Ederrestearen arriskuak
Azken hilabeteetan Helep edo Ipar Euskal Herriko hiri erkidego bakarraren aldeko bozketek lortu duten oihartzunarekin, ez litzateke sortu behar itxaropen faltsurik.
Badirudi zerbait historiko gertatzen ari dela, ezagupen instituzional handi bat izanen duela Ipar Euskal Herriak…
Gogora ekarri behar da, ordea, duela hogei bat urte sortutako “pays” egitura (“sasi-egitura” gisa hartu izan zena) desagertzearen ondorioz sortu zirela kezka batzuk, eta kezka horiei ematen zaien erantzuna dela Helep hori. Azken hogei urteetan Ipar Euskal Herriak ez zeukan ezagupen instituzionalik, baina Garapen Kontseilua eta Hautetsien Kontseilua egituren bitartez (“pays” horren harira), Frantziako Estatuarekin lurralde hitzarmena izenpetzeko aukera izan zuen. Egitura hori desagertu ondoan, zer gertatuko da?
Hortik abiatu zen hainbat hautetsiren kezka, eta lurralde ezagupenaren aldeko mobilizazioa. Hautetsien gogoetak aski onduak ziren, eta eskumen zabaleko eta botere handiko lurralde kolektibitate baten alde agertu ziren, Ipar Euskal Herriari autonomia emanen ziokeena.
Frantziak ezetz erran zuen irmoki, eta herri elkargoen mapa aldatzea proposatu zuen.
Bi proposamen nagusi egin zituen prefetak, horien artean hiri elkargo bakarrarena. Ez dezagun ahantz, hala ere, herri lkargoen egituraketaren aldatzea, nahi ala ez, etorriko zen zerbait zela, Frantziako lurralde antolaketa lege berriek hala aurreikusten zutelako. Beraz, Frantziak ezarri duen agendaren arabera jokatzen ari gara azken bi urteetan, itsuitsuan, energia guztia horretara bideraturik.
Galdera horri erantzuteko tenorea jinen zen, lurralde kolektibitatearen ideiarekin segitu ala ez. Helep onartuz Lurralde kolektibitatearen alternatiba gisa, galdera bihurritu da.
Zein da, funtsean, herri elkargo sistema hoberena, herri elkargoen arloan? Lurralde kolektibitateak baiezko erantzuna izan balu, beharbada herri elkargoei buruzko eztabaida guztiz desberdina izanen zen. “Lantzen ari den prozedura Frantziako Gobernuak elkargo bakarrari ezetza emateko ‘jukutria’ da”.
Nork argudiatu zuen, hitz horiekin, Helep-en kontrako jarrera? Ez, ez zen abertzalea. Miarritzeko auzapez Michel Veunac zen, erranez Lurralde Elkargoaren alde dagoela. Veunac fede onez ari ala ez, Frantziak erabiliko du Helep sortu izanaren argudioa, beste edozein aldarrikapeni ezezko erantzuna emateko, harro erranez Hiri elkargo bakarra eman diola Ipar Euskal Herriari. Hain zuzen, azken hogei urteetan, “pays” egiturarekin eta lurralde hitzarmenarekin egin duen bezala, euskal departamenduaren eskaerari ezezko erantzuna emateko. Hiri erkidego berriak boterea hartzeko eta autonomo bihurtzeko gaitasunik izanen ote du? Frantziak ez du utziko bide handiegia egiten horretan, sokatik loturik atxikiko du.
Hiri erkidego berriak
boterea hartzeko
eta autonomo bihurtzeko
gaitasunik izanen ote du?
Frantziak ez du utziko
bide handiegia egiten horretan,
sokatik loturik atxikiko du.
Eskumenen zerrenda bat egin da, baina botere politikorik ez da aipatzen. Batzuek azpimarratu dute hizkuntza politikaren eskumena. Azken urteetan herri edo herri elkargo bakoitzak badu bere politika; eta Helep-ek bilduko du politika hori bere baitan, kohesio bat emanez Ipar Euskal Herri osoko hizkuntza politikari.
Garbi erran behar da orain arte egin diren politika “ausartenak” ez direla heltzen euskara salbatzeko maila ttipienera ere. Hizkuntza politika zentralizatua ala deszentralizatua izan, borondate politikorik ez baldin bada, eskumenak berak ez du balio euskara salbatzeko eta garatzeko. Berez, berri ona izanen da Helep sortzea. Hobe da hori, desegituraketarekin segitzea baino. Baina egitura hori sobera ederresteak baditu arriskuak: helmuga bihurtzea eta horrek frustrazioa eragitea.
Artikulu hau Enbata aldizkariak argitaratu du, haien baimenarekin ekarri dugu ARGIAra
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Euskalgintzaren Kontseilua hizkuntza larrialdia bizi dugula ohartarazten ari da azken astetan. Urte dezente pasa dira euskararen biziberritze-prozesuaren egoera bidegurutzean, errotondan, inpasse egoeran eta antzeko hitzekin deskribatzen hasi zenetik, hizkuntza politikek... [+]
AEBetako agintaldi berriak ekonomiaren esparruan ekarriko duena zehaztea ez da lan erraza. Estrategia ekonomiko berriaren ardatza liberalismoaren eta kanpo sektorerako protekzionismoaren arteko uztarketa bitxia izango da. AEBetan aldian-aldian halakorik gertatu den arren,... [+]
Lanbidek Diru-sarrera Bermatzeko Errentetako iruzurraren aurkako kanpaina jarri du martxan, eta salaketetarako buzoi anonimoa sortu du. Jaso dituen kritikei erantzunez, adierazi du buzoi hau salaketak eta jakinarazpenak ordenatzeko tresna huts bat dela. Ez du ez klase... [+]
Azken 15 urteetan dugun Internetak hartu duen bilakaera ikusita, duen eredu teknologiko eta negozio ereduari lotuta, gizatasunaren alde txarrenak areagotzeko tresna dela pentsatu dezakegu. Ideia horrekin konforme ez dauden eragileak sortu dira mundu osoan zehar. Honako... [+]
Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]
2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]
Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]
Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]
Esaten da Simone de Beauvoir-ek idatzi zuela zapaltzailea ez litzatekeela hain indartsua izango zapalduaren lerroetan konplizerik ez balu. Niri oso normala iruditzen zait... zer nahi duzue, ba? Zapalduta zaudenean, ulergarria ere bada zure kondizio hori hobetu nahi izatea, eta... [+]
Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]