Donostiako dorretxe zaharrenetako bat bota nahi dute AHT egiteko

  • Erbetegi dorretxea, XV. mendeko eraikin zibil esanguratsua, behera bota dezakete AHTren ibilbidean egindako aldaketa baten ondorioz. Horrekin batera, hainbat bizilagun etxerik gabe geratzeko arriskuan da. Donostiako Udalari esku hartzeko eskatu diote.


2020ko otsailaren 26an - 16:02
Erbetegi dorretxea kontserbazio egoera onean dago oraingo jabeek egindako mantentze lanei esker. (arg: Ondare Bideak)

Donostiako ondare arkitektonikoaren zati garrantzitsu bat galtzeko zorian dago. Norteko trenbideak eta gerra karlistek egin ez zutena egin nahi dute orain AHTren sustatzaileek: hiriko eraikin zibil zaharrenetakoa den Erbetegi dorretxea bota. Okendotegi pasealekuan dagoen eraikin historikoaz Ancorak idatzi duen txostena eskuratu du ARGIAk; etxea babesteko neurriak hartu ditzatela eskatu du ondarearen kontserbaziorako elkarteak.

 

 

XVII. mendean Tiburzio Spannochik egindako planoa.

 

 

Dorretxea XV. mendekoa da eta Legarra edo “Ergobiko etxea” izenez ere ezaguna zen hasiera batean, Urumeako ibi estrategiko hartan baitzegoen kokaturik. Erbetegi izena Miguel Pérez Erbeeta batxilerretik datorkio, XVI. mende hasieran Donostiako alkate izandakoa. Maria Gómez Olazabalekin ezkondua, azken hau familia dirudunekoa izaki, eraikina eta inguruko lurrak eskuratu zituzten ezkontideek dote bidez.

Haien alaba, Olazabalgo Grazia, Idiakez familia boteretsuko kide batekin ezkondu zuten geroago, eta Donostiako ikurretako bat den San Telmo komentuaren fundatzaile izan ziren. Idiakeztarren maiorazkora pasa zenean landa-guneko etxe bilakatu nahi izan zuten eraikina, baratze eta frutarbolez inguratuta, proiektuaren plano zein txostenek adierazten dutenez.

XIX. mendean Norteko trenbidea egitean hainbat lur banandu zizkioten dorretxeari, eta 1875ean su eman zioten Bigarren Karlistaldiaren testuinguruan. Baina zutik iraun du gaur arte.

Arkitektura kultu ez-ohikoa

Egun oraindik ikusgarri daude olazabaltarren armarria eta Pérez Erbeetaren izena etxearen atariko arkuan, baita gizaki-buru formako bi mentsularekin amaitzen den arkibolta ere, kolore arrastoekin, “arkitektura kultuaren ez-ohiko elementua”. Eraikinak harrizko horma oso lodiak ageri ditu behealdean eta lau aldetara daraman “teilatu ederra” dauka. Ancorak azaldu duenez, bere egoera ona da, “egungo jabeek birgaitu egin baitzuten duela urte gutxi”.

Ancorak ohartarazi du azkenaldian erriberako paisaiak “erreferente historikoen galera ugari” izan dituela, eta dorretxe honen eraisketak kalte handiagoa eragingo lukeela bide horretan. Horregatik eskatu du hartu daitezela beharrezko neurriak eta jar daitezela baliabide ekonomikoak etxearen estruktura sendotzeko eta mantentzeko. Izan ere, hasiera batean Adif sozietateak ez zuen etxea botatzeko asmorik, baina azken orduko aldaketa batek galbidean jarri du, antza, AHTk bere egonkortasunean eragin dezakeela argudiatuz.

Eneko Goiari kasuaz galdetuta, eraikinaren berri orain izatea “deigarri” egin zaio Donostiako alkateari, Irutxuloko Hitza-k jakitera eman duenez. Baina lehenagotik jakina zen dorretxea balio historiko handikoa dela. Dr. Camino historia institutuak argitaratzen duen Boletín de Estudios Históricos sobre San Sebastián aldizkariak bere berri eman zuen 2005ean, esanez gutxienez 1477 urtekoa izan litekeela, eta nabarmenduz Urumeako ibai-garraioan izan zuen garrantzia.

Lehen motibo bat zuten tokian orain bi dituzte Donostiako udal arduradunek eraikina babesteko: bere ardurapean dauden herritarrei bizileku bat bermatzea eta hiriko historia zibilaren altxor hau mantentzea

Kontserbazio elkartearen iritziz, beste behin agerian geratu da Donostiako eraikinek eta, bereziki, baserriek, duten babes eza, hain justu Eraikitako Hiri Ondarea Babesteko Plan Berezia errebisatzen ari diren unean.

Oraindik herritarren bizitoki

Ondare garrantzitsu bat ez ezik, herritarren eskubideak ere aurretik eramango ditu AHTk, agintari eta arduradunek saihesten ez badute. Eraikinean hainbat familia bizi dira eta joan den abenduan salatu zuten etxerik gabe geratzeko arriskuan direla, ordainetan emango dieten diru “irrigarriarekin” ezin izango baitute beste etxebizitzarik erosi.

Desjabetuko dituzten bizilagunen artean adinekoak, pentsionistak, norbanakoak eta familia gazteak daude. Eneko Goia Donostiako alkatearekin bildu ziren, baina udalaren partetik izandako erantzun eskasa deitoratu dute herritar hauek: “Donostiarrak gara eta Donostiatik botako gaituzte”.

Lehen motibo bat zuten tokian orain bi dituzte Donostiako udal arduradunek eraikina babesteko: bere ardurapean dauden herritarrei bizileku bat bermatzea eta hiriko historia zibilaren altxor hau mantentzea.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Kultura
2025-02-19 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Arkitekto aktorea

Madrilen arkitektoentzako kongresu bat burutu berri da, arkitekto profesioaren krisiaz eztabaidatzeko. Arkitekto izateko modu tradizionala eta gaur egungoa desberdindu dute. Zertan den tradiziozkoa? Oscar bidean den The Brutalist filmean ageri den arkitekto epikoarena. Nor bere... [+]


Gorputz hotsak
“Mina albo batera utzi nahi dugu, kapitalismoarentzat ez delako errentagarria”

Istorioetan murgildu eta munduak eraikitzea gustuko du Iosune de Goñi García argazkilari, idazle eta itzultzaileak (Burlata, Nafarroa, 1993). Zaurietatik, gorputzetik eta minetik sortzen du askotan. Desgaitua eta gaixo kronikoa da, eta artea erabiltzen du... [+]


La Furia. Mimoa eta indarra
“Cascante Euskal Herria bada, zergatik ez dira jotak euskal kultura?”

Ilezko prakak, gerritik oinetaraino, latexa besoetan eta soinean, eta adatsa laranja gori. Horrela aurkeztu du La Furiak bere bosgarren lan luzea: Ultra. Horrek guztiak ederki islatzen du rap abeslariaren apustua: dena eman, bere irizpideen arabera.


Eraikitzen ari garenaren definizio bat

Sexu-genero disidentziak zeharkatutako bost lagunek osaturiko literatur banda da Pomada. Lehenbiziko oholtza gaineko emanaldia sortu dute, Maitaleen hiztegi baterako zirriborroa deiturikoa, poesia eta musika nahasten dituena. Irlak berba dute abiapuntu. Emanaldietako baten... [+]


2025-02-19 | Estitxu Eizagirre
Francisco Vaquero
“Euskal Herria makroproiektu berriztagarrien aurka borroka gehien egiten ari den lurraldea da”

Makroproiektu "berriztagarriek" sortzen dituzten ondorioak filmatu ditu Vidas irrenovables (Bizitza ez-berriztagarriak. Euskarazko eta frantsesezko azpitituluak prestatzen ari dira) dokumentalean Extremadurako (Cabeza del buey, Espainia, 1985) landagunean hazitako... [+]


Lizarrako UPNk eskoletako bertsolaritza programa eten du

Lizarraldean euskara sustatzeko lana egiten duen Bagara elkarteak egin du salaketa: "Sorkuntzarako gaitasuna bultzatzen da eta pentsamendua kritikoa lantzen, hori guztia ikuspegi ludikotik, gozamenean oinarrituta".


Guggenheim Urdaibai: nork nori entzun eta zertarako?

2021ean hasi ginen Guggenheim Urdaibai proiektuaren inguruko lehen oihartzunak entzuten…Bai ala bai egingo zela esan zigun orduko Unai Rementeria ahaldun nagusiak. Bere esanak indartzeko, 40 milioi euro utzi zituen “blindatuta” museoak eraikitzen zirenerako... [+]


2025-02-18 | Euskal Irratiak
Miarritzeko euskal ihauteriak berpiztu dituzte tokiko elkarteek

Hamarkada batez lokarturik izan ondotik, otsailaren 22an iratzarriko dute hartza Miarritzen. Festilasaik, Arroka elkarteak, Maritzuli dantza konpainiak, Gaztetxeak eta Ikastolak bat egin dute, aurten, programazio berezi bat eskaintzeko.


Analisia
Nostalgiari ‘sold out’

Gauzak ez dira izatez errazak, eta, izango da batagatik edo besteagatik, baina, azken boladan, mingainari behar baino gehiagotan egin diot kosk bi kontu hauengatik: sold out-aren kultura eta FOMOa –azken hori agian azaldu behar da, ez baita hainbestetan esana: esperientzia... [+]


2025-02-14 | Iker Barandiaran
Nire ama-hizkuntza feminismoa da

Ultra
La Furia
Baga Biga, 2024

---------------------------------------------------------

Cascanteko La Furia-k bosgarren diskoa plazara atera du. Mimoz eta erraietatik, berarentzat funtsezkoak diren osagai horiekin, prestatu du honako pozima, pozoitsua eta aldi berean... [+]


Eklipsea

Dragoiak eguzkia IRENTSI zuenekoa
Aksinja Kermauner
Alberdania, 2024

-------------------------------------------------------

Hamarnaka liburu idatzi ditu Aksinja Kermauner idazle esloveniarrak. Euskaraz plazaratutako lehenengoa dugu hau, Patxi Zubizarretak itzulia eta... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


Eguneraketa berriak daude