Zein izan zen zure esperientzia Tubacexen?

1965an sartu nintzen Tubacexen, ikasketak amaitu berri. Oraindik ekoizpena abiatu gabe zegoen. Nolabait, aitzindaria izan nintzen eta nire lan profesionala garatzen joan nintzen apurka-apurka.

Lehenik eta behin, administrazio zuzendaria izan nintzen, finantzaketa zuzendaria gero, zuzendariorde nagusia jarraian, ondoren zuzendari nagusia eta 1980eko hamarkadatik 1992ra arte kontseilari delegatua eta administrazio kontseiluko presidentea izan nintzen.

Zeintzuk izan ziren une gogorrenak, 1992koak?

Beti izan genuen bizitza nahiko zaila. Egon ziren uneak enpresako ekonomia ondo joan zena, baina ez hainbeste. 1967an, Olarra eta Aceros de Llodio enpresa matrizeak zirenean (hasieran Tubos Especiales Olarra zen bere izena), finantzazio krisi oso gogorra izan genuen. Lortu genuen ordainketak bertan behera ez uztea burtsara aterata, eta kapitalaren sarrera bilatuta.

1986ra arte ibilbidea progresioan joan zen eta positiboki, zenbait gorabeherekin. Ordea, 1986an Espainiar Estatua Europako Komunitate Ekonomikora batu zenean, esportazioen desgrabazioak desagertu ziren.

Siderurgiaren kasuan, hori zen babes neurria, are gehiago Tubacex bezalako enpresa batentzat. Garai horretan jadanik salmenten %80 atzerrian egiten ziren eta egun batetik bestera %14ko desgrabaziorik gabe geratu ginen. Galera oso handiak egon ziren berehala.

Testuinguru horretan, ikusi genuen enpresak aldaketa egin behar zuela balio gehigarriko produktuen alde. Une horretan karbonoko produktuekin lan egiten zuen. Balio gehigarririk ez zuen, baino desgrabazioei esker, lehiakorra zen.

Laguntza hori desagertu zenean, azpiegiturei fruitua atera behar zitzaion balio gehigarriko produktuekin.

Orduan abiatu zen 1992an amaitu zen prozesua; karbonoa alde batera utzi genuen eta herdoilezinean zentratu ginen.

Prozesua zaila izan zen. Ekoizle gutxi zeuden eta herrialde garatuenek gure aurka egiten zuten. Ez zuten gogoko Tubacexen agerpena.

Hala ere, nahiko ondo eraman genituen urte horiek, zenbait operazio finantzariorekin.

Zenbait kontakizunetan Alvaro Videgainek hartu du bere gain tutu herdoilezinen alde egitea, baina zuk aipatutakoagatik, prozesua abian zegoen jadanik bera ardurak hartu baino lehen, ez da horrela?

Bai, 1986an hasi ginen herdoilezina lantzen. Aitortu beharra dago Tubacexek arazoak izan zituela diametroaren erregulartasuna mantentzen eta bezeroen errefusa eragiten zuen horrek.

Proba eta akatsak egon ziren, baina 1992an trantsizioan aurrera pauso handia emanda zegoen.

Enpresaren ikuspegitik, prozesu hori burutu eta zabaldu zen 1992tik aurrera. Zentzu horretan, alde sozialean sartu gabe, eta esparru ekonomiko eta finantzarioari soilik erreparatuta, Videgainen kudeaketa ona izan zen.

1992an karbonoak oraindik zenbait pisu zuen enpresan eta gerora herdoilezina landu da bakarrik.

1992an heldu zen krisialdi handiena?

Bai, pezetaren balioa handitu zen dolarraren kontra, Espainiako Gobernuaren politiken ondorioz. Balio handitzea %20koa izan zen eta Tubacexen %80ko ekoizpena esportazioa zen. Orduan, kobratzen genituen dolarrak %20an murriztu ziren.

Horrek sekulako desfasea sortu zuen eta galera izugarriak ekarri zituen. Bankuek alde batera utzi gintuzten eta ez ziguten ematen finantzaziorik.

Horren guztiaren emaitza izan zen ordainketak eten behar izan genituela.

Ordainketen eteteari aurre egiteko zenbait neurri proposatu ziren eta zu, ados ez zeudenez, zure postua utzi zenuen, ezta?

Bai, baina bi gauza gertatu ziren aldi berean. Nik utzi nuen eta Administrazio Kontseiluak ere ondo hartu zuen. Nik bestelako politikak garatu nahi nituen eta ez nuen nire burua gai ikusten neurri horiek egikaritzeko.

Izan ere, nik eutsi nahi nion nire konpromisoari, kudeatzaile moduan. Enpresa Batzordeari eta langileei hitzeman nien lanpostuak mantenduko zirela. Ondorioz, kaleratzerik gabeko irtenbideak bilatu nahi nituen.

Ordainketen etetearen testuinguruan gertatu zen lehenengo gauza izan zen epaitegi administrariak agertu zirela eta horiek hartu zutela konpainiaren gidaritza.

Gainera, ordainketen eteteak, nire kasuan, osasun krisialdi eragin zidan. Oso egoera larrian egon nintzen eta hilabete batez bajan egon nintzen.

Itzuli nintzenerako epaitegi administrarien menpe zegoen enpresaren kudeaketa eta saneamendu plana prest zuten langileen kopurua murrizteko; erretiroa aurretik hartuta edo sustatutako bajak eginda. 200 bajak ziren, oker ez banabil.

Nik esan nuen ez nuela bat egiten planteamendu horrekin, nire konpromisoa beste norabide batean joaten baitzen.

Alegia, ni itzuli nintzenerako Administrazio Kontseiluak Alvaro Bidegain hautatua zuen Kontseilari Delegatu moduan eta ni nintzen Administrazio Kontseiluko presidente, baina ez kudeaketa zuzenean, baizik eta esparru korporatiboan.

Horrela izan zen 1993ko otsailera arte. Une horretan langileen kaleratzeak ez zeuden abian, baina bide horretan lan egiten ari ziren.

Hortaz, nik erabaki nuen parte ez hartzea plan horretan  eta dimisioa aurkeztu nuen. Administrazio Kontseiluari oso ondo iruditu zitzaion eta hor amaitu zen nire konpromisoa konpainiarekin.

Gero aholkulari estrategikoa izan nintzen, konponbide finantzarioak topatzeko eta Tubacex berreskuratzeko. Horrela ibili nintzen hainbat urtez, baina ez nintzen enpresaren parte.

Zein izan zen zen Eusko Jaurlaritzaren jarrera horretan guztietan?

Epaitegi administrariek eta kontseiluak laguntza eskatu zioten Eusko Jaurlaritzari eta erakundeak exijitu zuen saneamendu plana enpresaren jarraitutasuna bermatzeko eta horren barruan zeuden kaleratzeak, horrelako enpresetan egin ohi den moduan.

Ni planteamendu horretatik kanpo nengoen.

Maiz egungo kaleratzeak justifikatzeko (ez bakarrik Aiaraldean, baizik eta mundu osoko lantegietan), zuzendaritzak aipatu du 1993ko egoera eta egungoa antzekoak direla. Ordea, zuk azaltzen duzunagatik, eta aintzat hartuta kutxan 180 milioi euro dituela enpresak, ez da horrela, ezta?

Testuingurua eta enpresa egoera oso ezberdinak dira. Parekotasuna dago munduko krisialdian. Nik kanpotik hitz egiten dut, ez baitakit zein den egoera finantzario-ekonomikoa, hortaz, ulertzen dut egoera larria dela eta 1992an gertatutakoarekin harremana duela.

Edonola ere, 1992ko krisialdia larria izan zen eta galerak oso handiak izan ziren. Horri gehitu behar zaio bankuek ez zigutela dirurik ematen. Ondorioz, ordainketak etetea izan zen irtenbide bakarra. Ezin genuen ezer erosi, ez baikenuen erosketak nola ordaindu. Hornitzaileek eskatzen zuten eskura ordaintzea, jarduera ixten ari zen.

Nik ezagutzen ditudan datuak dira publiko egin direnak; 20 milioi euroko galerak egon zirela iaz. Baina, ikusten dudanaren arabera, kanpotik ez da egon ordainketak eteteko beharrik. Hortaz, nire aburuz, gaur egungo eta 1993ko testuinguruak ezberdinak dira.

Hala ere, arazoa ez da karbonoko produktuak alde batera uzteko beharra edo pezetaren balioaren handitzea. COVID-19ak ezohiko egoera eragin du, jarduera etenda.

Gainera, aldaketa klimatikoaren krisiak trantsizio energetikoa exijituko du. Hori erronka izango da zuzendaritzarentzat, produktuak petrolio eta gasari lotuta daude eta ekonomia mota horri uko egin behar zaiola uste dute askok. Uste dut merkatu finantzarioek hori zigortuko dutela eta trantsizio berdea eragingo dutela.

Ondorioz, gure garaian karbonoa alboratu zen moduan, ikertu beharko dituzte hidrogenoari lotutako produktuak edo horrelako gauzak, konpainiaren bideragarritasun ekonomikoa bermatzeko.

Laudioar eta Tubacexeko langile ohi moduan sufritzen ari naiz egungo krisialdia, oso larria baita langile zein herriarentzat. Pentsatu nahi dut kaleratuen berronarpenarekin arazoa konponduko dela.

Tubacexeko zuzendaritzak asko azpimarratzen du negozio ereduaren trantsizioa azken urteotan, baina ez du hainbeste aipatzen soldata eskalen aldaketa, ezta?

Ekidinezina da aipatzea ere testuinguruak oso ezberdinak direla. Niri egokitu zitzaidan bizitzea beste garai bat eta gure politika soziala oso aurreratua zegoen. Aitzindariak izan ginen hauteskunde sindikalak antolatzen. 1970eko eta 1980ko hamarkadetan beste testuinguru bat zegoen eta oso esperientzia aurrerakoia izan zen.

Enpresaren barruan hori zalantzan jarri dute beste askok. Euren iritziz, Tubacex oso zentratua zegoen alde sozialean eta kaltegarria zen ekonomikoki. Nik ez dut esango guk egindakoa perfektua zenik, baina nik ideia sozial batzuk nituen eta uste nuen alde ekonomikoak ez zuela baldintzatu behar alde soziala. Hau da, krisialdiak zeudenean, nire aburuz, bilatu behar ziren beste bide batzuk, eta ez alde sozialaren kalterako. Ni agian apur bat utopikoa nintzen, ekonomiak dena baldintzatzen duelako mundu honetan. Dena den, 1992ra arte koherenteak izan ginen ildo horrekin. Handik aurrera nik ez dut erantzukizunik izan.

Nola baloratzen duzu indarrean dagoen greba?

Langileak oso borroka solidario eta koherentea egiten ari dira lanpostuen defentsan.  Zentzu horretan, jarrera horrekin identifikatu naiz eta espero dut enpresak jarrera malguagoa erakustea konponbidea topatzeko. Grebak hainbeste luzatzen direnean barne ezberdintasunak sortzen dira eta espero dut irtenbidea aurkitzeko egoera aproposa izatea.