaturatzeko agindua eman du,... [+]
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Gaur egun, Gazan su-etena dago, eta ez dakigu noiz arte iraungo duen; bitartean, sarraskiak, anexioek, kolonizazioak eta era guztietako giza eskubideen urraketek bere horretan diraute gainerako lurralde okupatuetan. Jarraian irakurriko dituzunak ez dira kasu isolatuak,... [+]
Otsailean, neguaren erdigunean gauden honetan, lehentasuna gorputza ondo ureztatua edukitzea da. Intxaurrondoa egiten ari den bezala: sustraiak neguan biltegi gisa erabiltzen ditu, sustrai motz eta lodiak behar ditu, ura eta lurreko mantenugaiak biltzeko.
Oporlekuekin soilik lotuko dituzte askok Balear Uharteak, baina agroekologiaren eta kontsumoaren bueltan mugimendu bizia dute Mallorca irlan: Associació de Varietats Locals de Mallorca (tokiko hazi barietateen elkartea) da horren adibide. Abenduaren hasieran, elkarte... [+]
Kolore morez margotu dut urteko lehen hilabetea, sormena, irudimena, jakintza eta espiritualitatearen kolorez.
Via Campesinako ordezkaritza bat Palestinan izan da abenduaren 8tik 18ra, bere kide den Palestinako Lan Komiteen Batasuna-k (UAWC) gonbidatuta. Bidaia horrekin herri palestinarrari elkartasuna adierazi nahi izan diote, "Gazan egiten ari diren genozidioaren erdian eta... [+]
Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Getarian (Gipuzkoa) itsasoratu berri dute Euskal Herriko lehen itsas zabaleko arrain haztegia. 50 metroko diametroa eta 40 metroko sakonera duten bi kaiola jarri dituzte, eta itsasoko baldintzetara ongi egokitzen badira, aurtengo udan 50 hegalabur (atun gorri gisa ere ezaguna,... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]