Ei politikariak, “pope” akademikoek esaten badizuete, aktibatuko al zarete behingoz?
Behetik gorako komunikazioetan ez da erraza mezuen garrantzia transmititzea eta makinaria politikoa aktibatzea. Askotan, gure mezuak "belarri batetik sartu eta bestetik atera" egiten direla sentitzen dugu. Beraz, gaurkoan, nazioarteko ikertzaile ospetsu batzuek nazioarteko batzorde batean esaten dutena ekarriko dugu. Politikariek goi-mailako ikertzaile horiek kontuan hartuko dituztelakoan, eta agian horrela bururatuko zaie beharrezko trantsizioetara eramango gaituzten estrategiak aktibatzea.
Ez gara “pope” akademikoen oso jarraitzaile –Poperen definizioa: Arlo batean botere eta eragin handiko pertsona, oro har jarduera profesionalean–; izan ere, gure lana tokiko proiektuen eta subjektuen ahalmenean oinarritzen da. Hori da Agroekologiaren oinarria, hau da, tokiko Elikadura Sistema ekologikoak sustatzea, tokiko gizarteak, kulturak eta ekonomiak ahaldunduz, ingurumena zaintzen dugun bitartean.
Baina eskala txikietatik ari garenok desabantaila bat dugu: oso zaila zaigu politika publikoetan presioa egitea, denok batera botere faktikoei aurre egiten ez badiegu, gure mezuari ez zaio jaramonik egiten.
Horregatik, artikulu honetan estrategia aldatuko dugu. Gure ikuspuntua eman beharrean, Elikadura Sistemetan eta kliman unean uneko nazioarteko akademiko garrantzitsuenen ahotsak dakarzkigu. Pope horien artean dago Johan RockStröm, muga planetarioei buruzko ikerketaren aitzindaria, zeinak argi eta garbi esan baitu Elikadura Sistema dela gakoa egungo krisi klimatikoari aurre egiteko. Ez dugu guk esaten, Johanek esaten du!
RockStröm jauna Elikadura Sistemaren Ekonomia Batzorde akademiko independenteko kide ere bada. Nazioarteko batzorde horrek tresnak eta ebidentziak eskaintzen dizkie erabaki politiko eta ekonomikoak hartzen dituztenei, ingurumenarekin eta Elikadura Sistemarekin osasungarriak, inklusiboak eta iraunkorrak diren erabakiak hartzeko. Batzordeak aurtengo urtarrilean The Economics of the Food System Transformation txostena argitaratu zuen. Honen mezu klabea, Elikadura Sistemen eraldaketa premiazkoa dela, posiblea dela, eta etekin ekonomiko handiak eskaintzen dituela. Touché!
Azaldu dutenez, Elikadura Sistemen "aurrerapenek" gizadiak aurre egin beharreko erronka handi eta larrienetako batzuk eragin dituzte –eta eragiten jarraitzen dute–, besteak beste, gosea, desnutrizioa, obesitate-epidemia, biodibertsitatearen galera, ingurumen-kalteak eta klima-aldaketa. Giza sufrimendu eta kalte planetario horren balio ekonomikoa bilioietan kontatzen da, eta hori Elikadura Sistemek munduko BPGan eragiten duten ekarpena baino handiagoa da. Hona hemen "elikaduraren kostu ezkutuak". Batzorde honen web-orrian kontagailu aktibo bat dago, 2016az geroztiko ezkutuko kostu ekonomikoak kontabilizatzen dituena. Bada, 2024ko apirilera arte, Elikadura Sistema industrialak kanpo-efektu negatiboengatik 123 bilioi dolarreko kostu ezkutuak eragin ditu. Gastu horiek gu guztiok, herritarrok (eta ez agro-industriako enpresariek), ordaintzen ditugu gure zergen bidez eta gure ongizate-zerbitzuak konprometitzen dituzte.
Txostenak argi eta garbi adierazten du egungo joerak mantentzen badira, eta hala dirudi, munduko Elikadura Sistemak eta euren ibilbide jasangaitzak etorkizuneko emisio globalen heren baten erantzule izaten jarraituko dutela. Isuri horiei esker, batez besteko tenperatura orokorra 2,7 ºC igoko da mende honen amaierarako, industriaurreko egoerarekin alderatuta.
Gogoratzen al duzue 2015eko Parisko Akordioa, eta nola klima-aldaketari aurre egiteko aukeraren bat izatekotan, gehienez 1,5 ºC-ko igoerara iritsi beharko ginela?... ba hori….
Bai, badakigu, artikulu honetan esandako ezer ez dela berria, aurreko artikuluetan ere hitz egin dugula honetaz... baina, agian, auskalo, nork daki... Johan RockStrömek eta Nazioarteko Pope akademiko hauek guztiek esaten badute... “gure” politikariek Pope hauei bai entzungo dietela eta orduan, behar dugun aldaketarako benetako pausoak emango dituzte.
Aurreko urte bukaeran Elizondoko zahar-etxearen kudeaketa publifikatzeko jauzia eman zuen Baztango Udalak, eta geroztik, haren esku gelditu da egoitzaren antolaketa. Eskualdaketa horrekin batera, elikaduraren alorrean eraldaketa sustatzea izan da udalaren erabakietako bat... [+]
Bolada harroan da. Ondo harroan. Etxe ondoraino etorri zaizkigu bere arboladiak, ahuakatediak. Ahuakatea gero eta sukalde gehiagotan ikusiko duzu eta osasuntsua dela entzungo duzu barra-barra. Bere izenak dioen bezala, Persea americana, Ameriketatik dator, zehazki Mesoamerika... [+]
Zer behar du momentu honetan gure gorputzak? Kontzientzia hartu, gure ongizatean denborak, atsedenak, mugimenduak eta garaiko elikadurak duten eraginaz. Gure ingurune naturalak, jakintzaz ematen dizkigu urtean zehar behar ditugun elikagaiak eta, hala, elikagai freskoak,... [+]
Ordura arte Nafarroako Gobernuak 477 milioi euro ordaindu beharko dizkio Abertis konpainiari, 2023an honek erosi baitzuen Autobidearen ustiaketaren emakida 110 milioi eurorengatik. Itzalpeko ordainketek urtero modu gogorrean baldintzatzen dituzte Nafarroako Gobernuaren... [+]
Hori da ikerketa berri batek ondorioztatu duena, baldin eta betetzen badira gaur egun berotzearen handitzeari buruz dauden aurreikuspenak. Eta NBEren arabera, mende amaierarako tenperaturak 3 graduko igoera izango du XX. mende hasierarekin konparatuta.
"Irudia zuritzeko" estrategiak erabiltzen dituzte energia arloko enpresa nagusiek. Ekintza positiboak azpimarratu eta inpaktu negatiboa "estaltzen" dutela ondorioztatu du ikerketan parte hartu duen EHUko doktoregai Goizeder Blancok.
Mundu mailan erregistratutako urterik beroena izan zen, eta Europako bigarren beroena, ISGlobalek egindako azterlanaren arabera. Europa hegoaldeko estatuak dira heriotza-tasa handienak dituztenak. Parisko Akordioan zehaztutako helburuak ez dira betetzen ari.
Berrerarabili, zaharberritu, konpondu, eraldatu… Behar duguna baina gehiagorekin bizi garelako agian…
Gutxienez 10.000 hektarea kiskali dira Atenasetik gertu, eta dozenaka etxe eta enpresa kiskali dira, EFEk jaso duenez. Greziako Gobernuak suteei aurre egiteko laguntza eskatu dio Europar Batasunari.
Odei Etxeberri Bimboire, Gorka Roca Torre eta beraien seme Oihan eta Miru buruaskiak dira elikaduran. Horretarako, aztertu behar izan dute gorputzak zer elikagai eta zein kopurutan behar dituen; horiek zein janaritan dauden; urtaro bakoitzean horiek denak eskuratzeko zer landu... [+]
Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.