Duela 500 urte Nafarroako Estatu Nagusiak bildu zirela oroituko dute Donapaleun
Larunbat honetan egun osoko egitaraua antolatu dute Zabalik elkarteak, Nabarraldek eta Hernani Errotzenek, gogorarazteko 1523an Nafarroako Erresumak Donapaleun ezarri zuela hiriburua eta bere egiturak mantendu zituela.
Donapaleuko Jondoni Paulo elizan, duela 500 urte Nafarroako Estatu Nagusiak bildu ziren Henrike II.a erregearen deiari erantzunda. Erresumaren zati handiena armada espainiarrak konkistatu eta okupaturik zuen, baina Nafarroa Behereko lurralde txikian mantendu zituen bere egiturak: auzitegia, moneta etxea, presondegia... hala iraun zuen ia beste mende batez bederen.
Hori gogoratzeko beste eguna antolatu dute Amikuzen euskara sustatzeko lanean dabilen Zabalik elkarteak, Nabarraldek eta Hernani Errotzenek. Nafarroa Bizirik 1523-2023 deitu diote bestari, eta irailaren 9an izango da, Donapaleun bertan.
Goizean konferentziak izango dira Bideak kultur gunean. Alvaro Adot, Beñi Agirre eta Peio Monteano historialari eta Nafarroako konkistari buruzko adituek hitz egingo dute. Ondoren, eguerdi partean Zabalik-ek eta Donapaleuko Herriko Etxeak plaka bat jarriko dute, 1523ko abuztuaren 28an egindako biltzar hura gogoratzeko.
Arratsaldean, 15:00etatik aurrera Amikuzeko bertsolariek giroturiko bisita gidatua prestatu dute Touzaa etxetik hasita, Donapaleuko kaleetan barrena.
.jpg)
'Nafarroa Bizirik' ikusgarrian, 170 lagun
Eguneko zita garrantzitsuenetakoa merkatu estalian izango da, 17:00etan. Nafarroa Bizirik ikusgarriaz gozatu ahal izango dute bertaratuek. 170 lagun baino gehiagok hartuko du parte bertan oren eta erdiz, dantza eta musika bidez: "Ez-historia bilakatu diguten gure historiaren interpretazioa eskainiz", azaldu dute antolatzaileek.
Ikusgarrian Iruñeko, Antzuolako eta Arizkungo dantzariak, Kanboko eta Amikuzeko erraldoi edo ziganteak, joaldunak, Baigorriko eta Gaitamikeko gaiteroak eta espreski ekitaldirako entseatzen aritu diren Amikuzeko 40 kantari ariko dira, besteak beste.
Txarangak, dantzaldia, jatekoak eta beste ere izango dira gaualdera arte Donapaleun, Nafarroako hiriburu bilakaturik berriz ere.
.jpg)
Nafarroako Erresuma gutxienez 1620ko Paueko bateratze ediktura arte mantendu zen bizirik bere egitura guztiekin, eta askoz gerora arte ez zen desagertu. Baina Nafarroako konkistaren pasarteak orain arte ezezagunak izan bazaizkigu, are ezezagunagoak dira bere iraupenari buruzkoak Pirinioen magalean.
"Nafarroa Baxenabarre zen ordukotz, gure erresumak hego partea galdua baitzuen, eta horrela iraunen zuen oraino bi mendez, gure subiranotasunak Frantziako Iraultzarekin azken kolpea hartu arte", diote Zabalik-eko kideek. Larunbatekoa kultura, hizkuntza eta memoria batuko dituen besta izango da hortaz.
Deportazioaren Memoriarako Euskal Koordinakundeak aintzat hartu nahi ditu Hego Euskal Herrian jaio eta bizi ziren, eta 1940tik 1945era Bigarren Mundu Gerra zela eta deportazioa pairatu zuten herritarrak. Anton Gandarias Lekuona izango da haren lehendakaria, 1945ean naziek... [+]
Guardia Zibilaren historia bat - Hemendik alde egiteko arrazoiak izenburupean, datorren astean argitaratuko dugun 305. LARRUN aldizkariaren pasarte batzuk dira ondorengoak, erakunde armatuaren sorrera garaietan girotutakoak.
Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]
Aranzadi Zientzia Elkarteko Etnografia Sailaren zuzendari berria da Maite Errarte Zurutuza (Beasain, 1995), urrian Fermin Leizaolaren lekukoa hartu ondoren. Kultura materiala aztertzen jarraitzeko beharra azpimarratu du, gizartearen memoria eta bizimodu aldaketak erregistratzeko... [+]
Eskultura grekoerromatarrek bere garaian zuten itxurak ez du zerikusirik gaurkoarekin. Erabilitako materiala ez zuten bistan uzten. Orain badakigu kolore biziz margotzen zituztela eta jantziak eta apaingarriak ere eransten zizkietela. Bada, Cecilie Brøns Harvard... [+]
Japonia, XV. mendea. Espioitzan eta hilketa ezkutuetan espezializatutako eliteko talde militarra sortu zen. Edo horixe uste du behintzat Stephen Turnbull historialari britainiarrak. Beste aditu batzuen ustez, askoz lehenago sortu ziren ninjak, duela 2.300-2.500 urte inguru. Eta... [+]
Gogora Institutuak 1936ko Gerrako biktimen inguruan egindako txostenean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" ageri direla salatu du Intxorta 1937 elkarteak, eta izen horiek kentzeko eskatu du. Maria Jesus San Jose... [+]
Familiak eskatu bezala, aurten Angel oroitzeko ekitaldia lore-eskaintza txiki bat izan da, Martin Azpilikueta kalean oroitarazten duen plakaren ondoan. 21 urte geroago, Angel jada biktima-estatus ofizialarekin gogoratzen dute.
Atapuercako aztarnategian hominido zahar baten aurpegi-hezur zatiak aurkitu dituzte. Homo affinis erectus bezala sailkatu dute giza-espezieen artean, eta gure arbasoek Afrikatik kanpora egindako lehen migrazioei buruzko teoriak irauli ditzake, adituen arabera.
Chão de Lamas-eko zilarrezko objektu sorta 1913an topatu zuten Coimbran (Portugal). Objektu horien artean zeltiar jatorriko zilarrezko bi ilargi zeuden. Bi ilargiak apaingarri hutsak zirela uste izan dute orain arte. Baina, berriki, adituek ilargietan egin zituzten motibo... [+]
Hertfordshire (Ingalaterra), 1543. Henrike VIII.a erregearen eta Ana Bolenaren alaba Elisabet hil omen zen Hatfield jauregian, 10 urte besterik ez zituela, sukarrak jota hainbat aste eman ondoren. Kat Ashley eta Thomas Parry zaintzaileek, izututa, irtenbide bitxia topatu omen... [+]
Urte bat beteko da laster Pazifikoko Kanaky herriko matxinada eta estatu-errepresiotik. Maiatzaren 14an gogortu zen giroa, kanaken bizian –baita deskolonizazio prozesuan ere– eraginen lukeen lege proiektu bat bozkatu zutelako Paristik. Hamar hilabete pasa direla,... [+]
Kanakyko Gobernuko kide gisa edo Parisekilako elkarrizketa-mahaiko kide gisa hitz egin zezakeen, baina argi utzi digu FLNKS Askatasun Nazionalerako Fronte Sozialista Kanakaren kanpo harremanen idazkari gisa mintzatuko zitzaigula. Hitz bakoitzak duelako bere pisua eta ondorena,... [+]